چگونه میتوان نفقه را تعیین کرد؟
نفقه به همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسكن، البسه، اثاث منزل و هزینههای درمانی، بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به دلیل نقصان یا مرض گفته میشود. برای تعیین میزان نفقه، باید ملاکها و معیارهایی را مورد توجه قرار داد.
خبرگزاری میزان - 
به گزارش حقوقی و قضایی به نقل از روزنامه حمایت، نفقه به همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسكن، البسه،
اثاث منزل و هزینههای درمانی، بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به
دلیل نقصان یا مرض گفته میشود. برای تعیین میزان نفقه، باید ملاکها و
معیارهایی را مورد توجه قرار داد.
در حقیقت، ضابطه موجود برای تعیین میزان نفقه، بر مبنای شئونات خانوادگی زن، عرف و عادت ساكنان هر منطقه و وضع مالی مرد، است و در صورت نبود توافق میان زوجین در خصوص میزان نفقه، دادگاه، خود میزان نفقه را تعیین میکند.
شرایط پرداخت
به محض اینكه عقد ازدواج صورت گرفت و زوجین زندگی زناشویی خود را آغاز کردند، شوهر مكلف به پرداخت نفقه است. البته زوجه در صورتی مستحق نفقه است كه از همسر خود تمكین کند و هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع كند، مستحق نفقه نخواهد بود. تمكین به معنای اطاعت زن از شوهر در ادای وظایف زوجیت، حسن معاشرت و سكونت در منزل شوهر است. به زنی كه از همسرش در مفهوم خاص و عام اطاعت نکند، «ناشزه» گفته میشود.
ترك منزل از ناحیه زوجه و تعلیق نفقه
زوج وظیفه دارد در حد توان، منزلی مستقل و متناسب با شئونات زوجه فراهم کند. حال اگر این منزل از جنبه شئونات اجتماعی مطابق حال زن باشد اما به سر بردن در آن منزل موجب شود كه احتمال ضرر و زیان شرافتی یا بدنی (آزار و اذیت) زوجه برود، خروج وی از منزل «نشوز و عدم اطاعت» محسوب نمیشود و نفقه تا زمان برطرف شدن مشكل به وی تعلق خواهد گرفت.
قانونگذار در ماده 1114 قانون مدنی، این نکته را مورد توجه قرار داده است که زن باید در منزلی كه شوهر تعیین میكند سکونت کرده مگر آنكه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.
ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه توسط زن
زنی كه همسرش از پرداخت نفقه به وی خودداری میكند، علاوه بر امکان طرح شکایت کیفری، میتواند دادخواست حقوقی نیز ارایه دهد. در صورت طرح شکایت کیفری و رسیدگی موضوع از سوی دادگاه، مرد به پرداخت نفقه محکوم خواهد شد.
در چنین شرایطی، اگر مرد از پرداخت نفقه خودداری كند، به مجازات حبس محکوم میشود. البته باید تاکید کرد که نفقه مربوط به زمان حال از طریق كیفری قابل مطالبه و نفقه مربوط به گذشته با ارایه دادخواست حقوقی قابل پرداخت است.
قانونگذار در ماده ماده 642 کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی تصریح کرده است که هر كس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمكین ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجبالنفقه امتناع کند، دادگاه او را از سه ماه و یك روز تا پنج ماه حبس محكوم میکند.
ترک انفاق، جرم مستمر است
نفقه از جمله جرایم مستمر به شمار میرود؛ یعنی در صورت عدم پرداخت، به دفعات قابل شكایت كیفری است. به عنوان مثال، اگر نفقه مرداد ماه پس از شكایت كیفری از شوهر اخذ شد اما او از پرداخت نفقه ماه بعد خودداری كرد، زن میتواند مجدداً شكایت ترك انفاق را مطرح کند. به همین لحاظ «ترك انفاق» جرم مستمر محسوب شده و با گذشت شاكی، پرونده بسته میشود.
نحوه ارایه دادخواست حقوقی
چنانچه زنی بخواهد نفقه ایام گذشته خود را طلب كند، فقط با ارایه دادخواست حقوقی میتواند آن را دریافت کند. به این منظور، زوجه پس از خرید دو نسخه دادخواست، باید خواسته خود را در آنها قید كند و چون دعوای نفقه مالی است به میزان مبلغ مورد مطالبه، تمبر الصاق و آن را به دادگاه خانواده تقدیم کند. وی میتواند در دادخواست خود هزینه دادرسی را نیز مطالبه كند. در صورت عدم توانایی مرد به پرداخت نفقه یا اینكه به هیچ طریقی نتوان مرد را مجبور به پرداخت نفقه کرد، زن میتواند دادخواست طلاق دهد.
