شکنجه، ناپدیدشدگی، خشونت و قتل در آمریکا

بررسی گزارش کمیته تحقیق سنا راجع به سیا

در 9 دسامبر 2014 (18 آذر 1393)، کمیته اطلاعاتی سنای آمریکا گزارش مبسوط و جامعی را در ارتباط با بررسی عملکرد سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) تحت عنوان برنامه بازداشت و بازجویی سازمان سیا) منتشر ساخت. 

این گزارش حدوداَ 500 صفحه ای، خلاصه گزارش کامل و محرمان 6700 صفحه ای است که کمیته تحقیق سنای آمریکا طی 5 سال تحقیق و تفحص و بررسی بیش از 6 میلیون سند متعلق به سازمان سیا آن را تهیه کرده است. 

این گزارش با بررسی گزارشات موجود در خصوص 19 بازداشتگاه مخفی سیا واقع در کشورهای ثالث و نحوه بازجویی از 19 تن از بازداشت شدگان نتیجه گرفته است که سیا مرتکب اقدامات خشن و غیر قانونی علیه بازداشت شدگان شده است.

گزارش مزبور طی 6 بخش اصلی اقدامات سازمان سیا علیه بازداشت شدگان و همچنین میزان تعامل آن با نهادهای عالی اجرایی، قضایی و تقنینی آمریکا را مورد بررسی قرار داده است. 

به طور خلاصه اهم موارد مطروحه را می‌توان چنین برشمرد:

- شیوه های بازجویی خشن سازمان سیا شیوه ای موثر در جهت کسب اطلاعات از مظنونین یا واداشتن آنان به همکاری نبوده است.

- توجیهات سازمان سیا در خصوص موثر بودن شیوه های بازجویی خشن، مبتنی بر ادعاهای غلط بوده است.

- شیوه‌های به کار گرفته شده، خشن و به مراتب وخیم تر از آن چیزی بود که به سیاستمداران و مردم آمریکا گفته شده است.

- سازمان سیا با ارائه مکرر اطلاعات نادرست به وزارت دادگستری آمریکا مانع از ارزیابی حقوقی مناسب اقدامات این سازمان گردیده است.

- این سازمان در جریان اقدامات خود از نظارت سنای آمریکا و همچنین کاخ سفید ممانعت به عمل آورده است.

- سیا مستمرا اطلاعات غلطی را در خصوص موثر بودن شیوه های بازجویی خود در اختیار رسانه‌ها با هدف گمراهی افکار عمومی و جلب محبوبیت و حمایت عمومی قرار داده است.

- مدیریت و اجرای برنامه بازداشت و بازجویی سیا طی این سال‌ها به شدت مخدوش بوده است.

- سیا در خصوص میزان دقیق تعداد بازداشت شدگان بررسی جامعی به عمل نیاورده و در این خصوص و تعداد افرادی که تحت شکنجه‌های شدید قرار گرفته اند اطلاعات نادرستی در اختیار مراجع مسئول گذاشته است.

- اقدامات سازمان سیا در چارچوب برنامه بازداشت و بازجویی، وجهه آمریکا را در سطح جهان مخدوش کرده و مستوجب هزینه‌های گزاف مالی و غیرمالی برای دولت آمریکا شده است.

- در گزارش سنای آمریکا تصریح شده است که سازمان سیا طی قراردادی با دو شرکت خصوصی و همچنین پرداخت بیش از 80 میلیون دلار به دو پزشک روان شناس وزارت دفاع جهت ابداع شیوه‌های شکنجه از آنان جهت پیشبرد برنامه‌های خود بهره گرفته است. 

بر اساس این گزارش مهمترین شیوه های به کار گرفته شده از سوی بازجویان سیا جهت اخذ اعتراف از مظنونین و متهمان بازداشتی را می توان به شرح زیر برشمرد:

- محرومیت از خواب (به مدت 180 ساعت به صورت ایستاده)؛

- برهنه سازی، سیلی و کوبیدن فرد به دیوار؛

- قراردادن فرد بازداشتی در جعبه‌های کوچک؛

- قرار دادن افراد بازداشتی در آب یخ؛

- بازداشت انفرادی طولانی مدت؛

- القاء حس خفگی مصنوعی در بازجویی (با ریختن آب بر سر و صورت متهم)؛

- اعدام مصنوعی؛

- تزریق مقعدی جهت کنترل رفتار فرد بازداشتی؛

- اعمال فشارهای شدید روحی- روانی شامل تهدید به قتل فرد بازداشتی، تهدید به ایجاد آزار و اذیت فرزندان فرد بازداشتی، تهدید به قتل یا تجاوز جنسی به بستگان فرد بازداشتی (در مواردی تهدید به بریدن گلو یا تجاوز به اعضای خانواده فرد بازداشتی).

لازم به توضیح است به استناد اظهارات یکی از مأموران سیا در گزارش سنا شرایط بازداشتی یکی از مراکز سیا جهنم توصیف شده است. 

