نحوه یاری رساندن یک روانشناس بالینی به بیماران چگونه است؟

_ تعاریف مختلفی برای روانشناسی بالینی وجود دارد، اما موضوع جالب توجه قدمت آن است که به دوره انسان‌های نخستین می‌رسد!

همانطور که می‌دانید، روانشناسان بالینی مهارت‌های خاصی برای بهبود و درمان اختلالات روانی دارند و به طرق مختلف می‌توانند به بیماران یاری برسانند، اما چطور؟

روانشناسی بالینی و تاریخچه آن

طبق تعاریف موجود، روان‌شناسی بالینی شاخه‌ای از روان‌شناسی محسوب می‌شود که به درک، پیش‌بینی و درمان نابهنجاری، ناتوانی و آشفتگی‌های شناختی، هیجانی، زیست‌شناختی، روان‌شناختی، اجتماعی و رفتاری کمک کرده و در حقیقت در گسترهٔ وسیعی از جمعیت‌های در جستجوی درمان کاربرد دارد.

از سوی دیگر نقش‌های شش‌گانهٔ روانشناسی بالینی، ارزیابی و تشخیص، مداخله و درمان، مشاوره، آموزش و نظارت بر کار روان‌درمانگرها، پژوهش و مدیریت است.

در حقیقت اکثر کار‌های روانشناس بالینی، در راستای درمان و تشخیص، آموزش و پژوهش است.

شاید جالب باشد که بدانید، تاریخچه روانشناسی بالینی به دوره انسان‌های نخستین باز میگردد، درست همان زمانی که سرچشمه بیماری‌های روانی را اتفاقات ماورایی میدانستند.

از زاویه دیگر اگر نگاه کنیم، تاریخچه روانشناسی بالینی و تکامل آن با روانشناسی مرضی گره خورده است، اما باید گفت که از عمر روانشناسی بالینی به عنوان یک شاخه تخصصی و جداگانه از علم روانشناسی حدود ۹۰ سال گذشته است.

اگر بخواهیم به تاریخچه آن در ایران بپردازیم باید بگوییم که روانشناسان بالینی بیشتر از سایر روانشناسان هستند و در زمینه علم روانشناسی کار میکنند.

اولین دوره کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی در ایران در دهه ۱۳۵۰ و در بیمارستان روزبه شروع به کار کرد و پس از آن بدنبال تعطیلی این مرکز انستیتو روانپزشکی تهران در سال ۱۳۶۵ عهده دار روانشناسی بالینی ایران شد. از سوی دیگر اولین دانشجوی دکتری در سال ۱۳۸۱ از این انستیتو فارغ التحصیل شد.

بررسی رویکرد‌های روانشناسی بالینی

روانشناسان بالینی که بعنوان روان درمانگر در حوزه روانشناسی فعالیت می‌کنند، بطور معمول در زمان کار با بیمار از روش‌های مختلف درمانی استفاده می‌کنند، در حالی که برخی از پزشکان بر روی چشم انداز درمانی بسیار خاصی تمرکز دارند، بسیاری از مواردی که به عنوان “رویکرد التقاطی” نامیده می‌شود، استفاده می‌کنند.

البته باید بدانید که این شامل استفاده از روش‌های مختلف نظری برای تهیه بهترین برنامه درمانی برای هر بیمار خاص است.
برخی دیدگاه‌های اصلی نظری در روانشناسی بالینی

رویکرد روان پویایی

دیدگاه یا رویکرد روان پویایی در اثر کار فروید شکل گرفت، از این جهت که وی معتقد بود که ذهن ناخودآگاه نقش مهمی در رفتار ما دارد.

روانشناسانی که از درمان روانکاوی استفاده می‌کنند ممکن است از روش‌هایی همچون، ارتباط آزاد برای بررسی انگیزه‌های اساسی و ناخودآگاه بیمار استفاده کنند.

دیدگاه شناختی رفتاری

رویکرد یا دیدگاه شناختی رفتاری، در روانشناسی بالینی از مکاتب فکری رفتاری و شناختی شکل گرفته است.

به این صورت که روانشناسان بالینی با استفاده از این دیدگاه نحوه تعامل احساسات، رفتار‌ها و افکار بیمار را بررسی می‌کنند. درمان شناختی-رفتاری (CBT) اغلب بر تغییر افکار و رفتار‌هایی است که به پریشانی روانشناختی کمک می‌کنند.

دیدگاه انسان گرایانه

این رویکرد ناشی از کار اندیشمندان اومانیستی مانند آبراهام مزلو و کارل راجرز است. این دیدگاه با دید کلی تری به بیمار نگاه می‌کند و مواردی از قبیل خود واقعی سازی را متمرکز می‌کند.

