مسئولیت قانونی انتشار کلیپ خواستگاری از بازیگر معروف بر عهده کیست؟
اخیرا در صفحههای مجازی کلیپی دست به دست میشود که در آن یک دختر به هنر پیشه معروفی ابراز علاقه میکند که این موضوع از چند بعد قابلی بررسی، تأمل و جرمانگاری است.
خبرگزاری میزان - 
به گزارش گروه حقوقی و قضایی ، در دنیای امروز رسانه تغییرات زیادی یافته و از شکل سنتی و مکتوب به مجازی بدل و شامل انواع بسیار متنوعی شده است. حتی پیامرسانهای مختلف مانند تلگرام، لاین، واتسآپ و ... نیز در دنیای امروز رسانههای مستقل و مجزایی بهحساب میآیند که پیچیدگیهای این دنیا را چند برابر کردهاند. از جمله تاثیرات این پیامرسانها بر رسانه، افزایش سرعت و حجم اطلاعات است، خصایصی که دقت، صداقت و گاهی حریم خصوص افراد را قربانی میکند.
در کشور ما در حوزه رسانه و باید و نبایدهای آن از یک سو و رعایت حرمت و حریم دیگران از سوی دیگر رابطهای دوسویه و مستقیم توسط قانونگذار ترسیم شده است. از جمله قوانینی که به ساماندهی این رابطه اقدام کردهاند، میتوان به قانون مطبوعات، قانون جرایم رایانهای، آییننامه ساماندهی و توسعه رسانهها و فعالیتهای دیجیتال، قانون آیین دادرسی کیفری، برنامه چهارم توسعه و قانون اساسی کشور استناد کرد. قوانینی که ترسیم کننده نحوه رابطه رسانه با مردم، حدود ورود رسانه به زندگی مردم و همچنین حمایت از مردم درباره هجمههای رسانهای است. البته پیش از تصویب قوانین متعدد که در این حوزه وجود دارند و عمر قدیمیترینشان کمتر از 50 سال است، میتوان به بخشی از آیات و روایات نیز استناد کرد.
مثلاً مولای اول متقیان حضرت امام علی (ع) در نهجالبلاغه فرمودهاند که «هر کس میخواهد آبروی خود را حفظ کند، باید از جدال بپرهیزد» در جلد دوم الکافی ص 351 نیز به نقل از امام صادق(ع) آمده است که «هر کس درباره مؤمن آنچه را دیدگانش دیده و گوشهایش شنیده بگوید از کسانی است که خداوند عزوجل دربارهشان فرموده است: همانا برای کسانی که دوست دارند زشتی در میان مؤمنان آشکار شود، عذابی دردناک است» و در تحفالعقول از پیامبر گرامی اسلام نقل شده است که «ای مردم! خون و مال و آبروی شما حرمت دارد تا قیام قیامت.»
نمونههایی از این روایات به وفور در دین اسلام وجود دارد و در یک جمعبندی ساده میتوان به این نتیجه رسید که بردن آبروی مسلمان با هر وسیله و شکلی که صورت بگیرد، بدون در نظر گرفتن هدف آن، کاری نکوهیده و در خور عذاب الهی است. به این ترتیب قانونگذار ما، که بخش زیادی از قوانین را از شرع مقدس اقتباس کرده است مواد متعددی را تصویب و به مرحله اجرا درآورده که حرمت مسلمان حفظ شود؛ موضوعی که با تغییر در ساختار رسانهای امروز تحقق آن با سختیهایی روبهرو است.
در این باره به کلیپی اشاره میکنیم که مدتی است در صفحههای مجازی دست به دست میشود و حتی نمونههای صداگذاری شده (دابسمش) آن نیز ساخته شده است؛ منظور کلیپی است که در آن دختری به هن پیشه معروفی ابراز علاقه میکند که این موضوع از چند بعد قابلی بررسی، تأمل و جرمانگاری است.
در قدم اول سراغ قانون اساسی کشور میرویم. قانونگذار در اصل بیست و دوم این قانون آورده است که «حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون تجویز کند.»