بر اساس اظهارات این مأمور که هویت آن فاش نگردید شیوه های خشن بازجویی ماموران سیا تبعات جدی روانی و رفتاری بر بازداشت شدگان داشته است که از جمله آنها ایجاد توهم، بی خوابی، خودزنی و پارانویا بوده است.

طبق گزارش سنا، حداقل 26 نفر به اشتباه تحت بازداشت و بازجویی همراه با شکنجه سیا قرار گرفته اند. 

در یکی از موارد با آنکه سازمان پی برده بود فرد بازداشتی به اشتباه و بر اساس اطلاعات مغرضانه بازداشت گردیده لیکن همچنان به بازجویی و شکنجه وی ادامه داد.

در این چارچوب، 11 روز پیش از انتشار گزارش سنا سند دیگری از رسوایی آمریکا در حوزه حقوق بشر نیز درتاریخ 28 نوامبر 2014( 7 آذر 93) منتشر گردید. 

کمیته ضد شکنجه شورای حقوق بشر سازمان ملل طی گزارشی با متهم ساختن آمریکا به نقض فاحش حقوق بین الملل شدیداَ از نقض حقوق بشر در این کشور انتقاد و ابراز نگرانی کرد.

در این گزارش که در واقع چند روز پس از تصمیم دادگاه عالی میسوری مبنی بر تبرئه افسر سفیدپوست متهم به قتل مایکل براون نوجوان سیاهپوست امریکایی منتشر شد نسبت به اقدامات ضد تروریستی آمریکا عملکرد نهادهای امنیتی این کشور در فراسوی مرزها، اعمال شکنجه در زندان‌های خارج از آمریکا، شیوه‌های بازجویی مأموران سیا و اف بی آی، حبس انفرادی، توسل بیش از حد به زور و خشونت توسط پلیس این کشور، تجاوز جنسی و دیگر اعمال خشونت آمیز درارتش آمریکا و ... انتقاد شده است. 

در گزارش کمیته ضد شکنجه، نگرانی عمیق کمیته نسبت به موارد مستمر و مکررتیراندازی پلیس به افراد سیاهپوست غیر مسلح و تعقیب و گریز منجر به مرگ آنان ابراز شده است. 

در این راستا کمیته نگرانی خود را نسبت به اقدامات خشن و خارج از عرف پلیس آمریکا به طور خاص پلیس شیکاگو در قبال افراد منتسب به اقلیت‌های نژادی، قومی و مهاجرین به ویژه آفریقایی- آمریکایی تبارها و لاتینی تبارها ابراز کرد.

در بندهای مختلف این گزارش از عملکرد نیروهای اطلاعاتی، امنیتی و پلیس آمریکا انتقاد و ابراز نگرانی جدی شده است. 

از جمله: بازداشت بدون محاکمه و تفهیم اتهام در کنار شکنجه بازداشت شدگان (گوانتانامو)، بازداشت مهاجران از جمله کودکان در شرایطی نابهنجار و سخت، اخراج مهاجران، بد رفتاری و اقدام به شکنجه توسط پرسنل ارتش آمریکا، حبس انفرادی نوجوانان و معلولین ذهنی به مدت نامعین و طولانی (در برخی موارد تا 23 ساعت در روز).

به دنبال انتشار این گزارش، زید رعد الحسین، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل در در 19‌ آذر 1396 طی بیانیه ای ضمن انتقاد جدی از برنامه بازداشت و بازجویی سیا اعلام کرد بر اساس کنوانسیون ضد شکنجه حتی وضعیت جنگی نیز توجیهی برای اعمال شکنجه ایجاد نمی‌کند.

وی افزود: این کنوانسیون به هیچ کسی اجازه فرار از مسئولیت نمی‌دهد – نه شکنجه گران،‌ نه تصمیم گیران، نه مقام‌های دولتی که این سیاست را تأیید کرده یا صادر کننده به دستورات در این زمینه بوده اند.

کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل با استقبال از انتشار گزارش سنا گفت: عاملان این شکنجه در سیا نباید در امنیت باشند و باید به مجازات برسند.

بن امرسون گزارشگر ویژه سازمان ملل در حمایت از حقوق بشر به هنگام مبارزه با تروریسم، در واکنش به گزارش سنا خواستار ارائه آن به دستگاه قضایی آمریکا جهت مجازات مرتکبین و مسئولین شکنجه شد. 

وی همچنین اظهار کرد: علاوه بر مجازات افسران سازمان سیا و مدیران آن که در سازماندهی این جنایات نقش داشته اند باید برخی از مقامات دولت بوش نیز که در اجرای این برنامه نقش داشتند مورد مجازات قرار گیرند.

جوان مندز، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امر شکنجه نیز طی موضع‌گیری اظهار کرد: تا پیش از رسوایی سازمان سیا یک حس مشترک در خصوص محکومیت هر نوع از شکنجه در جهان وجود داشت اما این اقدام آمریکا سبب عقبگردی بزرگ در مبارزه علیه شکنجه شد.