به همین مناسبت؛ «مثنوی و مردم؛ روایتهای شفاهی قصههای مثنوی» به کوشش محمد جعفریقنواتی و سیداحمد وکیلیان، «چیستان؛ مقبول دیروز، مغفول امروز» نوشته سیدعلیرضا هاشمی و «نوای ماتک؛ بررسی ساختار لالاییهای فارسی زبان خراسان» تألیف فیروزه مدیرخراسانی، از جمله کتابهایی است که در این بسته پیشنهاد میشود.
خبرگزاری میزان - شورای فرهنگ عمومی کشور روز سیزده شهریور را به عنوان روز مردمشناسی تعیین کرد و از سال ۱۳۹۳، این روز در تقویم رسمی کشور به ثبت رسید. «مردم شناسی» شاخهای از علوم انسانی که با ذرهبین گرفتن روی زندگی انسانها آداب و رسوم، خلقوخو، باورها و زندگی آنها را مورد بررسی و مطالعه قرار میدهد و روز مردمشناسی، فرصتی است تا در مورد چالشها و چشماندازهای انسانشناسی بیشتر و مطالعه کتاب همچنین تأمل کنیم.
دانش انسانشناسی ایران رنجهای بسیار و آسیبهای بسیاری کشیده است. بزرگان و پیشکسوتهای بسیاری کوشیدهاند تا این پیکره را با چنگ و دندان و با تمام وجود برای ما نسل جوان نگهدارند. این عزیزان، همت عظیمی به خرج دادهاند و ما مدیون آنها هستیم. با همه این تلاشهای ارزشمند، باید پرسید چرا دانش انسانشناسی با وجود سابقهای زیاد در ایران و ضرورت اساسی آن برای کشور، تاکنون آنچنان که باید به اهداف خود نرسیده است. چرا در کشوری که تنوع فرهنگی و مسائل فرهنگی در موقعیتهای توسعهای بهشدت نیاز به بررسی و تحلیل دارند، دانش این موضوعات یعنی انسانشناسی جایی نیافته است. وضعیت انسانشناسی در ایران مطلوب نیست: گویی که انسانشناسی کمرنگ است؛ گویی که چندان جدی گرفته نمیشود؛ گویی که فهم و درک چندان درستی از آن وجود ندارد؛ گویی که «انسانشناس بودن» خیلی مهم نیست؛ گویی که روحی جمعی در «صنف انسانشناسان» وجود ندارد؛ گویی که ما انسانشناسان ازهم دوریم و همدیگر را درک نمیکنیم؛ و گویی که باید فکری برای انسانشناسی کرد.
به همین مناسبت؛ «مثنوی و مردم؛ روایتهای شفاهی قصههای مثنوی» به کوشش محمد جعفریقنواتی و سیداحمد وکیلیان، «چیستان؛ مقبول دیروز، مغفول امروز» نوشته سیدعلیرضا هاشمی و «نوای ماتک؛ بررسی ساختار لالاییهای فارسی زبان خراسان» تألیف فیروزه مدیرخراسانی، از جمله کتابهایی است که در این بسته پیشنهاد میشود.
مثنوی و مردم در روز مردم شناسی
چاپ سوم کتاب «مثنوی و مردم: روایتهای شفاهی قصههای مثنوی» به کوشش محمد جعفریقنواتی و سیداحمد وکیلیان از سوی انتشارات سروش منتشر و روانه بازار نشر شد.