در کلیپی که از آن یاد کردیم، مصاحبهشونده با شوقی زیاد از علاقه خود نسبت به یکی از بازیگران معروف سخن میگوید، در این لحظه مصاحبهکننده سخنانی را به وی القا میکند؛ سخنانی که منجر به شوخی بیشاز حد دیگران بعد از انتشار این کلیپ و بهنوعی با آبروی مصاحبه کننده بازی میشود؛ پس برابر قانون اساسی جرمی محقق شده است. در این میان دو سئوال مطرح میشود، آیا مصاحبه کننده حق چنین کاری را داشته است، دوم آیا دیگران حق استهزای دختر را داشتهاند؟
برابر آنچه در خطوط بالا از آن نام بردیم، چنین حقی برای هیچیک از دو طرف در نظر گرفته نشده است. بهجز قانون اساسی و شرع مقدس، در قانون مطبوعات و قانون مجازات اسلامی نیز به این موضوع توجه و راههای جلوگیری از آن لیست شده است. یکی از مواردی که در قانون مطبوعات (شامل رسانههای مکتوب و مجازی) مورد تأکید قرار دارد، بحث امانت بهحساب میآید، برابر آن کسی که جانب اخلاق و امانت را نگه ندارد مسئول خواهد بود، البته نه خبرنگار بلکه برابر تبصره 4 ماده 9 قانون مطبوعات، مسئولیت انتشار مطالب و بازخوردهای ناشی از آن به عهده مدیر مسئول قرار دارد.
قانونگذار در ماده 31 جرم این فرد را نیز معلوم کرده است که برابر آن اگر مطالبی که انتشار مطالبی باعث هتک حرمت یا حیثیت شخصی شود مدیر مسئول به محاکم قضایی معرفی و با وی طبق قانون تعزیرات رفتار خواهد شد.
قانون جرایم رایانهای (بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی که در قانون مطبوعات به آن اشاره شده) نیز در این خصوص سکوت نکرده است زیرا برابر ماده ۱۶ «هر کس بهوسیله سامانههای رایانهای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال یا جزای نقدی از ۵ میلیون ریال تا ۴۰ میلیون ریال یا هر ۲ مجازات محکوم خواهد شد.»
به عبارت صریحتر کلیپ یادشده و سایر موارد مشابه آن قابل پیگیری از لحاظ قانونی است نه به دلیل حرفهایی خلاف رویه و عرف اجتماعی بلکه به دلیل نشانه گرفتن اخلاق اجتماعی با زیر پا گذاشتن حرمت یک ایرانی؛چراکه قانون و شرع به موضوع حرمت حساسیت زیادی دارد.
امیر گودرزی کارشناس حوزه رسانه
به گزارش گروه حقوقی و قضایی ، در دنیای امروز رسانه تغییرات زیادی یافته و از شکل سنتی و مکتوب به مجازی بدل و شامل انواع بسیار متنوعی شده است. حتی پیامرسانهای مختلف مانند تلگرام، لاین، واتسآپ و ... نیز در دنیای امروز رسانههای مستقل و مجزایی بهحساب میآیند که پیچیدگیهای این دنیا را چند برابر کردهاند. از جمله تاثیرات این پیامرسانها بر رسانه، افزایش سرعت و حجم اطلاعات است، خصایصی که دقت، صداقت و گاهی حریم خصوص افراد را قربانی میکند.در کشور ما در حوزه رسانه و باید و نبایدهای آن از یک سو و رعایت حرمت و حریم دیگران از سوی دیگر رابطهای دوسویه و مستقیم توسط قانونگذار ترسیم شده است. از جمله قوانینی که به ساماندهی این رابطه اقدام کردهاند، میتوان به قانون مطبوعات، قانون جرایم رایانهای، آییننامه ساماندهی و توسعه رسانهها و فعالیتهای دیجیتال، قانون آیین دادرسی کیفری، برنامه چهارم توسعه و قانون اساسی کشور استناد کرد. قوانینی که ترسیم کننده نحوه رابطه رسانه با مردم، حدود ورود رسانه به زندگی مردم و همچنین حمایت از مردم درباره هجمههای رسانهای است. البته پیش از تصویب قوانین متعدد که در این حوزه وجود دارند و عمر قدیمیترینشان کمتر از 50 سال است، میتوان به بخشی از آیات و روایات نیز استناد کرد.