روانشناس بالینی چه کاری انجام می‌دهد؟

یک روانشناس بالینی قادر است مشکلات روانی و علل آن از جمله استعداد ژنتیکی، تاثیرات اجتماعی و خانوادگی و سبک‌های مقابله‌ای روان شناختی را بررسی کند.

در حقیقت روانشناس بالینی این توانایی را دارد که به ایجاد یک برنامه مدیریتی و یا درمانی برای تثبیت و یا بهبود بیماری روانی کمک کند.

همانطور که می‌دانید، روان شناسان بالینی دارو تجویز نمی‌کنند و تنها از درمان و روان درمانی استفاده می‎کنند.

روانشناسان بالینی می‌توانند در مراکز بهداشتی درمانی و هم در مراکز خصوصی به صورت پاره وقت و تمام وقت جهت مشاوره و کمک به افرادی که اختلالات روانی دارند فعالیت داشته باشند.

امکان دارد روانشناسان بالینی با بیماران به صورت تکی یا گروهی کار کرده و اختلالات مختلف روانشناختی را شناسایی و درمان کنند.

تفاوت چندانی میان روانشناسان بالینی با دیگر روانشناسان وجود ندارد و این در حالی است که برخی از روانشناس بالینی انواع مختلف اختلالات و رفتار‌های روانی را درمان می‎کنند، تعدادی دیگر برروی یک اختلال روانی خاص مانند اسکیزوفرنی تمرکز دارند.

مهارت روانشناسان بالینی در چیست؟

روانشناسان بالینی مهارت‌های خاصی برای بهبود و درمان اختلالات روانی دارند از جمله:

درک وسیعی از مشکلات سلامت روان و چگونگی بروز آن‌ها در هرسنی
دانش گسترده‌ای در زمینه بررسی، تشخیص و درمان بیماری‌های روانی
گرفتن آزمون‌های روانشناختی به منظور بررسی مشکلات و تاثیرگذاری بیشتر برای درک بیمارانی که پریشانی روان شناختی
مشاوره با سایر متخصصان سلامت و سازمان‌های بهداشتی برای بررسی مشکلات رفتاری، عاطفی و روانی شدید
توانایی انجام تحقیق و جمع آوری داده‌ها برای افزایش درک روانشناسی بالینی

وظایف روانشناس بالینی

ارزیابی و تشخیص اختلالات روانشناختی، مانند شرایط پزشکی
درمان اختلالات روانشناختی، از جمله اعتیاد به مواد مخدر و الکل
ارائه شهادت در تنظیمات قانونی
تدریس، اغلب در سطح دانشگاه
انجام تحقیقات
ایجاد و اجرای برنامه‌هایی برای درمان و پیشگیری از مشکلات اجتماعی

البته برخی از روانشناسان بالینی امکان دارد بر روی یکی از این رشته‌ها تمرکز کنند یا چندین مورد از این خدمات را ارائه دهند.

اگر بخواهیم مثال بزنیم می‌توانیم بگوییم که، ممکن است فردی به طور مستقیم با بیمارانی که به دلیل اختلالات روانشناختی در بیمارستان بستری شده اند کار کند، در حالی که یک مطب خصوصی درمانی نیز دارد که خدمات سرپایی کوتاه مدت و بلند مدت را به کسانی که برای مقابله با پریشانی روانشناختی نیاز به کمک دارند، ارائه می‌دهد.

روانشناس بالینی چگونه می‎تواند به درمان بیمار کمک کند؟

دلایل عمده‌ای که کسی ممکن است به روانشناس بالینی مراجعه کند عبارت اند از:

مشکلات مربوط به سازگاری با تغییرات عمده زندگی (اضطراب و اختلال اضطراب پس از صدمه)
افراد افسرده و یا افرادی که به خودکشی فکر می‎کنند
نگرانی یا ترس
افرادی که انرژی بیش از حد دارند. افرادی که مشکل خواب دارند
افرادی که اختلال وسواسی فکری-عملی دارند
افرادی که قصد صدمه زدن به دیگران یا خود را دارند (عمدی)
افرادی که الکل و موادمخدر مصرف می‎کنند
افرادی که به یک چیز خاص مانند قمار، بازی و … اعتیاد دارند
افرادی که با سایز بدنشان مشکل دارند
افرادی که بیش فعال هستند و اختلال کمبود توجه دارند
بی خوابی و یا سایر مشکلات خواب
مشکلات رفتاری و افسردگی در نوجوانان
بیماری‌هایی مانند اوتیسم، ناتوانی ذهنی، بیش فعالی، مشکلات یادگیری یا اضطراب و افسردگی که از دوران کودکی همراه بیمار است