کتاب «مثنوی و مردم: روایتهای شفاهی قصههای مثنوی» روایتهای شفاهی بیش از پنجاه قصه از مثنوی مولانا را که در میان مردم ایران رایجاند گردآورده و در دو بخش تنظیم کرده است. بخش اول حاوی قصههایی است که مولانا شرح کامل آنها را بیان کرده و بخش دوم شامل تمثیلها و قصههایی است که در مثنوی بنمایۀ آن در یکی دو بیت آمده است. ترتیب و توالی این روایتها منطبق با دفترهای ششگانۀ مثنوی است. هدف این اثر نشان دادن این نکته بوده که قصههای مثنوی در ادبیات و فرهنگ مکتوب ما به گونهای مرتباً تکرار و بازروایی شدهاند. حدود پنجاه درصد این روایتها نتیجۀ کار میدانی نویسندگان کتاب است که بار اول به چاپ میرسد. به سایر روایتها که پژوهشگران دیگری در گذشته آنها را گردآورده و منتشر کردهاند با ذکر مشخصات کتابشناختی ارجاع شده است. به علاوه، با استفاده از کتاب معتبر تیپشناسی قصههای عامیانۀ جهان، کد بینالمللی هر قصه تعیین شده و حسب مورد به روایت شفاهی آن در کشورهای دیگر اشاره شده است.
مرد بقال و طوطی، استاد و شاگرد اَحوَل، بیان توکل نخچیران و ترک جهد گفتن نخچیران به شیر، نگریستن عزرائیل بر مردی و گریختن آن مرد در سرای سلیمان، قصه بازرگان که طوطی او را پیغام داد به طوطیان هندوستان، کبودی زدن قزوینی بر شانه گاه صورت شیر و رفتن گرگ و روباره در خدمت شیر به شکار و... برخی از زیرمجموعههای بخش اول کتاب هستند.
توکل و عمل، عذر بدتر از گناه، چاه مکن بهر کسی اول خودت دویّم کسی، پالان خر را کوبیدن، حیله روباه و گرگ طمع کار و... نیز حکایات و روایات مربوط به بخش دوم کتاب را شامل میشود.
چاپ سوم این کتاب در 429 صفحۀ وزیری، شمارگان 500 نسخه و با قیمت 100.000 تومان توسط انتشارات سروش در اختیار علاقمندان به مباحث این حوزه قرار گرفته است.
کتاب مثنوی و مردم انتشارات سروش}B9V
چیستان در روز مردم شناسی
چاپ سوم کتاب «چیستان؛ مقبول دیروز، مغفول امروز» نوشته سیدعلیرضا هاشمی از سوی انتشارات سروش منتشر و روانه بازار نشر شد.
فولکلور یا ادبیات عامیانه، ترانهها، امثال، باورها، افسانهها، چیستانها و هرآنچه را از سالهای دور، از فرهنگ و ادبیات به یادگار مانده است، شامل میشود.
چیستانها از کهنترین زمانها در میان همه اقوام ابتدایی و مردم جامعههای سنتی و پیشرفته جهان شناخته شده بودند و بهکار میرفتند. از این روست که فولکلور همه اقوام جهان آکنده از چیستان است. در حقیقت با پیشرفت تمدن، چیستانها با حفظ زندگی خود پیچیدهتر، هوشیارانهتر و دقیقتر شدهاند، اما با سادهتر و پیشپا افتادهترشدن روابط، علاقه به چیستان نیز رنگ باخته و کهنه شده است.
با جستوجو در چیستانها و معماهای فارسی، باتوجه به منابع محدودشان، به این نتیجه میرسیم که هرچند لُغُز و معماهای فارسی جای ویژهای در ادبیات مکتوب و شفاهی ما دارند، پژوهشهای انگشتشماری در این سبک کهن، سرگرمکننده و پرمحتوای ادبی صورت گرفته است.
نویسنده این کتاب در بررسیهای خود تنها به چند مقاله و مقدمه موضوعی درخصوص چیستان دست یافته است و برای یافتن مطالب دیگر در خصوص چیستان و معما، با مراجعه به کتابهای ادبی، تاریخ ادبیات و دیگر کتابها، تنها به سطوری در اینباره دست یافته است. با این حال یافتن مقاله یا مقدمههای موضوعی در این خصوص نشان از تلاش نویسندگان و پژوهشگران درباره این گونه ادبی آفرینش ذهنی دارد.
