بررسی رویکرد آمریکا به آرای لاهه؛ واشنگتن رای دیوان بین‌المللی دادگستری را درباره غزه مسدود می‌کند؟

خبرگزاری میزان – در حالی‎که بازار گمانه‌زنی‌ها درباره نتیجه فرصت یک ماهه دیوان بین‌المللی دادگستری به رژیم صهیونیستی پس از بررسی شکایت آفریقای جنوبی علیه این رژیم به اتهام نسل‌کشی باز است، توجه به سابقه برخورد‌های آمریکا با آرای بالاترین نهاد قضایی سازمان ملل ضروری به نظر می‌رسد.

اینترسپت در گزارشی با طرح این پرسش که «آیا آمریکا رای دیوان بین‌المللی دادگستری را درباره غزه مسدود می‌کند»، به سابقه اقدام‌های مشابه این کشور اشاره کرده و به‌صورت خاص آورده است که رای لاهه در مورد نیکاراگوئه در سال ۱۹۸۴ نشان می‌دهد که چگونه آمریکا در صورت تمایل، قوانین بین‌المللی را زیر پا می‌گذارد.

این گزارش با اشاره به حکم موقت جمعه گذشته لاهه به‌عنوان یک نهاد سازمان ملل که برگ جدیدی را در پرونده شکایت آفریقای جنوبی از رژیم صهیونیستی گشود، آورده است که این حکم تاکید می‌کند که رژیم صهیونیستی در غزه مرتکب نقض آشکار کنوانسیون نسل‌کشی شده است؛ حالا چه اتفاقی می‌افتد؟

دیوان بین‌المللی دادگستری اگرچه در حکم اولیه خود برای آتش‌بس در غزه تصمیمی اتخاذ نکرد، اما از رژیم صهیونیستی خواست اقدام‌هایی از جمله توقف حملات به غزه را انجام دهد؛ در حکم دیوان بین‌المللی دادگستری تصریح شده که اسرائیل باید از تمام تدابیر در اختیار خود برای جلوگیری از ارتکاب همه اعمال در محدوده ماده دوم کنوانسیون نسل‌کشی به‌ویژه کشتن فلسطینی‌ها در غزه استفاده کند.

اینترسپت با اشاره به سابقه برخورد آمریکا با رای دیوان بین‌المللی دادگستری در موضوع شکایت نیکاراگوئه در دهه ۱۹۸۰، آورده است که احتمال تکرار تاریخ در ۲۰۲۴ در پرونده شکایت آفریقای جنوبی از رژیم صهیونیستی وجود دارد.

در پرونده شکایت نیکاراگوئه، لاهه حکم داد که آمریکا قوانین بین‌المللی را به طرق مختلف با استخراج معادن نیکاراگوئه و حمایت از کنترا‌ها (گروه‌های شورشی مختلف دست راستی و مورد حمایت آمریکا که در سال‌های ۱۹۷۹ تا ۱۹۹۰ علیه حکومت نظامی سوسیالیستی ساندینیستا موسوم به دولت بازسازی ملی در نیکاراگوئه فعال بودند) نقض کرده تا دولت ساندینیستی این کشور را سرنگون کند.

این یادآوری تاریخی می‌گوید که آمریکا چگونه به حقوق بین‌الملل نگاه می‌کند؛ نگاه آمریکا به حقوق بین‌الملل تحقیرآمیز بوده و آن را صرفا ابزاری می‌داند که می‌تواند از آن علیه دشمنان استفاده کند، اما هرگز اجازه اعمال آن علیه خود یا متحدانش از جمله رژیم صهیونیستی را نمی‌دهد.

با توجه به نگاه آمریکا به حقوق بین‌الملل و دیوان بین‌المللی دادگستری، باید گفت که دیوان مذکور در سال ۱۹۴۵ در پی ایجاد سازمان ملل تاسیس شد؛ این نهاد قضایی یکی از ارکان شش‌گانه سازمان ملل و از مشهعورترین آن‌ها است.

ماده ۴۹ منشور ملل به وضوح توضیح می‌دهد که اعضای سازمان ملل باید از احکام دیوان بین‌المللی دادگستری پیروی کند؛ این ماده در ادامه آورده است که اگر کشوری به تعهدات ایجاد شده در حکم دیوان بین‌المللی دادگستری عمل نکند، طرف مقابل می‌تواند به شورای امنیت رجوع کرده و شورای مذکور در صورت لزوم توصیه‌هایی را ارائه یا اقدام‌های لازم را در رابطه با حکم صادر شده از سوی دیوان را انجام می‌دهد.

ماجرای شکایت نیکاراگوئه از آمریکا

دیوان بین‌المللی دادگستری ظرف یک ماه پس از بررسی شکایت نیکاراگوئه دستور اقدام‌های موقت را صادر کرده و به آمریکا دستور داد تا استخراج معادن نیکاراگوئه را متوقف کند و به حاکمیت این کشور احترام بگذارد.

آمریکا با نادیده گرفتن کامل رای مذکور، به آن واکنش نشان داد و اعلام کرد که حاضر نیست در دادگاه مربوط به این پرونده و بررسی‌های بیشتر آن حاضر شود.

دیوان بین‌المللی دادگستری در سال ۱۹۸۶ حکم نهایی خود را صادر و اعلام کرد که آمریکا از چهار طریق جداگانه «تعهدات خود را براساس قوانین بین‌الملل عرفی نقض کرده است»؛ بنابراین، آمریکا «موظف بود فورا ضمن متوقف کردن همه اقدام‌های خود، خسارات وارده به نیکاراگوئه را پرداخت کند».

آمریکا این رای را نیز نادیده گرفت.

از آنجایی که دیوان بین‌المللی دادگستری خود هیچ مکانیزم اجرایی ندارد، نیکاراگوئه را با یک راه‌حل مواجه کرد: از ماده ۹۴ منشور ملل متحد پیروی کرده و از شورای امنیت بخواهد که اقدامی انجام دهد، اما مطمئنا آمریکا به‌عنوان یکی از پنج عضو دائم شورای امنیت، می‌تواند هر موضوعی را وتو کند و این همان کاری بود که با پرونده نیکاراگوئه در شورای امنیت کرد.

آیا آمریکا در پرونده غزه از حق وتو استفاده می‌کند؟

اگرچه، حکم دیوان بین‌المللی دادگستری درباره نسل‌کشی غزه، یک پیروزی تاریخی برای فلسطینی‌ها است، اما صدور رای دیوان بین‌المللی دادگستری در مورد اینکه آیا رژیم صهیونیستی مرتکب نسل‌کشی می‌شود یا خیر، احتمالا سال‌ها طول خواهد کشید.

در عین حال، طبق منشور سازمان ملل، رژیم صهیونیستی باید فورا به خواسته‌های موقت خود عمل کند، همان‌طور که آمریکا در سال ۱۹۸۴ ملزم به اطاعت از خواسته‌های موقت دادگاه بود.‌

اینکه آیا این اتفاق خواهد افتاد یا خیر، با بررسی سخنان بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در اوایل ماه جاری، قابل پیش‌بینی است: هیچ‌کس ما را متوقف نخواهد کرد؛ نه لاهه و نه هیچ‌کس دیگری.

بنابراین، انتظار آن است که آفریقای جنوبی، درست مانند نیکاراگوئه ده‌ها سال پیش، هیچ چاره‌ای جز درخواست از شورای امنیت سازمان ملل نخواهد داشت و آمریکا باید تصمیم بگیرد که آیا این بار نیز برای حمایت از شریک خود قوانین بین‌المللی را نادیده بگیرد و دور بزند.

انتهای پیام/