"افغانستان" گنجینه‌ای از گیاهان دارویی

به گزارش سرویس بین الملل در همه جای دنیا، مردم با شنیدن نام افغانستان، به یاد طالبان، جنگ، درگیری، ناامنی، ویرانی و خشونت، می‌افتند و تنها این تصاویر در ذهنشان نقش می‌بندد.
 
اما واقعیت اینجاست که با یک جستجوی ساده می‌توان به گنجی که در درون افغانستان قرار داشته و سرمایه‌ای عظیم برای این کشور به شمار می‌آید، پی بردYگنجی بنام گیاهان دارویی.
 
انسان‌ها همواره بر اساس تجربه، اندیشه و مقتضیات زمان خود از گیاهان دارویی و طب سنتی برای درمان بیماری‌های خود استفاده می‌کردند و از همان ابندای خلقت، گیاهان دارویی در میان بشر جایگاه بسیار خوبی داشته است.
 
در قدیم به دلیل نبودن داروهای شیمیایی، دانشمندان و اطباء به استفاده از گیاهان دارویی برای درمان امراض مختلف روی می‌آورند که این نشان دهنده پیوند تاریخی استفاده از داروهای گیاهی با آغاز پیدایش بشر است.
 
گیاهان دارویی به گیاهانی اطلاق می‌شود که یک یا برخی از اندام‌های آنها حاوی مواد موثره بوده و علاوه بر مصرف تازه‌خوری یا فرآوری شده آن، خواصی را نیز برای درمان بسیاری از بیماری‌ها دارا می‌باشند.گیاهانی مانند آویشن، مارچوبه، زنجبیل و سیر و زعفران از این قبیل گیاهان هستند.
 
دانشمندان بزرگی مانند ابن سینا، ابوریحان بیرونی، رازی، جرجانی وخاندان بختیشوع در زمره افرادی هستند که از گیاهان دارویی برای درمان بیماری‌ها و امراض استفاده می‌کردند.
 
امروزه با شیوع بیماری‌های مختلف و ناامیدی مردم از داروهای شیمیایی، بازار گیاهان دارویی داغ است. این مسئله بخصوص در کشورهای در حال  توسعه با جامعه‌‌ای سنتی، بیشتر به چشم می‌خورد.
 
افغانستان کشوری است که بیشتر مساحت آن را کوه‌های بلند و سربه فلک کشیده احاطه کرده و تنها 11 درصد آن زمین‌های قابل کشت است. این ویژگی امتیازی بزرگ برای رشد و پرورش گونه‌های منتوعی از گیاهان دارویی به شمار می‌آید.
 
به گفته بسیاری از کارشناسان وجود گونه‌های زیاد گیاهان دارویی یکی از سرمایه‌های ملی افغانستان به حساب می‌آید.این گونه‌ها در مناطق شمالی افغانستان تراکم بیشتری داشته و مردم در این مناطق درآمد خود را از طریق برداشت آنها بدست می‌آورند.
 
از تمامی خواص و اثرات مثبت گیاهان دارویی در درمان بیماری‌های مختلف که بگذریم باید به این نکته توجه کرد که اثرات استفاده از گیاهان دارویی بر خلاف داروهای شیمایی بسیار کند بوده و در مدت زمان طولانی‌تری اثرات مطلوب خود را بروز می‌دهد. همچنین باید توجه داشت که استفاده بیش از اندازه از گیاهان دارویی می‌تواند اختلالات زیادی در فرد را سبب شده و یا حتی در برخی موارد نادر موجب مرگ فرد شود.
 
گیاهان دارویی به اشکال مختلفی مانند، تازه‌خوری، فرآوری شده (بصورت پودر)، خشک شده یا کنسرو شده و یا بصورت دمنوش مورد استفاده قرار می‌گیرند.
 
به دلیل نبود امکانات در گذشته‌ها، اطباء و مردم برای درمان بیماری‌های خود از گیاهان دارویی که بصورت خودرو در دامنه‌های کوه‌ها و برخی مناطق دیگر رشد می‌کردند، استفاده می‌کردند. این فرهنگ در میان تمامی مردم این کشور جا افتاده و هنوز نیز مردم برای درمان امراض خود به این گیاهان اقبال بیشتری نشان می‌دهند.
 
تاکنون 133 نوع گونه گیاه دارویی در افغانستان شناسایی شده و مورد استفاده پزشکان قرار می‌گیرد که به نظر می‌رسد با توجه به اقلیم مناسب افغانستان و شرایط مناسب برای پرورش گیاهان دارویی گونه‌های بیشتری نیز در آینده شناسایی شوند.
 
تنوع و فراوانی گیاهان دارویی در افغانستان و اشتغال بیشتر مردم به جمع‌آوری آنها، دولت و مسئولان این کشور را به این فکر انداخت تا از این سرمایه ملی استفاده کرده و از طریق صادرات گیاهان دارویی به کشورهای مختلف، برای افغانستان درآمد زایی کنند.
 
