چرا دهانمان خشک می‌شود؟ +راه‌های درمان

_ بسیاری از افراد هستند که از خشکی دهان خود شکایت دارند و گاهی نمی‌دانند که دلیل بروز آن چیست تا بخواهند به درمان خشکی دهان خود بپردازندو جالب است بدانید، کودکان و افراد پیر در معرض دهان خشک هستند. اما چه راه‌هایی برای درمان خشکی دهان وجود دارد؟!

خشکی دهان و علل آن

در یک فهرست رتبه‌بندی شده از بیماری‌ها، یکی از مواردی که در رده‌های پایین قرار دارد، ولی باید آن را جدی گرفت، خشکی دهان است.

دهان به طور طبیعی باید دارای بزاق باشد، اما زمانی که بزاق کم شود مشکلاتی ایجاد می‌شود.

خشکی دهان حالتی است که در آن دهان خشک و عاری از بزاق می‌شود، در نتیجه هنگام بلع، چشیدن و جویدن غذا دچار مشکل می‌شویم. بیماری‌هایی مانند دیابت، ایدز یا اختلالات تیروئید باعث خشکی دهان می‌شوند.

باکتری‌هایی که باعث خرابی و بیمار‌ی‌های دندان می‌شوند در محیط‌های خشک، بهتر رشد می‌کنند و باعث ایجاد بوی بدِ دهان و بیماری‌های لثه می‌شوند. به گفته‌ی محققان، التهاب و عفونت ناشی از دندان‌ها می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته را افزایش بدهد.

اما آیا از این بدتر هم می‌شود؟

باید بگویم بله، از آنجا که بزاق دهان ما قلیایی است، اسید موجود در غذا‌ها را خنثی می‌کند و مانعِ پوسیدگی دندان‌ها می‌شود بنابراین خشکی دهان یکی از علل پوسیدگی دندان‌ها نیز هست.

طبق پژوهش‌های انجمن دندان‌پزشکی آمریکا (ADA) علاوه بر موارد ذکر شده گلودرد، مشکلات در صحبت کردن یا بلع و سوزش دهان، همگی علائمی دردناک از خشکی دهان هستند، به همین دلیل اگر خشکی دهان درمان نشود می‌تواند زمینه‌ی ابتلا به سایر بیماری‌ها را فراهم کند.

علایم بروز سندرم خشکی دهان

علایم دهان خشک (گلو خشک) عمدتاً در بیماران سبب ناراحتی می‌شود، دهانی خشک و گاهی باعث ایجاد احساس سوزش، کاهش طعم و به ویژه در زبان می‌شود.

شما اغلب احساس تشنگی، مشکل در جویدن، بلعیدن و صحبت کردن را احساس می‌کنید.

ناتوانی در فهم طعم درست، فقدان بزاق، غذا‌های حل نشده، باعث مشکل در تشخیص مزه می‌شود.

خارش گلو به دلیل نداشتن بزاق برای خیس کردن گلو، در برخی بیماران، تنفس بد نیز در علایم آتروفی، ترک مخاطی (به ویژه در لب ها) وجود دارد و باعث خونریزی، زخم در دهان یا جدا شدن پوست در گوشه‌های دهان می‌شود.

کدام افراد در خطر ابتلا به خشکی دهان هستند؟

کودکان و افراد پیر در معرض دهان خشک هستند.

افراد با عادات بد، رژیم غذایی ضعیف و آن‌هایی که دارای سابقه افسردگی، و تحت درمان سرطان هستند، در معرض خطر بالای دهان خشک قرار دارند.

علت خشک شدن دهان چیست؟

کم آبی بدن

افراد بسیاری به میزان کافی در طول روز آب نمی‌نوشند. نوشیدن آب فراوان فواید سلامت شگفت انگیز بسیاری دارد و می‌تواند از مشکلات دیگر مانند کم آبی بدن پیشگیری کند. کم آبی بدن می‌تواند به تنهایی برای خشکی غشا‌های مخاطی در دهان و کاهش بزاق کافی باشد.

کم آبی بدن یکی از نشانه‌های هشدار دهنده است که باید جدی گرفته شود. این شرایط می‌تواند سبب تب، تعریق بیش از حد، و حتی استفراغ شود. کم آبی بدن به طور مداوم یا برای مدت زمانی طولانی می‌تواند مشکلاتی جدی‌تر از خشکی دهان را رقم بزند و به زخم‌های دهان یا یک عفونت منجر شود. اگر فعالیت جسمانی موجب خشکی دهان شما می‌شود، یک بطری آب برای مقابله با این شرایط به همراه داشته باشید.

دارو‌ها

دارو‌های بسیار زیادی وجود دارند که می‌توانند موجب خشکی دهان شوند و نمونه‌هایی مانند دارو‌های شیمی درمانی برای درمان سرطان با خشکی دهان پیوند خورده اند. بنابر گزارش کلینیک مایو، افرادی که درمان فشار خون بالا و اضطراب را دنبال می‌کنند و همچنین دارو‌های رفع احتقان، آرامبخشی عضلانی، و ضد درد مصرف می‌کنند نیز ممکن است با خشکی دهان مواجه شوند. با این وجود، مقصر اصلی در این زمینه دارو‌های ضد حساسیت و ضد افسردگی هستند.