نفقه در زمان عقد و قبل از ازدواج
در مدت زمان میان عقد و انجام ازدواج، نفقهای به زن تعلق نمیگیرد مگر اینكه زن برای شروع به زندگی اعلام آمادگی كرده باشد اما مرد از بردن همسرش به منزل مشترک خودداری کند كه در این صورت زن مستحق دریافت نفقه خواهد بود. در چنین شرایطی، زوجه باید بتواند ادعای خود را ثابت کند یعنی به نزدیكترین مجتمع قضایی محل سكونت خود مراجعه، سه برگ اظهارنامه دریافت و آمادگی خود را اعلام کند یا اینكه چند نفر را به شهادت بگیرد و استشهادیه ای تنظیم کند.
نحوه پرداخت نفقه پس از طلاق
در طلاق رجعی در زمان عده (سه ماه و 10 روز پس از ثبت طلاق)، مرد باید به همسرش نفقه بپردازد و اگر طلاق به لحاظ عدم تمكین و عدم اطاعت زوجه صادر شده باشد، نفقهای به وی تعلق نمیگیرد. در طلاق بائن و در فسخ نكاح نیز نفقهای به زن پرداخت نمیشود. بر اساس ماده 1109 قانون مدنی، نفقه مطلقه رجعیه در زمان عده برعهده شوهر است مگر اینكه طلاق در حال نشوز واقع شده باشد اما اگر عده از جهت فسخ نكاح یا طلاق بائن باشد، زن حق نفقه ندارد؛ مگر در صورت حمل از شوهر خود كه در این صورت تا زمان وضع حمل حق نفقه خواهد داشت.
نفقه در عده وفات
در عده وفات، نفقه زن در صورت مطالبه از اموال كسانی كه پرداخت نفقه به عهده آنها است تأمین میشود.
نفقه زوجه در صورت صغیر بودن زوج
با توجه به اینكه طفل صغیر تحت ولایت پدر و پدربزرگ پدری خود است، پرداخت نفقه به عهده پدر است. در صورت فوت پدر یا حجر او، ولایتش ساقط میشود و به عهده پدربزرگ پدری خواهد بود. اگر صغیر ولی خاص نداشته باشد، برای وی نصب قیم میشود و نفقه زوجه وی را ولی خاص و در صورت نبودن او، قیمی كه دادگاه تعیین میكند نفقه را پرداخت خواهد كرد.
نفقه زوجه در صورت غایب مفقودالاثر بودن زوج
در این خصوص زوجه به دادگاه مراجعه كرده و حاكم شرع نیز از اموال غایب به قدر نفقه زوجه، میزانی را تعیین خواهد کرد.
نفقه در عقد موقت
در صورتی كه زنی به عقد موقت مردی درآید، نفقه به وی تعلق نمیگیرد مگر اینكه آنان توافق به پرداخت نفقه كرده باشند. در این خصوص قانونگذار در ماده 1113 قانون مدنی میگوید که در عقد انقطاع، زن حق نفقه ندارد مگر اینكه شرط شده یا آن كه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد.
انتهای پیام/
به گزارش حقوقی و قضایی به نقل از روزنامه حمایت، نفقه به همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسكن، البسه،
اثاث منزل و هزینههای درمانی، بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به
دلیل نقصان یا مرض گفته میشود. برای تعیین میزان نفقه، باید ملاکها و
معیارهایی را مورد توجه قرار داد. در حقیقت، ضابطه موجود برای تعیین میزان نفقه، بر مبنای شئونات خانوادگی زن، عرف و عادت ساكنان هر منطقه و وضع مالی مرد، است و در صورت نبود توافق میان زوجین در خصوص میزان نفقه، دادگاه، خود میزان نفقه را تعیین میکند.
شرایط پرداخت
به محض اینكه عقد ازدواج صورت گرفت و زوجین زندگی زناشویی خود را آغاز کردند، شوهر مكلف به پرداخت نفقه است. البته زوجه در صورتی مستحق نفقه است كه از همسر خود تمكین کند و هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع كند، مستحق نفقه نخواهد بود. تمكین به معنای اطاعت زن از شوهر در ادای وظایف زوجیت، حسن معاشرت و سكونت در منزل شوهر است. به زنی كه از همسرش در مفهوم خاص و عام اطاعت نکند، «ناشزه» گفته میشود.
ترك منزل از ناحیه زوجه و تعلیق نفقه
زوج وظیفه دارد در حد توان، منزلی مستقل و متناسب با شئونات زوجه فراهم کند. حال اگر این منزل از جنبه شئونات اجتماعی مطابق حال زن باشد اما به سر بردن در آن منزل موجب شود كه احتمال ضرر و زیان شرافتی یا بدنی (آزار و اذیت) زوجه برود، خروج وی از منزل «نشوز و عدم اطاعت» محسوب نمیشود و نفقه تا زمان برطرف شدن مشكل به وی تعلق خواهد گرفت.
قانونگذار در ماده 1114 قانون مدنی، این نکته را مورد توجه قرار داده است که زن باید در منزلی كه شوهر تعیین میكند سکونت کرده مگر آنكه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.
ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه توسط زن
زنی كه همسرش از پرداخت نفقه به وی خودداری میكند، علاوه بر امکان طرح شکایت کیفری، میتواند دادخواست حقوقی نیز ارایه دهد. در صورت طرح شکایت کیفری و رسیدگی موضوع از سوی دادگاه، مرد به پرداخت نفقه محکوم خواهد شد.
