توافق هسته‌ای؛ خیلی دور خیلی نزدیک

- مذاکرات وین در جریان است و طرف ایرانی ضمن انجام دیدارها و گفت‌وگوهای دوجانبه و چندجانبه با طرف‌های مقابل، گفت‌وگوها و سلسله جلسات مفصل داخلی را نیز به منظور هماهنگی و رایزنی درخصوص راهکارهای پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران برای موضوعات باقی‌مانده برگزار کرده است. اخباری که از وین می‌رسد کماکان همان مفادی است که طی چند روز اخیر بارها و بارها در رسانه‌ها منتشر و به آن پرداخته شده است؛ و آن این‌که هیئت ایرانی پیشنهادات و نظرات خود در مورد موضوعات باقی‌مانده را به طرف‌های مقابل ارائه کرده است و اکنون تعیین تکلیف این موضوعات به تصمیم طرف‌های غربی مذاکرات بستگی دارد.

 از آنجا که با روی کار آمدن دولت جدید «حفظ منافع ملی» به «انجام توافق» ارجحیت دارد و گفتمان «هر توافقی بهتر از عدم توافق است» از دستور کار تیم جدید خارج شده، بدیهی است صرفا زمانی می‌توان به پایان مذاکرات و شکل‌گیری توافق امیدوار بود که از یک سو همه مطالبات و خواسته‌های جمهوری اسلامی در توافق به طور کامل لحاظ شده باشد، از سوی دیگر امکان راستی‌آزمایی تعهدات طرف‌های مقابل به نحو دقیق و با قید جزئیات در توافق ذکر شده باشد. در غیر این صورت و در شرایطی که منافع ملت ایران ضمن توافق تضمین نشود، هیأت مذاکره کننده فعلی هیچ الزامی برای توافق ندارد و صرف توافق با طرف‌های غربی امتیازی برای این تیم محسوب نمی‌شود.

از این‌رو از ابتدای مذاکرات به طرف‌های مقابل خاطرنشان شده است مادامی‌که در خصوص همه موارد توافقی حاصل نشده باشد، درخصوص هیچ موردی توافق صورت نگرفته است. و اینگونه نیست که تیم مذاکره‌کننده متعهد به توافقی شود که ستانده‌های آن برای ایران و درواقع تعهدات طرف مقابل بدون ضمانت اجرا و امکان راستی‌آزمایی و صرفا در قالب عباراتی کلی و مبهم رها شده باشند. بنابراین در صورتی که طرف‌های غربی خواستار دستیابی به توافق نهایی هستند، باید در مورد اختلافات باقی‌مانده تصمیمات لازم را اتخاذ نمایند.

چه این‌که امروز بیش از هر زمان دیگر، سرنوشت توافق در وین به تصمیم آن‌ها بستگی دارد. به همین دلیل است که مکرر عنوان شده حصول توافق همانقدر نزدیک است که از دسترس دور است. در صورت اتخاذ تصمیم سیاسی از سوی طرف مقابل و ارائه تضمین‌های مدنظر جمهوری اسلامی توافق خیلی زود دست‌یافتنی خواهد بود.

برعکس، در صورت تداوم زیاده‌خواهی طرف مقابل و پافشاری آن‌ها بر مواضع پیشین و خودداری از ارائه ضمانت و پذیرش امکان راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها، توافقی در کار نخواهد بود.

نکته‌ای که باید طرف‌های غربی مد نظر داشته باشند این است که هیئت ایرانی از حفظ زیرساخت‌های هسته‌ای و راستی‌آزمایی اقدامات طرف‌های مقابل کوتاه نخواهد آمد، و توافق نهایی باید امکان بازگشت‌پذیری توان هسته‌ای و مؤثر بودن رفع تحریم‌ها را محقق نماید. در غیر این صورت همانگونه که اشاره شد صرف توافق برای تیم مذاکره کننده ایران ارزش ذاتی ندارد که هر توافق و با هر شرایطی را بپذیرد.

افزون بر زیاده‌خواهی‌های مذکور، طرف غربی همزمان با مذاکرات هیئت‌های سیاسی در وین می‌کوشد اهداف محقق نشده خویش در روند گفت‌وگوها و در پای میز مذاکره را در جبهه رسانه‌ای پی بگیرد و با به کارگیری بازوی رسانه‌ای خویش از طریق انتشار اطلاعات غلط و تحریف شده روایت مطلوب خویش از مذاکرات را در ذهن مخاطب جهانی تثبیت کرده، خود را پیروز نبرد دیپلماتیک در وین جا بزند. به این ترتیب گزارش منتشر شده از جانب رویترز صرفا تقلایی برای دستاوردسازی و ساخت روایت پیروزی به نفع طرف مقابل و جبران دست خالی او در پای میز مذاکره و در جریان مذاکرات است. از این رو با توجه به حساسیت گفت‌وگوها ضرورت دارد افکار عمومی و خصوصا جامعه رسانه‌ای و مطبوعاتی ایران از گمانه‌زنی و تحلیل بر اساس این دست ادعاهای بی‌مبنا خودداری کرده و در دام بازی رسانه‌ای طرف مقابل گرفتار نیایند.