انتقاد انجمن کارفرمایی پتروشیمی به فرمول تعیین نرخ خوراک

- تسنیم نوشت: فریبرز کریمایی، قائم مقام انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی در جمع خبرنگاران اظهار داشت: در صنعت پتروشیمی دو دسته خوراک بیشتر نداریم؛ خوراک پتروشیمی‌ها یا مایع است و یا گاز؛ در بخش خوراک گاز هم، یا گاز متان است و یا گاز اتان؛ که متان گاز طبیعی و اتان گاز جداشده از گاز غنی با ارزش حرارتی بالاتر است.

وی افزود: خوراک‌های اتان در الفین‌ها مصرف می‌شود که تولید کننده اتیلن هستند و اتیلن شروع زنجیره پلی اتیلن‌ها و پلیمر‌ها در کشور است.

این فعال صنعت پتروشیمی با بیان اینکه "خوراک‌های مایع نظیر نفتا و میعانات و NGL نیز در الفین‌ها و آروماتیک‌ها و نیز سایر پلنت‌های پتروشیمی تبدیل به اتیلن، پروپیلن و سایر مواد پایه محصولات پتروشیمی شده و چرخه پلی‌اتیلن‌ها، پلی پروپیلن‌ها، آروماتیک‌ها و در نهایت پلیمر‌ها و مواد شیمیایی را شکل میدهند"، گفت: در واقع این گاز اتان و انواع خوراک مایع هستند که تبدیل به محصولات پلیمری و شیمیایی مورد نیاز صنایع تکمیلی می‌شوند که بیش از ۹۰ درصد معاملات بورس کالا را تشکیل می‌دهند و زنجیره گاز متان تنها تبدیل به اوره، آمونیاک و متانول می‌شود که سهم بسیار اندکی در نیاز صنایع تکمیلی پتروشیمی دارند.

وی ادامه داد: در مورد قیمت انواع خوراک مایع، طبق جز ۱ بند الف ماده یک قانون تنظیم مقررات مالی دولت ۲، خوراک را معادل ۹۵ درصد فوب خلیج فارس با نرخ دلار نیمایی می‌خریم.

قائم مقام انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی تصریح کرد: دولت در شرایط تحریمی نمی‌تواند با نرخ‌های بین‌المللی نشریات، این خوراک‌های مایع مثل میعانات گازی، نفتا و ... را صادر کند، در حالی که با ۹۵ درصد قیمت فوب درج شده در نشریات بین المللی، این خوراک را به شرکت‌های پتروشیمی داخلی می‌فروشد.

وی افزود: دولت با این فلسفه این تخفیف را لحاظ کرده که اگر بخواهد صادر کند، هزینه‌های انبارداری، انتقال خوراک، بازاریابی و ... آن بسیار بیشتر از این ۵ درصد می‌شود و به‌جای همه این هزینه‌ها، تنها ۵ درصد تخفیف برای شرکت‌های پتروشیمی داخلی در نظر می‌گیرد که بهای آن را نقدا دریافت می‌کند.

کریمایی با بیان اینکه "در واقع این تخفیف ۵ درصدی به زیان شرکت‌های پتروشیمی تمام می‌شود"، گفت: وقتی دولت پول خوراک را به پتروشیمی‌ها با تخفیف ۵ درصدی حساب می‌کند، پتروشیمی‌ها این تخفیف ۵ درصدی را باید در ارائه محصول تولید شده در بورس کالا و نیز در خوراک‌های بین مجتمعی خود نیز لحاظ کنند؛ این در حالی‌است‌که رقم ۵ درصد قیمت محصول بسیار بیشتر از ۵ درصد قیمت خوراک ورودی است و در واقع تخفیف در فروش در شرکت‌های پتروشیمی بیشتر از تخفیف در خرید خوراک است؛ بنابراین پتروشیمی‌ها انواع خوراک مایع و میعانات را به قیمت‌های بین‌المللی و حتی بیشتر از قیمت‌های صادراتی و با نرخ ارز نیمایی و بصورت نقدی دریافت می‌کنند و هیچ یارانه‌ای در این خوراک وجود ندارد.

