کوچک شدن مغز؛ عارضه جدید کرونا
_ روزنامه همشهری نوشت: تحقیقات جدید نشان داده که ابتلا به ویروس SARS-CoV-۲ و بیماری کووید-۱۹ فراتر از مشکلات تنفسی، میتواند منجر به عوارض بهظاهر نامربوط، اما خطرناک دیگری شود که شاید کمتر کسی از آن خبر داشته باشد. این عوارض تاکنون از ناراحتی روده گرفته تا لختهشدن خون و از دست دادن بویایی را شامل میشد، اما اکنون مشکل پیداکردن مغز هم به آن اضافه شده است.
بهگزارش آرستکنیکا، کشف دقیق اینکه این ویروس در بدن انسان چه میکند، احتمالا سالها طول میکشد. اما از آغاز شیوع هزاران مطالعه در اینباره انجام شده و همچنان ادامه دارد. اما یک مطالعه دقیق از تصاویر مغز بیماران کووید، اطلاعات بیشتری در این رابطه ارائه کرده است. این تصاویر قبل و بعد از آلودهشدن بیماران گرفته شده است. نتایج حاکی از آن است که برخی از مناطق مغز که به سیستم بویایی متصل هستند، ممکن است در پی عفونت کمی کوچک شوند، اگرچه تأثیر آن جزئی است و پیامدهای آن نامشخص.
تلاش ویروس برای ضربه به مغز
این پژوهش بر بانک زیستی انگلیس تکیه داشته است. Biobank به کاربران خدمات بهداشت ملی بریتانیا اجازه میدهد تا بهصورت داوطلبانه سوابق پزشکی خود را به پروفایلهای ژنتیکشان پیوست کنند و منبعی از مطالعات در سطح جمعیت را در اختیار محققان پزشکی قرار دهند. در این مورد، یک تیم تحقیقاتی مستقر در بریتانیا Biobank را برای افرادی که قبل از ابتلا به SARS-CoV-۲ اسکن مغزی انجام داده بودند، بررسی کردند.
دلایل زیادی برای تمرکز بر مغز در بیماران کووید وجود دارد. از دست دادن بویایی، روشنترین دلیل است. البته هنوز دانشمندان دلیل بیولوژیکی آن را نمیدانند، اما حقیقت این است که SARS-CoV-۲ بهوضوح مجاری بینی، جایی که سلولهای عصبی مولکولهای بو را درک میکنند، آلوده میکند. از آنجا، فقط یک دسته عصب به مناطقی از مغز متصل میشود که سیگنالهایی را که ما بهعنوان حس بویایی درک میکنیم، پردازش میکند. این دسته عصب بهطور بالقوه میتواند ویروس را مستقیما به مغز منتقل کند. علاوه بر این ارتباط مستقیم، عفونت میتواند مغز را با روشهای غیرمستقیم تغییر دهد. این آسیبها شامل ایجاد یک پاسخ التهابی در مغز یا آسیب ناشی از لختهشدن خون در برخی بیماران است. اما دلایلی به جز از دست رفتن حس بویایی وجود دارد که دانشمندان را وادار به تفکر درباره اتفاق در حال وقوع کرد؛ گزارشهایی از چیزی که بهسختی میشد آن را مه مغزی خواند در برخی افرادی که آن را بهعنوان بخشی از کووید طولانی تجربه کردند. چند مطالعه کوچک نیز پیش از این آسیب به مناطق خاصی از مغز را بهدنبال عفونت توضیح داده بودند.
بنابراین، برای بهدستآوردن تصویر واضح تری از مغز، محققان بیش از ۴۰۰ نفر را که قبل از عفونت کووید، اسکن مغزی کرده بودند، فراخواندند تا پس از بهبودی نیز اسکن دیگری انجام دهند. سپس این بیماران را با چند صد نفری که آزمایش آنها مثبت نبوده، بهعنوان گروه شاهد کنار هم قرار دادند و از آنها نیز اسکن مغز گرفتند.
کوچکشدن مغز
محققان با استفاده از یک بسته نرمافزاری که قادر به مقایسه ۲ تصویر مغز است، بهدنبال تغییرات در ساختارهای خاص بودند. آنها ۲ تحلیل جداگانه انجام دادند؛ یکی از این فرضیهها حذف یکی دو اتصال از اعصاب بویایی در بینی بود. دومی، جستوجوی باز برای یافتن ساختارهای مغزی بود که تفاوت بین اسکنهای قبل و بعد را نشان میداد.
نرمافزار تفاوتهای معنادار آماری بین ۲ نقطه زمانی در بیمارانی که مبتلا شدهاند را دریافت، اما تفاوت در کل کم بود. مناطق مختلف کوچکشده در مغز معمولا چیزی در حدود ۰.۲ تا ۲ درصد بود. این میزان کوچکشدن مغز غالبا بهدلیل افزایش سن نیز رخ میدهد، اما حدود ۵ سال طول میکشد تا رخ دهد. بهنظر میرسد که این تفاوت بهدلیل تغییرات در ماده خاکستری مغز است.
بیشتر این تفاوتها در بیش از نیمی از افراد مبتلا دیده شده است؛ بنابراین چیزی نبود که فقط تعداد کمی از افراد تغییرات بزرگی را تجربه کنند که باعث اختلال در اعداد شود. زمانی که ۱۵ بیمار نیازمند به بستری در بیمارستان، از آزمایش حذف شدند و دادهها مجددا تجزیه و تحلیل شد نیز نتایج مشابهی مشاهده شد. این به آن معنی است که احتمالا تغییرات در مغز لزوما بهدنبال ابتلای شدید به کووید-۱۹ رخ نمیدهد.
حدود نیمی از مناطق شناساییشده مغز در تجزیه و تحلیل کلی نیز در تجزیه و تحلیل فرضیه محرک، شناسایی شدند که نشاندهنده ارتباط نسبتا قوی بین این تغییرات و ایجاد اشکال در سیستم بویایی است.
