مردم کدام شهرها کوتاهترین و بلندترین شب یلدا را دارند؟
_ ایسنا نوشت: مسعود عتیقی گفت: با فاصله گرفتن از اول مهر که طول شب و روز با هم برابر است، رفته رفته از طول روز کاسته شده و طبیعتا به طول شب افزوده خواهد شد، به نحوی که با رسیدن به آخرین روز از فصل پاییز، شاهد طولانیترین شب سال در شب اول زمستان هستیم که از آن در ایران و سرزمینهای همفرهنگ مجاور به نام "یلدا" و به عبارت شاید صحیحتر "شب چله" یاد میکنند.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران ادامه داد:، اما در این میان نکات ظریفی وجود دارد که متاسفانه تبدیل به اشتباه شده است و برخی از افراد نیز در عصر حاضر و با وجود ابزارهای بسیار دقیق اندازهگیری گویا به مقابله با اندیشه بزرگان پاک این سرزمین و آیینهای نیک بجا مانده از آنها میخواهند بپردازند! که در ادامه به این نکات اشاره خواهد شد.
عتیقی اضافه کرد: علت وجودی طولانیترین شب سال همچون بسیاری از آیینهای ایرانی ریشه در رویدادهای آسمانی دارد؛ از منظر دانش اخترشناسی علت ایجاد این شب طولانی نیز در انحراف محوری تقریبی ۲۳.۵ درجهای زمین نهفته است و تغییر فصول نیز به نزدیکی و دوری زمین از خورشید مرتبط نبوده، بلکه به علت همین کجی محور زمین نسبت به راستای عمود بر صفحه مداری زمین به گرد خورشید مربوط میشود.
مدیر انجمن آماتوری ایران خاطر نشان کرد: در حقیقت، تصویر صفحه مداری زمین بر کره آسمان که با نام "دایرةالبروج" و یا مسیر حرکت ظاهری خورشید بر روی کره آسمان شناخته میشود، با استوای آسمان که کره آسمان را به دو قسمت مساوی تقسیم کرده است، زاویه ۲۳.۵ درجه داشته و همین نکته باعث میشود که دو دایره استوای آسمان و دایرةالبروج در دو نقطه همدیگر را قطع کرده که از آنها به نامهای "اعتدال بهاری" و "اعتدال پاییزی" یاد میشود که طول شب و روز در آنها با یکدیگر برابر هستند.
وی با بیان اینکه در طرفین نقاط اعتدال، انقلابین وجود دارد که خورشید در این نقاط بیشترین فاصله را با استوای آسمان خواهد داشت، یادآور شد: این دو نقطه "انقلاب تابستانی" و "انقلاب زمستانی" است.
طلوع و غروب در یلدای زمین
عتیقی خاطر نشان کرد: لحظه رسیدن خورشید به نقطه انقلاب زمستانی، ساعتی از اوقات شبانه روز و میان روزهای ۳۰ آذر تا اول دی است و در این هنگام مهر تابان از جنوب شرقیترین نقطه طلوع و در جنوب غربیترین نقطه نیمکره شمالی زمین غروب خواهد کرد و این خود عاملی است که طول روز در کوتاهترین حالت و طول شب در بلندترین وضعیت قرار خواهد گرفت.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران افزود: بدیهی است در استوای زمین، طول شب و روز با هم برابر و تغییر فصول و یا تغییر طول شبانهروز وجود ندارد؛ ولی هر چه از استوا به طرف قطبین زمین برویم، اختلاف طول شب و روز و تغییر فصول ایجاد خواهد شد.
به گفته وی، بر این اساس طول شب یلدا در شهرهای مختلف و همچنین کشورهای مختلف متفاوت است؛ به گونهای که در جنوب شرقیترین نقاط کشور پهناور ایران، از جمله چابهار کوتاهترین طول یلدا (۱۳ ساعت و ۲۶ دقیقه) و در شمال غربیترین نقاط کشور (در پارسآباد مغان) بلندترین شب یلدا (۱۴ ساعت و ۳۹ دقیقه) را تجربه خواهند کرد. در دیگر نقاط جهان نیز طول این شب به طور نمونه در ایسلند نزدیک به ۲۰ ساعت و در کشورهای اسکاندیناوی حدود ۱۸ ساعت است؛ همچنین شب یلدا برای کشورهای آلمان و انگلیس در اروپا بیش از ۱۶ ساعت بوده و در کشور روسیه نیز با توجه به پهناوری در بخشهایی از آن، حدود ۱۷ ساعت است.
عتیقی تاکید کرد: طول این شب در شهر تهران، ۱۴ ساعت و ۱۶ دقیقه خواهد بود.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران با بیان اینکه در ساعت ۱۹ و ۲۹ دقیقه روز سهشنبه ۳۰ آذر ۱۴۰۰، خورشید به نقطه انقلاب زمستانی خواهد رسید، گفت: هموطنان در این شب آخرین یلدای قرن ۱۴ خورشیدی را تجربه خواهند کرد و با توجه به دلایل بسیاری که قبلا گفته شد، از جمله اینکه سال صفر در گاهشماری نداریم، سال ۱۴۰۰ پایانبخش قرن ۱۴ و سال ۱۴۰۱ آغازگر قرن ۱۵ خورشیدی خواهد بود.