وی افزود: در مورد خوراک اتان نیز باید عرض کنم متأسفانه گران‌ترین گاز اتان در منطقه خلیج فارس و جهان را از وزارت نفت می‌خریم؛ بر اساس مفاد جزء ۴ بند الف ماده یک قانون تنظیم مقررات مالی دولت ۲، وزارت نفت فرمولی را برای تعیین قیمت اتان اعلام کرد که نتیجه آن در طول ۵ سال گذشته همواره تعیین قیمت‌هایی بود که همواره بین ۵۰ تا ۱۳۰ دلار در هر تن گران‌تر از بزرگترین هاب تجاری اتان یعنی مونت بیلیویو ایالات متحده بوده است؛ این در حالی‌است‌که هم در دنیا و هم قبل از سال ۱۳۹۵ در ایران قیمت اتان بر اساس ارزش حرارتی متان تعیین می‌شد.

این فعال صنعت پتروشیمی با بیان اینکه "گاز اتان چه در هاب خلیج فارس و چه در هاب مونت بیلیویو امریکا بر اساس ارزش حرارتی قیمت گذاری می‌شود"، گفت: ارزش حرارتی گاز متان ۱.۸ برابر گاز طبیعی است و در دنیا به همین نسبت هم قیمت گذاری می‌شود و مقادیری هم بابت هزینه‌های معمول استخراج و جداسازی به آن اضافه می‌کنند.

وی ادامه داد: در آئین نامه قیمت گاز اتان که توسط وزارت نفت ابلاغ شده، کف قیمت ۲۲۰ دلار برای این خوراک پتروشیمی تعیین شده که با وجود مکاتبات و اعتراض‌های این انجمن در سال ۹۵ به این شیوه قیمت گذاری، متاسفانه هیچ توجهی به این اعتراض‌ها از سوی وزارت نفت صورت نگرفت؛ ناکارآمدی این شیوه قیمت‌گذاری اتان علاوه بر اینکه نتیجه آن همواره تعیین قیمت‌هایی بسیار بالاتر از قیمت‌های جهانی اتان بود، در ابتدای سال گذشته و با شیوع ویروس کرونا که باعث سقوط قیمت‌های جهانی نفت و انرژی در دنیا شد و قیمت اتان در هاب مونت بیلیویو به کمتر از ۷۰ دلار در هر تن رسید،   بیشتر از هر موقع دیگری خود را نشان داد؛ چرا که در همان زمان، قیمت اعلامی وزارت نفت برای گاز اتان ۲۲۰ دلار در هر تن بود که ۳ برابر قیمت‌های جهانی بود و دیدیم که چه بلایی بر سر زنجیره اتیلن آمد و اگر انجمن برای تعدیل قیمت اتیلن ورود نکرده بود، شاهد اتفاقات بدی در زنجیره اتیلن می‌بودیم.

وی افزود: وقتی اتان در ایران به دلیل آئین‌نامه وزارت نفت در کف ۲۲۰ دلار گیر کرد، درحالی‌که قیمت جهانی اتان به زیر ۶۰ دلار رسیده بود، هزینه تمام شده هر تن اتیلن برای شرکت‌های الفینی به حدود ۳۴۰ دلار رسید، در حالیکه قیمت جهانی اتیلن به کمتر از ۲۵۰ دلار رسیده بود و این نامعادله تاریخی، حاصل شیوه قیمت گذاری وزارت نفت بود.

کریمایی با بیان اینکه "وقتی در بازار‌های جهانی و با قیمت‌های بین‌المللی محصول می‌فروشیم نباید خوراک مورد نیاز را اگر کمتر از قیمت‌های جهانی نمی‌گیریم، گران‌تر از قیمت‌های بین‌المللی بخریم و قدرت رقابت شرکت‌های ایرانی را تقلیل دهیم"، گفت: در  دنیا قیمت‌گذاری اتان بر اساس ارزش حرارتی است، اما در ایران فرمولی عجیب و غریب برای آن گذاشته‌ایم که خروجی این فرمول در همه مواقع و بدون استثنا، تعیین قیمت‌هایی بسیار بالاتر از قیمت‌های جهانی بوده است.  

قائم مقام انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی خاطرنشان کرد: در واقع پتروشیمی‌های ایران در کشوری که صاحب ذخایر بزرگ انرژی است و قاعدتا می‌بایست اصول اقتصاد انرژی در آن حاکم باشد، خوراک اتان مورد نیاز خود را گران‌تر از هر نقطه در جهان خریداری می‌کنند.