در چنین شرایطی، اگر مرد از پرداخت نفقه خودداری كند، به مجازات حبس محکوم میشود. البته باید تاکید کرد که نفقه مربوط به زمان حال از طریق كیفری قابل مطالبه و نفقه مربوط به گذشته با ارایه دادخواست حقوقی قابل پرداخت است.
قانونگذار در ماده ماده 642 کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی تصریح کرده است که هر كس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمكین ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجبالنفقه امتناع کند، دادگاه او را از سه ماه و یك روز تا پنج ماه حبس محكوم میکند.
ترک انفاق، جرم مستمر است
نفقه از جمله جرایم مستمر به شمار میرود؛ یعنی در صورت عدم پرداخت، به دفعات قابل شكایت كیفری است. به عنوان مثال، اگر نفقه مرداد ماه پس از شكایت كیفری از شوهر اخذ شد اما او از پرداخت نفقه ماه بعد خودداری كرد، زن میتواند مجدداً شكایت ترك انفاق را مطرح کند. به همین لحاظ «ترك انفاق» جرم مستمر محسوب شده و با گذشت شاكی، پرونده بسته میشود.
نحوه ارایه دادخواست حقوقی
چنانچه زنی بخواهد نفقه ایام گذشته خود را طلب كند، فقط با ارایه دادخواست حقوقی میتواند آن را دریافت کند. به این منظور، زوجه پس از خرید دو نسخه دادخواست، باید خواسته خود را در آنها قید كند و چون دعوای نفقه مالی است به میزان مبلغ مورد مطالبه، تمبر الصاق و آن را به دادگاه خانواده تقدیم کند. وی میتواند در دادخواست خود هزینه دادرسی را نیز مطالبه كند. در صورت عدم توانایی مرد به پرداخت نفقه یا اینكه به هیچ طریقی نتوان مرد را مجبور به پرداخت نفقه کرد، زن میتواند دادخواست طلاق دهد.
نفقه در زمان عقد و قبل از ازدواج
در مدت زمان میان عقد و انجام ازدواج، نفقهای به زن تعلق نمیگیرد مگر اینكه زن برای شروع به زندگی اعلام آمادگی كرده باشد اما مرد از بردن همسرش به منزل مشترک خودداری کند كه در این صورت زن مستحق دریافت نفقه خواهد بود. در چنین شرایطی، زوجه باید بتواند ادعای خود را ثابت کند یعنی به نزدیكترین مجتمع قضایی محل سكونت خود مراجعه، سه برگ اظهارنامه دریافت و آمادگی خود را اعلام کند یا اینكه چند نفر را به شهادت بگیرد و استشهادیه ای تنظیم کند.
نحوه پرداخت نفقه پس از طلاق
در طلاق رجعی در زمان عده (سه ماه و 10 روز پس از ثبت طلاق)، مرد باید به همسرش نفقه بپردازد و اگر طلاق به لحاظ عدم تمكین و عدم اطاعت زوجه صادر شده باشد، نفقهای به وی تعلق نمیگیرد. در طلاق بائن و در فسخ نكاح نیز نفقهای به زن پرداخت نمیشود. بر اساس ماده 1109 قانون مدنی، نفقه مطلقه رجعیه در زمان عده برعهده شوهر است مگر اینكه طلاق در حال نشوز واقع شده باشد اما اگر عده از جهت فسخ نكاح یا طلاق بائن باشد، زن حق نفقه ندارد؛ مگر در صورت حمل از شوهر خود كه در این صورت تا زمان وضع حمل حق نفقه خواهد داشت.
نفقه در عده وفات
در عده وفات، نفقه زن در صورت مطالبه از اموال كسانی كه پرداخت نفقه به عهده آنها است تأمین میشود.
نفقه زوجه در صورت صغیر بودن زوج
با توجه به اینكه طفل صغیر تحت ولایت پدر و پدربزرگ پدری خود است، پرداخت نفقه به عهده پدر است. در صورت فوت پدر یا حجر او، ولایتش ساقط میشود و به عهده پدربزرگ پدری خواهد بود. اگر صغیر ولی خاص نداشته باشد، برای وی نصب قیم میشود و نفقه زوجه وی را ولی خاص و در صورت نبودن او، قیمی كه دادگاه تعیین میكند نفقه را پرداخت خواهد كرد.
نفقه زوجه در صورت غایب مفقودالاثر بودن زوج
در این خصوص زوجه به دادگاه مراجعه كرده و حاكم شرع نیز از اموال غایب به قدر نفقه زوجه، میزانی را تعیین خواهد کرد.
نفقه در عقد موقت
در صورتی كه زنی به عقد موقت مردی درآید، نفقه به وی تعلق نمیگیرد مگر اینكه آنان توافق به پرداخت نفقه كرده باشند. در این خصوص قانونگذار در ماده 1113 قانون مدنی میگوید که در عقد انقطاع، زن حق نفقه ندارد مگر اینكه شرط شده یا آن كه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد.
انتهای پیام/
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *