دلیل کاهش سرعت اینترنت چیست؟

- فارس نوشت: وضعیت اینترنت این روزها سردرگم کننده شده است. از یک سو گزارش های متعددی از کاربران درباره افت سرعت و کیفیت اینترنت به گوش می رسد و از سوی دیگر مسوولان وزارت ارتباطات با استناد به آمارهای جهانی، نه تنها افت در وضعیت اینترنت را رد می کنند بلکه حتی از بهتر شدن شرایط نسبت به قبل خبر می دهند. 

آنها تنها یک دلیل را برای نارضایتی های فعلی اعلام می کنند: عدم توسعه متوازن شبکه دسترسی ثابت در کنار توسعه شبکه موبایل.

اما گلایه های روزهای اخیر نشان می دهد که این پاسخ ها نتوانسته جواب قانع کننده ای برای کاربران باشد و همچنان سوالات و ابهامات مردم درباره کندی و اختلال اینترنت پابرجاست.

ادامه دار شدن این وضعیت بلاتکلیف، این اواخر دست مایه انتشار اخبار جعلی و نادرست درباره وضعیت اینترنت در ایران هم شده است. از جمله خبر هم رده شدن وضعیت اینترنت ایران با افغانستان یا انتشار نموداری از کاهش شدید دسترسی های اخیر ایرانی ها به سرویس گوگل که خیلی زود با واکنش وزیر ارتباطات و وزارت ارتباطات رو به رو شدند. مسوولان این وزارتخانه این اخبار را غیرواقعی خواندند و درباره واقعیت موجود و صحیح در این باره به کاربران اطلاع رسانی کردند.

از نظر مسئول اینترنت در کشور، مشکل اینترنت چیست؟

بدون اغراق یکی از سوالات همیشگی که این روز‌ها در هر فرصتی از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به شکل‌های گوناگون پرسیده می‌شود، مرتبط با وضعیت اخیر اینترنت در کشور است.

عیسی زارع پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همواره در پاسخ به این سوال‌ها بر لزوم توسعه شبکه دسترسی اینترنت ثابت در کنار شبکه دسترسی اینترنت همراه تاکید دارد و مشکل کار را از آنجایی می‌بیند که در سال‌های گذشته در توسعه شبکه ثابت در کشور غفلت و کم کاری شده است.

وی می‌گوید: بخشی از انتقادات درباره کندی اینترنت درست است و قبول داریم و اپراتور‌ها در صدد رفع آن هستند، اما بخشی هم ناشی از فضاسازی رسانه‌ای است. ما قبول داریم که در اینترنت ثابت مشکل داریم، زیرا زیرساخت‌های ارتباطات ثابت در گذشته به اندازه مناسب و همگام با ارتباط همراه توسعه پیدا نکرده است. ما یک مشکل کلان داریم که آن هم این بوده که در چند سال گذشته سرمایه‌گذاری لازم برای توسعه در بخش ارتباطات به چند دلیل صورت نگرفته است. اولین دلیل آن مشکل تحریم‌ها بوده که به اپراتور‌ها اجازه نداده تجهیزات خود را سریع‌تر وارد کشور کنند و شبکه خود را توسعه دهند. از سوی دیگر اپراتور‌ها هم نتوانسته‌اند توسعه لازم را به دلیل نبود سرمایه‌گذاری روی شبکه خود ایجاد کنند.

زارع پور گفت: راهبرد وزارت ارتباطات توسعه شبکه پرسرعت امن است که در این بخش بسیار عقب مانده‌ایم؛ دولت سیزدهم بنا دارد توسعه ارتباطات ثابت پرسرعت را در کشور به‌صورت ویژه دنبال کند و پروژه فیبرنوری منازل در اولویت برنامه‌های این وزارتخانه است. البته طبق گزارش یکی از سایت‌هایی که به صورت رسمی سرعت اینترنت را در همه جای دنیا بررسی و اعلام می‌کند، سرعت اینترنت در ماه‌های گذشته در ایران تقریبا ثابت بوده است.

وزیر ارتباطات می‌گوید: اگر مردم کمی صبر کنند با اجرایی شدن پروژه رساندن فیبر نوری به منازل، سرعت‌های چند صد مگی را هم تجربه خواهند کرد.

به خاطر کرونا است؟

اما وزیر ارتباطات، عدم سرمایه گذاری در توسعه شبکه دسترسی ثابت را تنها مقصر این اوضاع نمی‌داند، بلکه کرونا و افزایش میزان استفاده مردم از شبکه‌ها را عامل مهم دیگر در به اشباع رسیدن شبکه و در نتیجه بروز نارضایتی‌ها عنوان می‌کند.

وی با اشاره به غافلگیر شدن صنعت ارتباطات با ورود کرونا، گفت: با آمدن کرونا اکثر کار‌ها آنلاین شد و از آموزش گرفته تا کار‌های بانکی و خرید، همه و همه توسط فضای مجازی صورت گرفت. با آمدن کرونا میزان استفاده از ترافیک چند برابر شد آن هم در شرایطی که شبکه برای این حجم از استفاده آماده نشده بود.

وی زمانی که در ابتدای ترم آموزشی، مدارس و دانشگاه‌ها باز شد و کاربران به سرعت اینترنت اعتراض کردند هم گفت: کشور در زمینه ارتباطات در هسته شبکه خود با مشکلی مواجه نیست؛ اما باز شدن مدارس و دانشگاه‌ها باعث شد ترافیک شبکه اینترنتی افزایش پیدا کند و کاربران احساس خوبی از سرویس اینترنت خود نداشته باشند. ظرف چند روز آینده با افزایش ظرفیت در شبکه، مشکل کاهش و اختلال در شبکه اینترنت در برخی نقاط حل می‌شود.

آذری جهرمی درباره علت کندی اینترنت چه توضیحی می‌داد؟

اما این سوال و جواب‌ها در نهایت نتوانسته کاربران را راضی کند. برخی از کاربران خواستار بررسی عملکرد وزیر ارتباطات شده اند. آن‌ها می‌گویند: دقیقا از زمانی که آقای زارع پور وزیر ارتباطات شده، کیفیت اینترنت هر روز بد‌تر از روز قبل شده است.

این ابهامی است که در برخی از کاربران وجود دارد و به جد این سوال را مطرح می‌کنند و دوره مدیریت زارع پور با دوره مدیریت آذری جهرمی مقایسه می‌شود.

وقتی کرونا وارد کشور شد و فعالیت‌ها را به صورت غیرحضوری درآورد، محمد جواد آذری جهرمی وزیر وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات بود. بازخوانی وقایع آن روز‌ها نشان می‌دهد که آذری جهرمی هم کاهش سرعت اینترنت در کشور ناشی از افزایش مصرف کاربران را تایید می‌کرد.

وی در آخرین ماه‌های حضور خود در مسند وزارت ارتباطات درباره تاثیر شیوع کرونا بر بخش ارتباطات کشور، آماری ارائه کرد.

وی گفت: با تاثیر کرونا بر ارتباطات کشور به صورت متوسط ترافیک دیتای شبکه تلفن همراه در کشور در بهمن ماه ۱۳۹۸ حدود ۱۶.۵۲ پتابایت در روز بود و این عدد در اسفند ماه ۲۰.۷۲ پتابایت شده و در فروردین ۱۳۹۹ به ۲۳.۲۴ پتابایت رسیده است و در اردیبهشت به ۲۰.۵ پتابایت رسید. این افزایش ترافیک باعث کاهش سرعت و کیفیت شد. در بهمن ماه ۱۳۹۸ سرعت متوسط تجربه شده توسط مردم ۱۰.۵ مگابیت بر ثانیه بوده است. در اسفند ماه این عدد به ۶ مگابیت بر ثانیه رسیده که نشان از افت قابل توجه کیفیت دارد. اما در فروردین ماه ۱۳۹۹ این عدد به ۷.۵ مگابیت بر ثانیه رسید و در اردیبهشت ماه ۹.۵ مگابیت بر ثانیه شده است. طبق سند طرح ملی شبکه ملی اطلاعات این عدد در تلفن همراه باید به طور متوسط در کشور ۱۰ باشد.

تا روز‌های آخر حضور جهرمی در وزارت ارتباطات، گلایه‌های مردمی از افت کیفیت و سرعت اینترنت ادامه داشت و نمونه‌های این اعتراض‌ها را می‌شد در صفحات او دید.

از نظر فنی چه اتفاقی باعث کم شدن سرعت اینترنت می‌شود؟

نعیم فرهادیان کارشناس شبکه، دلایل فنی افت کیفیت را این طور شرح می‌دهد: DNS یا Domain Name System می‌تواند یکی از دلایل باشد. اختلال روی DNS دسترسی به سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها را با مشکل مواجه می‌کند. اما اختلالات اخیر با DNS مرتبط نیست و کندی فعلی خیلی بیشتر از آن چیزی است که DNS بتواند تأثیرگذار باشد.

وی ادامه داد: در عامل packet lost بسته‌هایی که در حال رفت و برگشت هستند، اگر در مسیر گم شوند، کاربر احساس می‌کند که اینترنت کند شده است. این موضوع می‌تواند، عمدی یا غیرعمدی باشد؛ اما درباره اینستاگرام packet lost عمدی نیست و به نظر می‌رسد که به دلیل پر شدن لینک‌ها با اختلال مواجه هستیم.

وی با اشاره به انتخاب مسیر به عنوان عامل دیگری در ایجاد کندی اینترنت، توضیح داد: وقتی یک لینک پر می‌شود، تعدادی از کاربران از یک لینک به لینک دیگر منتقل می‌شود. در این جابه‌جایی کیفیت اینترنت کاربران تغییر می‌کند.

فرهادیان در آخر به کیفیت اتصال کاربر به اپراتور‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: مردم به حدی از دیتای موبایل استفاده کردند دکل‌های BTS اشباع شده و دیگر نمی‌توانند پاسخگوی این حجم از کاربران باشند.

از دولت سیزدهم سرعت اینترنت کم شده است؟

کاربران به طور مداوم اعلام می‌کنند که بین گفته مسوولان و تجربه آن‌ها از وضعیت اینترنت تفاوت وجود دارد. اما در عین حال که برخی از کاربران اصرار دارند که از چند ماه پیش کاهش سرعت اینترنت را به وضوح تجربه می‌کنند، وزیر ارتباطات دولت سیزدهم می‌گوید که در این دولت وضعیت حتی از قبل هم بهتر شده است.

زارع پور توضیح داد: در دولت سیزدهم از ابتدای شهریور ماه تا کنون سرعت از ۱۸ مگابیت بر ثانیه به ۲۴ مگابیت بر ثانیه رسیده است؛ یعنی افزایش پیدا کرده است. البته در عین حال که ما افزایش سرعت داشتیم بقیه کشور‌ها هم رشد کردند و سرعت اینترنت در آن‌ها هم افزایش پیدا کرده است؛ بنابراین در مجموع در مقایسه با آن‌ها نسبت به قبل در رتبه پایین تری قرار گرفته ایم.

برخی از کاربران هم در فضای مجازی شائبه کاهش سرعت اینترنت در کشور از آغاز به کار دولت سیزدهم را مطرح می‌کنند و آن را سیاستی پشت پرده می‌خوانند.

تازه‌ترین آمار جهانی از وضعیت اینترنت در ایران چه می‌گوید؟

صادق عباسی شاهکوه، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و رئیس سازمان سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در این باره توضیح می‌دهد: در اینترنت موبایل رتبه ۷۷ و در اینترنت ثابت رتبه ۱۴۳ را داریم که این عدد‌ها نشان می‌دهد وضعیت اینترنت موبایل در ایران خوب است، اما وضعیت اینترنت ثابت در ایران نسبت به جهان خیلی بدتر است.

عباسی ادامه داد: در گذشته در سنجش سرعت اینترنت در جهان، متوسط سرعت را محاسبه می‌کردند، اما حالا می‌گویند که میانه شاخص بهتری است. اگر میانه را هم حساب کنیم در موبایل در حالی که میانه در جهان ۲۹ مگابیت بر ثانیه است، اما میانه ۲۴ را دادیم. در اینترنت ثابت در حالی که میانه ۶۰ مگابیت بر ثانیه است ما ۱۰ مگابیت بر ثانیه را محقق کرده ایم.

معاون وزیر ارتباطات گفت: در وضعیت تاخیر شبکه هم نسبت‌های مشابهی را رقم زده ایم؛ در حالی که اینترنت موبایل، دنیا در شاخص تاخیر در میانه ۲۹ میلی ثانیه قرار دارد ما تاخیر ۳۰ میلی ثانیه را داریم. در اینترنت ثابت میانه در دنیا ۱۰ است و ما میانه ۳۰ را داریم. مجموع این شرایط نشان می‌دهد در سرعت اینترنت همراه وضعیت خوبی داریم، اما در سرعت اینترنت ثابت وضعیت خوب نیست.

کاربران اینترنت: اگر وضع اینترنت در کشور خوب است، پس چرا اینترنت کند شده است؟

اما کاربران هنوز می‌پرسند که اگر این آمار واقعی است پس چرا احساس می‌کنند که سرعت و کیفیت اینترنت به ویژه در ماه‌های اخیر کاهش یافته است؟ چرا تجربه شخصی آن‌ها از مقایسه وضع قبلی و فعلی اینترنت مصرفی، خلاف آمار‌های مسوولان را نشان می‌دهد؟

شمس الدین سردبیر این سوژه می‌گوید: روی اینترنت بین الملل و حتی ترافیک داخلی شاهد افت سرعت اینترنت هستیم. برای مثال دانلود از سایت گوگل بسیار با کندی انجام می‌شود و حتی سایت‌های داخلی هم با تاخیر باز می‌شوند.

وی گفت: شبکه‌هایی تلگرام و اینستاگرام هم بسیار کند شده است؛ حتی اخیرا به مناسبت ۲۲ بهمن قصد داشتیم کلیپی را روی شبکه‌هایی اینستاگرام آپلود کنیم که نشد؛ چند بار آپلود را تکرار کردیم و در آخر هم نشد و کلا دیگر انجام ندادیم. اوایل شب بود که شبکه خیلی کند بود.

این کاربر که از شبکه موبایل استفاده می‌کند، گفت: سرعت اینترنت نسبت به دولت قبل خیلی کمتر شده است و حدود ۱۰ روزی است که سرعت بسیار کمتر و دیگر اذیت کننده است.

وی ادامه داد: در خبر‌ها اعلام می‌کنند که ظرفیت شبکه موبایل پر شده است، اما وقتی از اینترنت ثابت استفاده می‌کنیم هم سرعت اینترنت افت کرده است. این موضوع ادامه دار و اذیت کننده شده است و بدتر اینکه تاریخی برای درست شدن اوضاع اعلام نمی‌شود و احتمالا وضع به همین منوال خواهد ماند.

خبرنگار فارس از کاربران دیگری هم کسب اطلاع کرد. کلانتری، یک کاربر اینترنت درباره تجربه خود از سرویس اینترنت در روز‌های اخیر گفت: بیشترین کندی را در شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام و واتس آپ می‌بینم. جالب اینکه وقتی ویدئو‌های اینستاگرام لود نمی‌شود، فیلتر شکن را که روشن می‌کنم و ویدئو پلی می‌شود. در حالی که به طور معمول استفاده از فیلتر شکن باید سرعت را کم کند. فیلتر شکنی که استفاده می‌کنم هم از همان اپلیکیشن‌های رایگان و سرویس ویژه‌ای است.

وی همچنین به مشکل کندی واتس آپ اشاره کرد و گفت: در طول روز می‌توانم با واتس آپ کار کنم، پیغام و ویدئو می‌فرستم و دریافت می‌کنم، اما از بعد از ظهر دیگر قادر به باز کردن صوت‌ها و ویدئو‌ها نیستم و حتما باید فیلتر شکن را روشن کنم تا صوت و ویدئو را دانلود کنم.