وی ادامه داد: هر چقدر انجمن در آن زمان و در راستای مواد ۲ و ۳ قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار به این شیوه غیرمعمول قیمت‌گذاری اعتراض کرد و آثار و عواقب خطرناک آن را در حوزه رقابت پذیری شرکت‌های داخلی و جذب سرمایه‌گذاری هشدار داد، متأسفانه وزارت نفت توجهی نکرد.

وی افزود: این فرمول همچنان برقرار است و ما همچنان اتان را گران‌تر از دنیا، خریداری می‌کنیم؛ آخرین نرخ اتانی که برای پتروشیمی‌های داخلی قیمت‌گذاری شده، مربوط به مهرماه سال جاریست که ۳۸۰ دلار در هر تن بوده، در حالی که قیمت آن در هاب مونت بیلیویو در همان زمان ۳۱۸ دلار بوده است.

کریمائی در خصوص گاز طبیعی (متان) نیز گفت: در محاسبه قیمت گاز طبیعی، میانگین مصارف وزنی داخلی، صادراتی و وارداتی، ۵۰ درصد قیمت را مشخص می‌کند و ۵۰ درصد دیگر بر اساس هاب‌های آمریکایی و اروپایی تعیین می‌شود؛ یعنی هرچه قیمت گاز در اروپا افزایش یابد، قیمت خوراک متان پتروشیمی‌های ایران افزایش می‌یابد و این اصلا منطقی نیست، چرا که اروپا وارد کننده گاز در جهان است که قیمت در آن به شدت متأثر از هزینه‌های انتقال است.

کریمایی با اشاره به مسائل فروش گاز روسیه به اروپا گفت: در سال جاری که شاهد ایجاد مسائلی در صادرات گاز روسیه به اروپا و افزایش قیمت گاز به بیش از یک دلار در هر مترمکعب در بازار اوپا بودیم، نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌های داخلی ایران نیز به شدت گران شد.

وی ادامه داد: برای نخستین بار، گاز طبیعی برای صنعت پتروشیمی ایران رکورد زد و برای مهرماه ۳۱.۵ سنت اعلام شد، که این ۳۱.۵ سنت به خاطر اینکه در ۶ ماه دوم بوده، با ۱۰ درصد افزایش به ۳۴.۵ سنت رسید که این مقدار بر اساس ارز نیمایی، یعنی هر مترمکعب گاز به پتروشیمی‌ها ۸ هزار تومان فروخته شد؛ در حالی که در همین مهرماه، در هنری هاب امریکا، متان هر مترمکعب ۱۹ سنت بوده؛ با چنین قیمتی، تنها هزینه گاز خوراک یک تن متانول به بیش از ۳۴۰ دلار خواهد رسید و این در حالی‌است‌که قیمت فروش متانول در بازار چین معادل ۲۶۰ دلار در فوب خلیج فارس است.

قائم مقام انجمن صنفی در ادامه با اشاره به این نکته که چیزی برای پنهان کردن وجود ندارد و کارشناسان نظر بدهند که گاز طبیعی ۳۴ سنتی در کجای جهان برای تولید محصولات پتروشیمی استفاده می‌شود، افزود: حال این روز‌های صنعت پتروشیمی خوب نیست؛ چراکه از یک‌طرف با شدیدترین تحریم‌های بین المللی در حوزه‌های صادرات و تعاملات بین المللی مواجه‌اند و از طرف دیگر با بی‌سابقه‌ترین قیمت‌های خوراک در داخل دست و پنجه نرم میکنند و از سویی دیگر مورد هجمه جاهلانه و گا‌ها مغرضانه برخی به ظاهر دوستان داخلی قرار می‌گیرند.  

وی خاطرنشان کرد: با توضیحاتی که ارائه شد ملاحظه می‌شود که نه تنها هیچ یارانه پیدا و پنهانی در خوراک صنایع پتروشیمی وجود ندارد، بلکه این صنعت بزرگ و ارز آور کشور با گران خریدن خوراک، به دولت کمک نیز کرده است.

• بیشتر بخوانید:
• طرح توسعه پتروشیمی غدیر وارد مرحله اجرا شد