چرا طرح پزشک خانواده در کشور کامل اجرا نشد؟

_ روزنامه حمایت نوشت: حدود دو دهه از طرح برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در کشور می‌گذرد با این وجود، اما برنامه مذکور آنگونه که باید و شاید به نتیجه نرسیده و نتوانسته موجبات تحقق اهداف موردنظر را فراهم آورد

یک چالش مهم برای وزارت بهداشت

برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع با تشکیل پرونده الکترونیک سلامت برای خانوار‌های ایرانی، طرحی بوده که در برنامه‌های چهارم و پنجم و ششم توسعه پیش بینی شده تا در کل کشور اجرایی شود، با این وجود به رغم اینکه حدود دو دهه از آغاز طرح آن در برخی مناطق و به دنبال آن تدبیر برای اجرای سراسری می‌گذرد، ولی آنگونه که باید و شاید به نتیجه نرسیده است، آن هم در شرایطی که اگر قرار بر این اساس نظام ارجاع به درستی شکل بگیرد، باید بحث پزشک خانواده عملیاتی شود، به عبارتی باید گفت نظام ارجاع الکترونیک بدون پزشک خانواده اصلا مفهومی ندارد.

آنچه که باعث شده تا از بلاتکلیفی طرح مذکور به عنوان یکی از چالش‌های مهم وزارت بهداشت یاد شود. اکنون، اما بهرام عین اللهی، وزیر بهداشت در این باره عنوان کرده است؛ حتما باید برنامه‌ای واقعی و نه خیالی برای اجرای پزشکی خانواده تهیه شود. در دنیا ثابت شده که هر کشور با توجه به شرایط خودش می‌تواند برنامه‌ها را اجرا کند و هیچ کشوری نمی‌تواند برای کشوری دیگر، نسخه‌ای تجویز کند و باید با توجه به شرایط بومی ایران، برای اجرای پزشکی خانواده اقدام کنیم.

باید قدم محکم‌تری برداشت

این در حالی بوده که به اعتقاد کمال حیدری، معاون بهداشت وزارت بهداشت نیز اکنون باید قدم محکم‌تری در این راستا برداشت به عبارتی باید حضور فعالی در این عرصه داشت، چون اکنون بستر اجرایی شدن برنامه فراهم است.

پاسخ به یک چرایی مهم.

اما اینکه چرا این برنامه که از سال ۱۳۸۰ آغاز شده است با مشکلاتی مواجه بوده و در نتیجه ما شاهد اجرای ناقص و نیمه‌کاره آن در کشور هستیم، پرسش مهمی است که به نظر می‌رسد پاسخ آن مانند بسیاری دیگر از برنامه‌ها و طرح‌ها در حوزه‌های مختلف به بحث تامین منابع مالی و حمایت دستگاه‌های دیگر که در این زمینه اثرگذار هستند، باز می‌گردد. آن هم برای طرحی که اگر از هزینه‌های اضافی درمانی و اتلاف وقت بیماران جلوگیری خواهد کرد.

براین اساس معاون بهداشت وزیر بهداشت تاکید دارد که اکنون فرصت خوبی برای رفع چالش‌ها و اصلاح نسخه ۰۲ پزشک خانواده است. در اواخر دولت دهم ۳۰ ایراد بر این برنامه گرفته شد و در نهایت برنامه شهری پزشکی خانواده در دو استان فارس و مازندران اجرایی شد.

اهمیت همکاری همه ذینفعان

البته اشاره به این موضوع مهم است که از نظر حیدری راه برون رفتی از اجرای برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع نداریم به همین دلیل همه ذینفعان را دعوت شده تا در این زمینه همکاری داشته باشند، چرا که اجرای این برنامه فقط کار وزارت بهداشت نیست.

حال، اما مهمترین راهکاری که این روز‌ها وزارت بهداشت و در راس آن وزیر مدنظر دارد، چیست؟ در این باره باید عنوان کرد که از نظر عین اللهی مهمترین کار در تدوین و اجرای پزشکی خانواده در سطح کشور باید این باشد که مورد قبول و پذیرش مردم باشد. هر برنامه‌ای که مردم آن را نپذیرند، قابلیت اجرایی ندارد. در واکسیناسیون، حجم زیادی واکسن تامین شد و اگر می‌خواستیم با نیرو‌ها و امکانات وزارت بهداشت، این کار را انجام دهیم، بیش از یکسال زمان می‌برد، اما در طول چندماه در آستانه ۱۰۰ میلیون دوز واکسن تزریقی هستیم، اما مردم، مشارکت بسیار خوبی داشتند.

ضرورت فراهم کردن زیرساخت‌های سخت افزاری و نرم افزاری

براین اساس از نظر وزیر بهداشت در تدوین برنامه پزشکی خانواده باید به فراهم کردن زیرساخت‌های سخت افزاری و نرم افزاری، قابلیت اجرایی و البته پذیرش مردم توجه کرد. برای اجرای پزشکی خانواده ابتدا باید آگاهی بخشی و اطلاع رسانی گسترده انجام شود، چون برخی تصور می‌کنند با اجرای آن، محدود می‌شوند، اما همراه کردن مردم، ضروری است.

در این میان حیدری نیز این راهکار را داده است که باید کاستی‌های پزشک خانواده را با استفاده از تجربیات قبلی در جهت ارتقاء کیفیت که کسب رضایت مردم را به دنبال دارد، شناسایی کرد.

پیشنهاد برگزاری جلسه شورای‌عالی سلامت

براین اساس و در این راستا عین اللهی هم گفته است که می‌توانیم اولین جلسه شورای عالی سلامت را با موضوع پزشکی خانواده با حضور رییس جمهور یا معاون اول رییس جمهور برگزار کنیم. ولی باید تا آن زمان، برنامه مدون و قابل اجرا در بازه زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تهیه شود. خانه‌های بهداشت، هسته‌های اولیه نظام سلامت و البته نیازمند تقویت هستند. منابع وزارت بهداشت را بیشتر از گذشته به سمت حوزه بهداشت، احیای خانه‌های بهداشت و شبکه‌های بهداشت و درمان سوق خواهیم داد.

براین اساس امید می‌رود با توجه به اهمیتی که اجرایی شدن کامل برنامه مذکور برای نظام سلامت کشور دارد، متولیان امر با بررسی چالش‌های موجود در این زمینه اقدامات و تدابیر لازم را در این زمینه مدنظر قرار دهند.