آیا «بن سلمان» قصد تغییر مسیر عربستان را دارد؟

تغییر رویکرد منطقه‌ای عربستان احتمالا تاثیر‌های ماندگاری نخواهد داشت؛ اگرچه در کوتاه مدت مزایایی برای این کشور دارد.

– «مضاوی الرشید»، از مخالفان دولت عربستان، در تشریح سیاست‌های منطقه‌ای این کشور می‎گوید که سیاست‌های نادرست منطقه‌ای «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان در سال‌های اخیر، به شدت به موقعیت «ریاض» لطمه زده و شمار دشمنانش را به شدت بیشتر از دوستانش کرده است.

به گزارش «میدل ایست آی»، ۶ ماه نخست سال ۲۰۲۱ برای «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان، تلاش برای ترمیم ۶ سال سیاست خارجی اشتباه و تهاجمی بود.

در حالی که سال ۲۰۲۱ در روز‌های پایانی به سر می‌برد، به نظر می‌رسد که ولیعهد عربستان با اتخاذ لحنی آشتی جویانه قصد دارد، جریان را معکوس کند و از همین رو چند طرح منطقه‌ای را در دست اقدام دارد.

اما شماری از تصمیم‌های نادرست گذشته وی، همچنان مانعی در مسیر تلاش وی برای متقاعد کردن همسایگانش برای پذیرش وی به عنوان مردی صلح طلب و نه به عنوان جوانی پر هیاهو که با متحدان احتمالی منطقه‌ای دشمنی می‌کند، هستند.

از این رو شاید تلاش‌های وی برای نمایش تغییر رویکرد مانند برگزاری جشنواره‌های بین المللی فیلم یا مسابقات فرمول یک، غنائمی در پی داشته باشد، اما تاثیر‌های ماندگاری به جا نمی‌گذارد و نمی‌تواند سایه ابر‌های تیره‌ای که از زمان تبدیل شدن وی به چهره اصلی عربستان در سال ۲۰۱۷ در آسمان منطقه خلیج فارس وجود دارند، پراکنده کند.

وی از ابتدای سال ۲۰۲۱ تلاش کرد تا استراتژی جمع کردن متحدان خود را اجرایی کند که با اتمام محاصره قطر و توجه به دیگر کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس آغاز شد.

سفر اخیر ولیعهد عربستان به «عمان» در همین چارچوب قابل بررسی است.

شاید «عمان» پسا مرگ «سلطان قابوس»، تحت فشار اقتصادی حاضر به پهن کردن فرش قرمز برای ولیعهد عربستان باشد، اما از نظر تاریخی، «عمان» متحد آسانی نبوده است و هرگز مطیع رویکرد سیاه و سفید «ریاض» در قبال همسایگانش نبوده است.

ولیعهد سعودی با وجود حسادت به موفقیت قطر در جان به در بردن از محاصره سه ساله، حرکت در مسیر ثروت و برخورداری از حمایت متحدان، به این نتیجه رسید که «اگر نمی‌توانید مخالفان خود را شکست دهید، به آن‌ها بپیوندید.»

در عین حال، شاید این گونه به نظر برسد که امیر «قطر» ولیعهد عربستان را بخشیده است، اما به عدم بحران سازی عربستان در شورای همکاری خلیج فارس تا زمان حضور «محمد بن سلمان» در قدرت اطمینان نخواهد داشت.

ولیعهد عربستان در خارج از منطقه خلیج فارس نیز از عراقی‌ها خواست تا مذاکراتش با تهران را تسهیل کنند.

عربستان در این مسیر با موانع زیادی مواجه است که از جمله آن‌ها می‌توان به تحریم اخیر لبنان به دلیل انتقاد وزیر لبنانی از جنگ یمن، مواضع عربستان در قبال حزب الله و ادامه جنگ یمن اشاره کرد.

طرح نزدیکی به ترکیه مواجه با فشار شدید اقتصادی نیز شاید برای «محمد بن سلمان» ایده خوبی به نظر برسد، اما ترکیه حتی تحت این فشار‌ها هم با فشار داخلی برای محاکمه عاملان قتل «جمال خاشقجی»، منتقد سعودی، مواجه است.

ضمن این که «آنکارا» مایل است از این جنایت برای چانه زنی با ولیعهد عربستان به ویژه در صورت آغاز کارزار ضد «اردوغان» دیگر استفاده کند.

در پایان، جنگ در جریان یمن که باتلاقی نگران کننده برای ریاض باقی خواهد ماند، منابع عربستان را تخلیه و ریاض را از نظر دیپلماتیک منزوی خواهد کرد.

حتی در صورت صلح، زخم‌های یمن تا ده‌ها سال زمان برای التیام لازم دارد و چنین صلحی عربستان را با دشمنی زخمی در مرز‌های جنوبی رها می‌کند.

به همین دلیل ولیعهد عربستان، در مورد یمن، آتش بس پایدار و پیمان صلح نیاز دارد.

چرخش دیپلماتیک اخیر عربستان نشان دهنده تغییر سیاست واقعی نیست؛ مواضع افراطی منطقه‌ای «محمد بن سلمان» در ۶ سال گذشته، به شدت به موقعیت منطقه‌ای عربستان سعودی آسیب رسانده و این کشور را با دشمنان بیشتری نسبت به دوستان مواجه کرده است.