چیستانها که زمانی آموزه تعلیمی برای نوباوهگان و موضوعی برای دورههای شبانه روستاییان، شبنشینی خانوادهها و محفل قهوهخانهها در شبهای بلند زمستان بودند، درحال حاضر موضوعی بیگانه به شمار میآیند و جای خود را به پیامکهای تلفن همراه، موسیقی، عکس، فیلم یا گفتوگوهای روزمره که از آن به «فرهنگ گلایه» یاد میشود، دادهاند. بهعبارتی چیستانها را میتوان «مقبول دیروز، مغفول امروز» دانست که کاربردهای خود را در خانواده و میهمانیها و شبنشینیها از دست داده است.
کتاب حاضر با هدف آشنایی بیشتر مخاطبان خود با دو موضوع «چیستان» و «معما» و منابع قابل دسترس در این دو موضوع نگاشته شده است. در مقدمه به نُه مرجع قابل دسترس درخصوص چیستان اشاره شده است که میتواند برای خوانندگان بسیار سودمند باشد.
بخش اول کتاب دارای دو مقاله، یکی با نام «چیستان» و دیگری به نام «معما» است که با استفاده از منابع و ارجاعات انتهایی آنها، این دو موضوع تدوین شده است.
در بخش دوم نیز با استفاده از اسناد موجود در «گنجینه فرهنگ مردم» رادیو، نمونه چیستانهای موجود در این گنجینه را طبقهبندی و بازنویسی شدهاند. در این بخش خواننده با نمونههایی از چیستانهای گیاهی و جانوری، چیستانهای مربوط به انسان، چیستانهای مادی و مربوط به زندگی، چیستانهای پدیدههای طبیعی، چیستانهای امور انتزاعی و مقدس و چیستانهای متفرقه آشنا میشود و در پایان کتاب پاسخ هر چیستان با ذکر نام راویان آن بیان شده است.
چاپ سوم این کتاب در 159 صفحۀ رقعی، شمارگان 100 نسخه و با قیمت 10.000 تومان توسط انتشارات سروش در اختیار علاقمندان به مباحث این حوزه قرار گرفته است.
نوای ماتک
چاپ نخست کتاب «نوای ماتک، بررسی ساختار لالاییهای فارسی زبان خراسان» تألیف فیروزه مدیرخراسانی از سوی انتشارات سروش منتشر و روانه بازار نشر شد.
در کتاب «نوای ماتک» اثر خانم فیروزه مدیرخراسانی، لالاییهایی که مادرانمان برای زندهنگهداشتن آنها سختیهای زیادی متحمل شدهاند به همراه تحلیل این لالاییها و بررسی عناصر تاثیرگذار بر ساختار و محتوای آنها و سنتهای رایج در اقوام ساکن در خراسان مورد مطالعه قرار گرفته است.
در لالاییها مهمترین مخاطب کودک است، چرا که مادر روایت همه احساسات و زندگیاش را در قالب ترانهای زیبا برای او میخواند.
این اثر در سه فصل مجزا به ترتیب به ساختار لالاییها، درونمایههای لالایی و لالاییهای مناطق فارسیزبان خراسان میپردازد.
در بخش ساختار لالاییها درباره سه عامل مهمی لالاییها و بهطورکلی اشعار و موسیقی عامیانه تحت تاثیر آنها هستند یعنی باورها، مسلکها و اسطورههای قومی میخوانیم و در بخش دوم از درونمایههایی مثل طبیعت و باورهای دینی و جنسیت و زمان و مکان و... میخوانیم و در آخرین فصل و شاید زیباترین قسمت کتاب با اشعار آهنگین لالاییهای اقلیمهای مختلف کشور عزیزمان ایران در خراسان همچون خواف و سبزوار و طبس و تایباد و... آشنا میشویم.
چاپ نخست این کتاب در 142 صفحۀ رقعی، شمارگان 500 نسخه و با قیمت 35.000 تومان توسط انتشارات سروش در اختیار علاقمندان این حوزه قرار گرفته است.
علاقهمندان برای تهیه این کتابها میتوانند از طریق فروشگاه اینترنتی با شمارۀ 66415401 تماس حاصل نمایند. همچنین از طریق پیامرسان واتساپ انتشارات سروش به شماره 09921605119 و یا با مراجعه به سایت سروش www.soroushpub.com، برای تهیه کتابها اقدام نمایند.