مثلاً مولای اول متقیان حضرت امام علی (ع) در نهجالبلاغه فرمودهاند که «هر کس میخواهد آبروی خود را حفظ کند، باید از جدال بپرهیزد» در جلد دوم الکافی ص 351 نیز به نقل از امام صادق(ع) آمده است که «هر کس درباره مؤمن آنچه را دیدگانش دیده و گوشهایش شنیده بگوید از کسانی است که خداوند عزوجل دربارهشان فرموده است: همانا برای کسانی که دوست دارند زشتی در میان مؤمنان آشکار شود، عذابی دردناک است» و در تحفالعقول از پیامبر گرامی اسلام نقل شده است که «ای مردم! خون و مال و آبروی شما حرمت دارد تا قیام قیامت.»
نمونههایی از این روایات به وفور در دین اسلام وجود دارد و در یک جمعبندی ساده میتوان به این نتیجه رسید که بردن آبروی مسلمان با هر وسیله و شکلی که صورت بگیرد، بدون در نظر گرفتن هدف آن، کاری نکوهیده و در خور عذاب الهی است. به این ترتیب قانونگذار ما، که بخش زیادی از قوانین را از شرع مقدس اقتباس کرده است مواد متعددی را تصویب و به مرحله اجرا درآورده که حرمت مسلمان حفظ شود؛ موضوعی که با تغییر در ساختار رسانهای امروز تحقق آن با سختیهایی روبهرو است.
در این باره به کلیپی اشاره میکنیم که مدتی است در صفحههای مجازی دست به دست میشود و حتی نمونههای صداگذاری شده (دابسمش) آن نیز ساخته شده است؛ منظور کلیپی است که در آن دختری به هن پیشه معروفی ابراز علاقه میکند که این موضوع از چند بعد قابلی بررسی، تأمل و جرمانگاری است.
در قدم اول سراغ قانون اساسی کشور میرویم. قانونگذار در اصل بیست و دوم این قانون آورده است که «حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون تجویز کند.»
در کلیپی که از آن یاد کردیم، مصاحبهشونده با شوقی زیاد از علاقه خود نسبت به یکی از بازیگران معروف سخن میگوید، در این لحظه مصاحبهکننده سخنانی را به وی القا میکند؛ سخنانی که منجر به شوخی بیشاز حد دیگران بعد از انتشار این کلیپ و بهنوعی با آبروی مصاحبه کننده بازی میشود؛ پس برابر قانون اساسی جرمی محقق شده است. در این میان دو سئوال مطرح میشود، آیا مصاحبه کننده حق چنین کاری را داشته است، دوم آیا دیگران حق استهزای دختر را داشتهاند؟
برابر آنچه در خطوط بالا از آن نام بردیم، چنین حقی برای هیچیک از دو طرف در نظر گرفته نشده است. بهجز قانون اساسی و شرع مقدس، در قانون مطبوعات و قانون مجازات اسلامی نیز به این موضوع توجه و راههای جلوگیری از آن لیست شده است. یکی از مواردی که در قانون مطبوعات (شامل رسانههای مکتوب و مجازی) مورد تأکید قرار دارد، بحث امانت بهحساب میآید، برابر آن کسی که جانب اخلاق و امانت را نگه ندارد مسئول خواهد بود، البته نه خبرنگار بلکه برابر تبصره 4 ماده 9 قانون مطبوعات، مسئولیت انتشار مطالب و بازخوردهای ناشی از آن به عهده مدیر مسئول قرار دارد.
قانونگذار در ماده 31 جرم این فرد را نیز معلوم کرده است که برابر آن اگر مطالبی که انتشار مطالبی باعث هتک حرمت یا حیثیت شخصی شود مدیر مسئول به محاکم قضایی معرفی و با وی طبق قانون تعزیرات رفتار خواهد شد.
قانون جرایم رایانهای (بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی که در قانون مطبوعات به آن اشاره شده) نیز در این خصوص سکوت نکرده است زیرا برابر ماده ۱۶ «هر کس بهوسیله سامانههای رایانهای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال یا جزای نقدی از ۵ میلیون ریال تا ۴۰ میلیون ریال یا هر ۲ مجازات محکوم خواهد شد.»
به عبارت صریحتر کلیپ یادشده و سایر موارد مشابه آن قابل پیگیری از لحاظ قانونی است نه به دلیل حرفهایی خلاف رویه و عرف اجتماعی بلکه به دلیل نشانه گرفتن اخلاق اجتماعی با زیر پا گذاشتن حرمت یک ایرانی؛چراکه قانون و شرع به موضوع حرمت حساسیت زیادی دارد.
امیر گودرزی کارشناس حوزه رسانه
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *