بانوی بقیع؛ مربی نمونه مکتب فدائیان راه عشق

وجود مبارک حضرت ابوالفضل العباس در دامان مادری پرورش یافتند که فدایی شدن برای مولا را از همان آغاز قدم نهادن در این دنیا، از سیره مادر آموخت. این فدایی شدن، زائیده مکتبی است که بنیانش را بانوی بقیع، حضرت ام‌البنین سلام الله علی‌ها بنا نهادند.

خبرگزاری میزان -

- عبدالحمید فاطمی‌تبار- حضرت ام‌البنین علی‌ها السلام، مادر گرامی علمدار کربلا حضرت قمر بنی‌هاشم علیه‌السلام است که پس از شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها، به همسری امام علی علیه‌السلام برگزیده شد. نام ایشان، فاطمه مشهور به ام‌البنین دختر حزام بن خالد بن ربیعه از قبیله بنی کلاب است.

این قبیله ازجمله قبایلی است که در دلاوری و شجاعت زبانزد خاص و عام بود. پدر ایشان، حزام مکنّی به ابوالمجل، از چهره‌های شاخص و ممتاز و دلاور عرب و مادر ایشان، لیلا یا ثمامه دختر سهیل بن عامر بن مالک است که از خاندانی شجاع و از چهره‌های به نام عرب به شمار می‌آمد. [۱] به عبارت دیگر، خاندان حضرت ام‌البنین علیه‌السلام چه از طرف پدری و چه از طرف مادری، در دوران قبل و بعد از اسلام جزو دلیران و شجاعان عرب محسوب می‌شدند.

امام علی علیه‌السلام پس از شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علی‌ها با توجه به اهداف بلندی که آثارش در واقعه کربلا ظاهر شد و با توجه به‌حکم قانون وراثت که سجایا و خصوصیات اخلاقی را از نسلی به نسل بعد منتقل می‌کند، با برادر خود عقیل که در نسب‌شناسی عرب شهره بود درباره انتخاب همسری که از خاندانی دلیر و جنگاور باشد، مشورت کرد. نتیجه این مشورت، انتخاب حضرت ام البنین سلام‌الله علی‌ها به همسری حضرت علی علیه‌السلام در سال بیست‌وپنج هجری شد. [۲] در این نوشتار تلاش داریم تا اشاره‌ای داشته باشیم به مکتب نورانی بانوی بقیع تا حقیقت فدایی شدن برای حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام را از محضر مبارکشان بیاموزیم.

وجود مبارک حضرت ابوالفضل‌العباس در دامان مادری پرورش یافتند که فدایی شدن برای مولا را از همان آغاز قدم نهادن در این دنیا، از سیره مادر آموخت. این فدایی شدن، زاییده مکتبی است که بنیانش را بانوی بقیع، حضرت ام‌البنین سلام الله علی‌ها بنا نهادند؛ آن جا که فرمودند: «أولادی وَمَن تَحتَ الخَضراء کُلُّهُم فداءُ لأبی عَبدِاللهِ الحُسین علیه السلام؛ [۳] اولاد من و تمام اهل زمین فدایی حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام هستند.» این مکتبی است که اگر کسی بخواهد فدایی شدن برای مولایش حسین علیه‌السلام را فرا گیرد باید در این مکتب تلمذ کند؛ چرا که آموزه‌های آن، قمری، چون عباس بن علی علی بن ابی طالب علیه السلام را به عالم معرفی می‌کند.

پیشگامان دانشگاه مکتب بانوی بقیع

پسران حضرت ام‌البنین سلام‌الله علیها، جزو اولین فداییان حضرت سیدالشهداء هستند؛ و مادرشان، اولین مربی فدایی پرور حسین بن علی علیهماالسلام است که فدا شدن برای حسین علیه‌السلام را معنایی دیگر بخشید.

حضرت ام‌البنین سلام‌الله علیها، بانویی هستند که با سیره و نگاه خویش، فدیه بودن کل اهل زمین برای حضرت اباعبدالله الحسین را به منصه ظهور رساندند. مطابق فرمایش حضرت صادق آل محمد علیه‌السلام به‌قدری مصیبت حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام در عالَم، عظیم است که هرگز فدا شدن و فانی شدن جمیع اهل زمین با این مصیبت عظیم و خونی که به‌ناحق ریخته شده برابری نمی‌کند و حق آن ادا نمی‌شود. بلکه وجود مبارک حضرت ثارالله علیه‌السلام، آن قتیل مظلومی است که اگر تمام خلایق در قبال خون حضرتش، کشته شوند اسراف نشده است: «لَوْ قُتِلَ أَهْلُ الْأَرْضِ بِهِ مَا کَانَ سَرَفاً» [۴] آن چه از این بحث حاصل می‌شود آن است که قربانی و فدایی شدن برای حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام نه تنها در قبال عظمت خون حضرت سیدالشهداء چیزی نیست، بلکه مؤمنی که مراتب عبودیت و بندگی خویش را طی کرده باشد، آرزو و تمنای این مهم را دارد که کاش جان و مال و اهل و فرزندان من به جای او قربانی می‌شدند: «بأَبِی أَنْتُمْ وَ أُمِّی وَ نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی (یا اباعبدالله)» [۵] همه دنیا یک طرف، حسین زهرا یک طرف

در مکتب حضرت ام‌البنین سلام‌الله علی‌ها این مهم، یعنی فدایی شدن، تبیین و تعلیم داده می‌شود. آن زمانی که بشیر بن جذلم خبر شهادت فرزندان حضرت ام‌البنین سلام‌الله علی‌ها را به محضرشان می‌رساند، حضرت ام‌البنین سلام الله علیها، سراسیمه و آشفته حال، سراغ از حضرت حسین علیه‌السلام را می‌گیرند و می‌فرمایند: «لَیتَ اَولادی جَمیعاً قُتِلُوا وَ عادَ اَبُو عَبد اللهِ الحُسَین علیه السلام سالِماً؛ [۶] ای کاش تمام فرزندانم کُشته می‌شدند، حسینم سالم برمی‌گشت.» و بعد فرمودند: «اولاد من و تمام اهل زمین فدایی حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام» [۷] الگویی بی‌بدیل برای فدائیان راه عشق.

حضرت قمر بنی‌هاشم علیه‌السلام در حیات خویش، فدا شدن برای حضرت سیدالشهداء را از مادر آموخته است و بر خویش ننگ می‌داند که لحظه‌ای بدون حسین علیه‌السلام در این عالم نفس بکشد؛ و لذا کار وجود مبارک عباس بن امیرالمؤمنین علیه‌السلام در فدا شدن، مصداق اتمّ و اکمل دلالت این آیه شریفه است که: «وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ؛ [۸] بعضی از مردم (با ایمان و فداکار، همچون علی علیه‌السلام در «لیلة المبیت» به هنگام خفتن در جایگاه پیغمبر صلّی الله علیه و آله)، جان خود را به خاطر خشنودی خدا می‌فروشند.»

حضرت قمر بنی‌هاشم علیه‌السلام، به تأسی از پدر عظیم الشان خویش که نفس خود را فدا نمودند تا جان برادر و پسرعمویشان، رسول‌الله صلی‌الله علیه و آله در لیلة المبیت رهایی یابد، ایشان نیز برای جلب رضایت خداوند جان خویش را فدای مولا و برادرشان کردند؛ بنابراین برای فدائیان راه اباعبدالله الحسین، ابوالفضل العباس علیهما السلام الگویی بی‌بدیل و بی‌همتا هستند.

پی‌نوشت
[۱]. تاریخ طبری، ج ۴، ص ۱۱۸.
[۲]. باقر شریف القرشی، العباس بن علی علیهما السلام، ج ۱، ص ۲۶.
[۳]. منتهی المقال، ج ۲، ص ۷۰.
[۴]. الکافی، ج‏۸؛ ص ۲۵۵.
[۵]. من لا یحضره الفقیه؛ ج‏۲؛ ص ۶۱۵.
[۶]. ام البنین (س) النجم الساطع فی مدینه النبی الامین، ج ۱، ص ۱۴۷.
[۷]. منتهی المقال، ج ۲، ص ۷۰.
[۸]. سوره بقره: آیه ۲۰۷.