متخصصان و پزشکان افغانستانی با تلاش شبانه‌روزی دست بکار شده و به شناسایی گونه‌ها و طبقه‌بندی آنها برای استفاده در درمان، پرداختند. به گفته مقامات، در دانشگاه کابل پزشکان بسیاری در این امر مشارکت کردند. حتی برداشت این گیاهان نیز تحت نظارت گروه‌های متخصص انجام می‌شد.
 
صادرات گیاهان دارویی افغانستان به کشورهای دیگر یکی از منابع پول‌زایی برای افغانستان به شمار می‌آید. بطوریکه بنابر گفته وزارت کشاورزی و دامداری افغانستان، در سال جاری میزان صادرات گیاهان دارویی از افغانستان به خارج از این کشور، 25 درصد افزایش یافته و ارزش آن به 94 میلیون دلار رسیده است.
 
سالانه صدها تن گیاه دارویی به خارج از افغانستان صادر می‌شود. اما افغانستان همواره به دنبال گیاهان دارویی پاکستانی بوده است. به گفته شیر احمد سپاهی زاده، رئیس تجارت و صنایع بلخ، سالانه صدهزار تن گیاه دارویی مانند شیرین بیان و آنغوزه، از این ولایت به کشورهای روسیه، هند، آمریکا، آلمان، بلژیک و ژاپن صادر می‌شود.
 
به گفته این مقام مسئول، بیشترین گیاهان از ولایت‌های سمنگان، سرپل، جوزجان و سواحل دریای آمو جمع‌آوری می‌شود. وی در خصوص درآمد بالایی که از طریق صادرات شیرین‌بیان به دست می‌آید، به این نیز اشاره می‌کند که این گیاه خسارت‌های زیادی را به زیست بوم افغانستان وارد کرده و موجب تخریب زمین می‌شود.
 
این روزها در نقاط مختلف افغانستان عطاری‌های زیادی را مشاهده می‌کنیم که با استقبال خوب مردم این کشور روبرو هستند.
 
بیماران افغانستانی، بدلیل ارزان بودن گیاهان دارویی موجود در عطاری‌ها، داشتن عوارض کم برخلاف عوارض زیاد داروهای شیمیایی و مخارج کم درمان با گیاهان دارویی، به سمت آنها روی می‌آورند.
 
سازمان بهداشت جهانی تخمین زده که بیش از 80 درصد مردم افغانستان هنوز نیز به درمان‌های سنتی و گیاهان دارویی توجه خاصی دارند.
 
گیاهانی مانند شیرین بیان، آنغوزه، زعفران و زیره از گیاهان اصلی هستند که به خارج از افغانستان صادر می‌شود.
 
با وجود تمامی منابع و ظرفیت‌های موجود در صادرات گیاهان دارویی افغانستان، اما همچنان برخی از مشکلات پیش روی این صنعت نوپا در افغانستان، اجازه رشد نمی‌دهد.
 
در ابتدا گروههایی از متخصصان و پزشکان بر روی گونه‌های دارویی در افغانستان کار می‌کردند اما متاسفانه بعد از مدتی این روند متوقف شد. به نظر می‌رسد، فساد در دستگاه‌های مربوطه، نفوذ افراد قدرتمند، ضعف مدیریتی از سوی دولت و وجود دلال‌ها و اشخاص واسطه و جنگ دلایل توقف این کار بوده‌ باشند.
 
از طرفی ناامنی و نبود امنیت شغلی مردم افغانستان را که وارثان اصلی این سرمایه هستند را از آن محروم کرده‌اند.
 
وجود کوه‌های زیاد و تنوع اقلیمی، موجب رویش خود روی گیاهان متنوع دارویی منحصر به فرد شده است و در صورت توجه مسئولین افغانستان به فرآوری و پرورش این گیاهان در شرایط مناسب، نه تنها نیاز دارویی این کشور در داخل مرتفع می‌شود، بلکه زمینه صادرات این محصولات به کشورهای دیگر را نیز فراهم می‌شود که در این صورت برای افراد بسیاری زمینه اشتغال فراهم می‌شود.
 
از سویی دیگر نیز برداشت و فرآوری این گیاهان بصورت غیر کارشناسی می‌تواند ضربات جبران ناپذیری را به زیست بوم افغانستان وارد کرده و گونه‌های دارویی را با خطر انقراض روبرو کند.
 
بسته‌بندی؛ عاملی مهم در بازارپسندی گیاهان دارویی افغانستان
 
از عواملی که در صادرات این گیاهان به کشورها نقش اساسی دارند، بسته‌بندی‌های مناسب و بازارپسند بوده که خود می‌تواند برند افغانستان در این زمینه را به جهان بشناساند.  
 
بنابراین با تدبیر و کمک دولت افغانستان، صنعت بسته‌بندی در این کشور می‌تواند راه خوبی را در پیش گرفته و گیاهان دارویی، این سرمایه عظیم افغانستان را که در دنیا زبانزد عام و خاص است، به جهانیان بخوبی عرضه کرده و از این طریق درآمدزایی و بازار مناسبی برای افغانستان در دنیا فراهم شود.
 
/