روایت «ویک» از وضعیت گوانتانامو/ زندانیان تحت فشار دولت‎های مختلف آمریکا

- آمریکا در خلیج گوانتانامو، در سواحل جنوب شرقی کوبا و از زمان جنگ اسپانیا و آمریکا در سال ۱۸۹۸، زمانی که تفنگداران دریایی به آنجا اعزام شدند تا این جزیره را از کنترل اسپانیا خارج کنند، حضور داشته است.

به گزارش «ویک»، پنج سال بعد، یک دولت اسماً مستقل کوبا این سایت را به عنوان پایگاه دریایی به آمریکا اجاره داد؛ آمریکا همچنان به پرداخت هزینه اجاره سالانه ۴ هزار و ۸۵ دلاری ادامه می‌دهد، اما کوبا از سال ۱۹۵۹، زمانی که فیدل کاسترو قدرت را در دست گرفت، این وجوه را نپذیرفت و اعلام کرد که آمریکا این پایگاه را به طور غیرقانونی اشغال کرده است.

در اوایل دهه ۱۹۹۰، آمریکا اغلب پناهندگان کوبایی را قبل از اینکه بتوانند درخواست پناهندگی کنند، در دریا رهگیری می‌کرد؛ آن‌ها در گوانتانامو نگهداری می‌شدند و به نظر می‌رسید که دعوای قضایی مربوط به آن‌ها تأیید می‌کرد که پایگاه خارج از حوزه قضایی آمریکاست.

زمانی که جورج دبلیو بوش در پاسخ به حملات ۱۱ سپتامبر در سال ۲۰۰۱، زمانی که آمریکا ناامید از به دست آوردن اطلاعات از افراد اسیر شده بود، این گزینه را به گزینه‌ای جذاب برای این کشور تبدیل کرد.

دولت بوش معتقد بود که حمایت‌های آمریکا در مورد زندانیان القاعده یا طالبان اعمال نمی‌شود، اما نمی‌خواست این نظریه را در خاک آمریکا آزمایش کند؛ در نتیجه، صد قفس سیمی تنها در ۹۶ ساعت در گوانتانامو ساخته شدند.

گوانتانامو اولین زندانیان خود، یعنی ۲۰ مرد اسیر شده در افغانستان را در ۱۱ ژانویه ۲۰۰۲، چهار ماه پس از نابودی برج‌های مرکز تجارت جهانی، پذیرش کرد.

پنتاگون این موضوع را اعلام کرد و سریعاً تصاویری از تازه واردان که با لباس‌های نارنجی، چشم بند و غل و زنجیر زانو زده بودند منتشر کرد که توسط یک عکاس نیروی دریایی آمریکا گرفته شده بود.

همانطور که اولین فرمانده آن، ژنرال مایکل لنرت گفته بود، گوانتانامو قرار بود اردوگاه نمایشی بازداشت ارتش آمریکا باشد که بدترین بدترین‌ها را در خود جای دهد.

سخنگوی دونالد رامسفلد، وزیر دفاع وقت آمریکا، این عکس را منتشر کرد، زیرا فکر می‌کرد که این عکس به دنیا اطمینان می‌دهد که با زندانیان خوب رفتار می‌شود اما انتشار این عکس دقیقاً اثر معکوس داشت.

با پر شدن اردوگاه، گوانتانامو از سال ۲۰۰۲ تقریباً ۷۸۰ نفر را زندانی کرده است که در میان آن‌ها ۱۵ کودک خردسال بوده است.

«گوانتانامو» به یک کلمه بین المللی برای «حماقت‌ها و افراط در جنگ علیه تروریسم» بدل شد.

قفس‌های سیمی به زودی با سلول‌های ساخته شده از کانتینر‌های حمل و نقل جایگزین شدند؛ بعدا، امکانات زندان متعارف تری ظاهر شد؛ تا سال ۲۰۱۰، شرایط گوانتانامو با شرایط زندان‌های سوپرمکس در آمریکا قابل مقایسه بود.

با این حال، در سال‌های اولیه، زندانیان مورد ضرب و شتم، محرومیت از خواب، آزار جنسی و تحقیر، و دیگر تکنیک‌های بازجویی قرار می‌گرفتند، اگرچه شدیدترین جلسات بازجویی در «محل‌های سیاه» (زندان‌های غیررسمی) سیا در جا‌های دیگر برگزار می‌شد.

در ژوئن ۲۰۰۴، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ گزارشی محرمانه منتشر کرد و گفت که رفتار با بازداشت‌شدگان در کوبا «بی‌رحمانه، غیرعادی و تحقیرآمیز» بوده و شکنجه به حساب می‌آید.

در سال ۲۰۰۹، سوزان کرافورد، یکی از مقام‎های دولت بوش، پذیرفت که شکنجه در گوانتانامو انجام شده است؛ تعداد زیادی اعتصاب غذا و موارد خودآزاری صورت گرفته است و هفت خودکشی ظاهری.

در سال ۲۰۰۶، مطالعه‌ای روی ۵۱۷ زندانی نشان داد که درباره ۵۵ درصد این افراد حتی مشخص نشده است که اقدام خصمانه‌ای علیه نیرو‌های آمریکایی یا متحدان آن‌ها انجام داده باشند؛ تنها ۸ درصد به وضوح به عنوان عوامل القاعده شناسایی شده بودند؛ بیشتر آن‌ها در افغانستان اسیر شده بودند.

با این حال، در سال ۲۰۰۶، تعدادی از «بازداشت‌شدگان با ارزش» از سایت‌های سیا، از جمله خالد شیخ محمد، معمار ادعایی حملات ۱۱ سپتامبر و هامبالی، یکی از اعضای گروه اندونزیایی به آنجا منتقل شدند.

در انتخابات سال ۲۰۰۸، باراک اوباما، جان مک کین و بوش، همگی توافق کردند که گوانتانامو باید بسته شود؛ اوباما در دومین روز ریاست جمهوری خود برای ایجاد دستور اجرایی تلاش کرد اما عقب‌نشینی پنتاگون، مخالفان جمهوریخواه و احتمالاً فقدان جسارت سیاسی اوباما به معنای شکست این تلاش‌ها بود؛ مشکلات بسیاری در این رابطه وجود داشت.

به لطف شکنجه و ماهیت غیرقانونی این زندان، زندانیان نمی‌توانند در دادگاه‌های غیرنظامی محاکمه شوند؛ در عین حال، بسیاری از زندانیان را نمی‌توان به کشورشان بازگرداند، یا به این دلیل که در کشور‌های خود در خطر هستند، یا به این دلیل که در آنجا به عنوان یک خطر امنیتی دیده می‌شوند؛ پس از آن قرار شد برخی از آن‌ها به کشور‌های ثالث منتقل شوند.

از مجموع ۷۸۰ زندانی، تنها ۱۲ نفر تاکنون متهم شده و دو نفر (توسط دادگاه‌های نظامی) مجرم شناخته شده‎اند؛ محاکمه خالد شیخ محمد و چهار نفر دیگر اکنون در دهمین سال جلسات مقدماتی خود قرار دارد.

در زمان بوش، ۵۰۰ زندانی به خارج از زندان منتقل یا آزاد شدند؛ در دوره اوباما، ۱۹۷ زندانی به کشورهایشان بازگردانده شدند یا در کشور‌های ثالث اسکان داده شدند؛ یک نفر هم در زمان ترامپ از زندان آزاد شد.

اکنون ۳۹ نفر همچنان در گوانتانامو زندانی هستند؛ بایدن نیز گفته که می‌خواهد آن را ببندد، اما گزینه‌های محدودی دارد.