مظاهری، کاربر دیگری می‌گوید: این روز‌ها در کار با اینترنت موبایل مشکل خاصی نسبت به قبل ندارم؛ زیرا استفاده چندانی هم از این سرویس نمی‌کنم؛ اما در سرویس اینترنت ثابت خانگی قطعی‌ها بسیار زیاد شده است به علاوه اینکه شبکه‌های اجتماعی مدتی است خیلی بد باز می‌شود. اغلب ویدئو‌ها را نمی‌تواند نشان دهد. چندین سال است که مشترک همین شرکت فعلی در اینترنت خانگی هستم تقریبا از یک سال قبل تاکنون تعداد قطعی‌های سرویس ام بسیار زیاد شده است به حدی که دیگر تصور نمی‌کنم اینترنت ثابت سرویس با ثباتی است و باید حتما اینترنت خطم را برای مواقع قطعی اینترنت خانگی شارژ کنم.

تجربه کاربری مردم از کندی محسوس اینترنت در برخی شبکه‌های اجتماعی خارجی

به نظر می‌رسد در تجارب کاربری کاربران، یک مورد مشترک است. اینکه کاربران مدعی شده اند که در ساعت‌های پایانی روز و از حدود ساعت ۲۰ تا ۲۱ شب، سرعت اینترنت به ویژه در شبکه‌های اجتماعی خارجی اینستاگرام و واتس آپ کم می‌شود. در این ساعات کاربران اغلب از فعالیت‌های کاری فارغ شده اند و بیشتر برای سرگرمی در فضای مجازی حضور دارند که بیشترین حضور ایرانی‌ها در اینترنت در این ساعات هم به شبکه‌های اجتماعی خارجی از جمله اینستاگرام، تلگرام و واتس آپ معطوف می‌شود.

خبرنگار فارس این گلایه و ابهام مشترکان را پیگیری کرد.

در این پیگیری از منابع مطلع در بازار ارائه اینترنت در کشور، به صورت غیررسمی تایید شد که پهنای باند شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام و واتس آپ از حدود ساعت ۲۱ هر شب محدود می‌شود. این منابع خبری ایجاد محدودیت در پهنای باند تلگرام را تایید نکردند و گفتند که برای تلگرام محدودیتی در نظر گرفته نشده است.

پس از کسب اطلاع در این زمینه، خبرنگار فارس موضوع را با مسوولان مربوط در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دو بخش واگذاری اینترنت در کشور و نظارت بر عملکرد شرکت‌ها و رسیدگی به شکایات کاربران در میان گذاشت.

حمید فتاحی معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و رئیس هیات مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت که مسئول تامین و توزیع اینترنت در کشور است، در پاسخ به سوال خبرنگار فارس که پرسید: منابع مطلعی از ایجاد محدودیت در پهنای باند شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام و واتس آپ خبر می‌دهند، آیا این موضوع را تایید می‌کنید؟ گفت: این موضوع را از هر کس که شنیدید از همان باید تحقیق کنید. ما این موضوع را تایید نمی‌کنیم.

خبرنگار فارس همچنین برای پیگیری گلایه کاربران از این موضوع سراغ بخش مربوط به شکایات وزارت ارتباطات رفت.

مجید حقی، معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در پاسخ به خبرنگار فارس که پرسید: کاربران از تجربه کاربری خود اعلام می‌کنند که سرعت دسترسی آن‌ها به برخی از شبکه‌های اجتماعی خارجی کند شده است و با فیلتر شکن سرعت آن‌ها بالاتر می‌رود، آیا شکایتی در این باره دریافت کرده اید؟ گفت: قاعده این است که بر عکس چیزی که می‌گویید باشد. وقتی فیلترشکن باز است باید افت سرعت رخ دهد. زیرا جریان اطلاعات، جریان پرمسافتی است و با فیلتر شکن باید مسافت دورتری را برود و بازگردد. این موضوعی که کاربران گفته اند اگر موردی باشد می‌توانیم بررسی کنیم. من با این موضوعی که گفتید برخورد نکرده ام و برای من ابهام دارد.

• بیشتر بخوانید:
• صعود ۲ پله‌ای جایگاه سرعت اینترنت ثابت ایران در یک ماه اخیر