قوفروشی فله‌ای هم به تخلفات صیادان مازندران اضافه شد

- چند روزی است قوهای مهاجر پیش‌قراول که امسال هم مانند سال‌های پیش برای زمستانگذرانی در منطقه‌ای امن و حفاظت‌شده در وزرا محله سرخرود مستقر شده بودند ناپدید شدند. در پی این اتفاق بی‌سابقه، نوشته‌هایی تحت عناوین "کشتار دسته‌جمعی قوها"، "سر بریدن ۵۵۰ قو" و "انتقام صیادان" به همراه تصاویری از لاشه دو قو با گردن‌هایی قطع شده در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد؛ با این توضیح که اعتراضات فعالان محیط زیست و رسانه‌ها نسبت به کشتار پرندگان مهاجر در فریدونکنار و سرخرود سبب خشم صیادان شده و سلاخی قوهای مهاجر، واکنش صیادان به توهین‌های رسانه‌هاست.

اما شواهد حکایت از ماجرایی دیگر دارد: قوهای ناپدید شده کشته نشده‌اند بلکه از دامگاه‌های اطراف سرخرود سر درآورده‌اند!  دامگاه‌هایی که برایشان ایستگاه پایانی مهاجرت است و آغاز اسارتی مرگبار که صیادان و قاچاقچیان برایشان رقم می‌زنند. کشف ۲۴ قو در خانه یک قاچاقچی که طی روزهای گذشته بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشت، تنها یک مورد از معامله این قوهای چندصد‌هزار تومانی بین صیادان و قاچاقچیان است. قوهایی که پس از سال‌ها زمستانگذرانی در منطقه امن و تحت حفاظت، سردرآورنشان از دامگاه‌های صیادان را نمی‌توان بدون مداخله سودجویان دانست.

در ادامه موارد دیگری از اسارت قوهایی را مشاهده می‌کنید که در دامگاه‌های سرخرود توسط صیادان وارد چرخه قاچاق حیات وحش شده‌اند.

در واکنش به شایعه سربریدن قوها که با سوء استفاده از عکس دو قوی گلو بریده مورخ ۵ دی ۱۳۹۵ در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، علی دعاگو، رییس حفاظت محیط زیست شهرستان محمودآباد کلیپی از حضورش در دامگاه‌های سرخرود منتشر کرد که استقرار قوهای مهاجر در دامگاه‌های صیادان را به تصویر می‌کشید.

دعاگو در این‌باره گفت: قوها امسال پس از چند روز استقرار در تالاب سرخرود به سمت دامگاه‌ها حرکت کردند. نمی‌دانیم علت رفتن آن‌ها چیست و این اقدام آن‌ها نیاز به رفتار شناسی دارد، اما همچنان در سرخرود به آن‌ها غذارسانی می‌کنیم تا آن دسته از قو‌هایی که رفته‌اند با شنیدن صدای قو‌های داخل منطقه حفاظت شده به سرخرود بازگردند.

محمدعلی یکتانیک، فعال و کارشناس محیط زیست که سال‌هاست با هماهنگی مسئولان محیط زیست تلاش می‌کند تا با برقراری امنیت و غذارسانی در یک منطقه امن ۲۵ هکتاری در تالاب سرخرود از گرفتار شدن قوهای مهاجر گرسنه در دامگاه‌های دانه‌پاشی‌شده صیادان سرخرود جلوگیری کند در این باره توضیحاتی مبسوط در اختیار میزان گذاشت که در ادامه می‌خوانید:

"امسال چهاردهمین سالی است که تلاش شده محدوده‌ای ۲۵ هکتاری در وزرامحله سرخرود مازندران جهت اقامت پاییزه و زمستانه قوهای مهاجر شامل سه گونه قو گنگ، فریادکش و کوچک امن شود. اداره کل محیط زیست مازندران در حاشیه محدوده مذکور کانکس نگهبانی می‌گذارد و جاده کشاورزی حاشیه غربی این محدوده با زنجیر جهت جلوگیری از ورود اتومبیل‌های بازدیدکنندگان بسته می‌شود. قوها در هفته‌های اول ورودشان صرفا از باقی مانده شالی های برداشت شده تغذیه می‌کنند. وقتی بازمانده محدود شالی‌ها تمام می‌شود غذارسانی می‌کنیم تا این پرندگان برای تامین خوراک راهی دامگاه‌های اطراف نشده و در انبوه بیشمار دام‌ها گرفتار نشوند.

امسال قوها آبان‌ماه رسیدند؛ زودتر از همه سال‌های قبل. اما پس از ۱۰ روز اقامت ناگهان به طور کل این محدوده امن را ترک کردند و در چهار دامگاه از پنج دامگاه منطقه فرود آمدند.

اخبار مکرر از آغاز به شکار و صید فله‌ای قوها توسط دامگاه‌داران و برخی افراد محلی به همراه ویدئو و عکس‌های متعدد از منابع مختلف به دستمان رسید. در حال حاضر، خریدار اصلی قوهای صیدشده دلالی است که مشتری کلیه پرندگان نادر قاچاق شده در فریدونکنار، ازباران و سرخرود است و این روزها همه قوهای صید شده را در دم از صیادان و دامگاه‌داران در دم خریداری می‌کند؛ رویه‌ای که در نیمه دوم هر سال در این سیاهچاله‌ پرندگان مهاجر معمول است.

در نتیجه وضعیت در آذرماه تا به آنجا نابسامان شد که از حدود ۷۰۰ قویی که تا اوایل آذر ماه به منطقه رسیده بوند حدودا ۱۵۰ قو باقی ماند. البته ظاهرا به جمعیت آن قوهای مهاجر متعاقب نزدیک شدن به اوائل زمستان افزوده شده است.

امنیت، عامل اصلی جهت استمرار حضور قوها در محدوده تحت کنترل و امن طی این مدت همزمان با بررسی مداوم رویه صید گسترده قوها، تلاش کردیم قوها را به هر ترتیبی به محدوده امن باز گردانیم. بنابراین با اینکه هنوز بقایای شالی برداشت شده در محدوده امن وجود داشت و قوها تا اتمام این خوراک نیمه طبیعی مشکلی برای تغذیه نداشتند، با این تصور که شاید در پی خوراک منطقه را ترک کرده‌ باشند، غذارسانی را یک ماه زوتر از سال‌های قبل با پخش نیم تن گندم آغاز کردیم اما با اینکه قوها دائما در حال پرواز بر فراز این محدود امن مشاهده می‌شدند هیچ کدام به محدوده امن باز نگشتند.

با توجه به اینکه در سال‌های اخیر برخی از حامیان صیادان که به عنوان کارشناس معرفی می‌شوند با این توجیه که تجمع قوها در این منطقه امن و غذارسانی به آنها رفتار طبیعی این پرندگان و نظم اکوسیستم را مختل می‌کند تهدید کرده بودند که از زمستانگذرانی قوها در این منطقه جلوگیری خواهند کرد و با در نظر گرفتن اینکه تیراندازی شبانه سال گذشته منجر به پراکنده شدن و شکار تعداد زیادی از قوها در پایان موسم زمستانگذرانی‌شان در اسفند ماه ۹۹ شده بود به همین دلیل حدس زدیم که هدایت قوها به دامگاه‌ها کار این افراد باشد.

از سوی دیگر در نخستین روزهای ورود قوها در آبان سال جاری خبر رسید که دامگاه‌داران سرخرود ‌و ازباران و برخی صیادان شناخته شده روستای حسین آباد هر قو صید شده را در بازار پرنده فریدونکنار بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان معامله کرده‌اند، و این، احتمال که خروج قوها از محدوده امن و هدایتشان به دامگاه‌ها، تعمدی و کار صیادان باشد بیشتر قوت یافت.

البته خارج کردن قوها از محوطه امن و هدایتشان به سمت دامگاه‌ها کار سختی نیست. به راحتی می‌توان با ایجاد سر و صدا، پرتاب اشیا و ایجاد مزاحمت در طی شب پرندگان را به ترک منطقه واداشت تا در دامگاه‌های اطرف که برای صید آنها آماده شده مستقر شوند.

پس از خبر کشف اخیر ۲۴ قوی فریادکش در یک منزل شخصی و بررسی سایر فیلم‌ها و تصاویر از قاچاق گسترده قو و کاهش فاحش جمعیت شکی باقی نمانده است که طی بیست روز گذشته ۷۰ درصد از قوهای پیشقراول مهاجر به دام افتاده‌اند.

در حالی که تجارت پرسود ‌و لجام گسیخته انواع پرندگان مهاجر در این محدوده از مازندران در جریان است و مقابله با آن مستلزم مجازات‌های بازدارنده است، شناسایی یک خریدار دلال و کشف ۲۴ قو گره‌ای از معضل نسل‌کشی پرندگان مهاجر باز نمی‌کند چرا که منشاء اصلی قاچاق، صیادان محلی هستند که بدون اینکه شناسایی شوند همیشه برای صیدشان مشتری پیدا می‌کنند.

البته جای خوشحالی است که از این ۲۴ قوی کشف شده ۲۲ قو به منطقه امن بازگردانده شدند. این قوها که به شدت ضعیف و دچار کوفتگی شده بودند طبیعتا قادر به پرواز نبودند و حضورشان در محدوده امن همزمان به نظارت دقیق تر موجب شده به مرور چند ده قوی دیگر به محدوده امن بازگردند. اما بنا به گفته رییس اداره محیطزیست سرخرود ‌و محمود آباد بیش از پانصد قو همچنان در دامگاه های منطقه ساکن هستند که در این صورت بدون کوچکترین تردیدی در خطر صید قرار خواهند داشت.

بدیهی است که عدم برخورد قانونی با متخلفانی که گونه‌های متعدد و بعضا درخطر انقراض پرندگان مهاجر را شب‌ها در تور هوایی و روزها در دام کِرِس گرفتار می‌کنند سبب شده امسال برای به دست آوردن سود بیشتر، به قوها هم رحم نکنند.

دامگاه‌های پرندگان در فریدونکنار سرخرود و ازباران بر خلاف قانون، بدون تعامل و همکاری با محیط زیست، مشخصا با هدف صید حداکثری پرندگان طراحی شده‌اند

حمایت برخی از مقامات محلی از صیادان از یک سو و عدم مجازات متخلفان از سوی دیگر تنور این تجارت غیرانسانی و غیراخلاقی را سال به سال داغ‌تر کرده است و کار را به جایی رسانده است که متخلفان، گستاخ‌تر از قبل، ماموران محیط زیست را مورد تهدید، فحاشی رکیک و ضرب و جرح قرار دهند.