اگر داروی تجویزی برای شما موجب خشکی دهان می‌شود با پزشک خود درباره تغییر آن صحبت کنید. متاسفانه، در برخی موارد، به ویژه زمانی که داروی مصرفی ضروری است، نمی‌توان گزینه دیگری را مد نظر قرار داد. برای مقابله با این عارضه جانبی می‌توانید از آدامس بدون قند یا نعناع استفاده کنید. این مواد به تحریک جریان بزاق کمک می‌کنند.

بیماری‌های خودایمنی

خشکی دهان و بینی ممکن است از نشانه‌های هشداردهنده اولیه یک بیماری خودایمنی مانند بیماری کرون یا سندرم شوگرن، بیماری که به غدد تولید کننده مخاط حمله می‌کند، باشد. خشکی دهان و خشکی چشم در میان علائم شایع سندرم شوگرن قرار دارند. افراد مبتلا به ویروس اچ‌آی‌وی نیز مستعد خشکی دهان هستند. بهترین روش برای تشخیص این شرایط نوشیدن مقداری آب است و اگر این کار کمکی به برطرف شدن مشکل نکرد، می‌توان به یک بیماری خودایمنی مشکوک شد.

سندرم شوگرن و بیماری کرون تنها بیماری‌های خودایمنی نیستند که بر غدد بزاقی تاثیر می‌گذارند. از موارد دیگر می‌توان به اچ‌آی‌وی/ایدز، لوپوس، و آرتریت روماتوئید اشاره کرد. در حقیقت، سندرم شوگرن اغلب در افرادی که از لوپوس یا آرتریت روماتوئید رنج می‌برند، رخ می‌دهد، در نتیجه هر فرد مبتلا به این بیماری‌ها باید نسبت به خشکی دهان توجه ویژه‌ای داشته باشد. بهترین روش برای مقابله با علائم شکل گرفته جویدن آدامس، مکیدن یک قرص لوزی شکل (Lozenge)، یا خرید اسپری بزاق است.

آب و هوا

خشکی دهان می‌تواند به واسطه سطوح رطوبت شکل بگیرد. زمانی که سطوح رطوبت هوا کم است، هوای خشک می‌تواند موجب خشک شدن غشا‌های مخاطی شده و خشکی دهان را در پی داشته باشد. مرطوب نگه داشتن دهان و بینی ضروری است تا از این طریق احتمال سرماخوردگی، آنفلوآنزا و آلرژی‌ها کاهش یابد. از این رو، خرید یک دستگاه مرطوب کننده هوا می‌تواند سرمایه گذاری خوبی باشد.

پوسیدگی دندان

یک رژیم غذایی سرشار از قند در ترکیب با بهداشت نامناسب دهان و دندان به پوسیدگی دندان و فساد در خط لثه منجر می‌شود. این پوسیدگی تدریجی کاهش ترشح بزاق را به همراه دارد و در نهایت با خشکی دهان ناراحت کننده و مزمن مواجه می‌شوید که هرچه بیشتر فساد دندان و لثه را تشدید می‌کند.

درمان سرطان

افرادی که روند درمان بیماری سرطان را دنبال می‌کنند به احتمال زیاد خشکی دهان را تجربه خواهند کرد. دارو‌های شیمی درمانی ماهیت بزاق و مقدار تولید آن را تغییر می‌دهند.

احتمال بروز این شرایط در صورت بروز سرطان سر و گردن بیشتر است، زیرا پرتودرمانی می‌تواند به غدد بزاق آسیب وارد کند. اگر غدد بزاق عملکرد درستی نداشته باشند، به میزان کافی بزاق تولید نمی‌کنند. در برخی موارد این شرایط موقتی است و پس از اتمام درمان برطرف می‌شود، اما مواردی نیز وجود دارند که موجب آسیب دائمی می‌شوند. به گفته کلینیک مایو، همه چیز به محل تحت تاثیر قرار گرفته توسط سرطان و میزان پرتودرمانی یک بیمار بستگی دارد.

آسیب عصبی

علائم آسیب عصبی که به واسطه آسیب دیدگی شدید در ناحیه گردن یا سر شکل می‌گیرد می‌تواند به اعصاب غدد بزاقی صدمه بزند. در نتیجه، اعصاب برای تولید بزاق پیام‌های درستی به غدد ارسال نمی‌کنند و خشکی دهان رخ می‌دهد.

دیابت

خشکی دهان اغلب یکی از نشانه‌های آشکار دیابت است که در زمان بالا بودن قند خون و دیابت کنترل نشده رخ می‌دهد. در این شرایط، کتون‌ها مایع از دست می‌دهند یا بزاق به میزان کافی تولید نمی‌شود و نمی‌تواند دهان را مرطوب نگه دارد. کم آبی شدید و خشکی دهان و همچنین دشواری در جویدن و قورت دادن غذا نتیجه نهایی است.

پیری

با افزایش سن، تغییرات بسیاری در بدن ما رخ می‌دهند و خشکی دهان نیز یکی از این موارد است. به گفته کلینیک مایو، افراد پیر احتمال بیشتری دارد خشکی دهان را تجربه کنند. دلایل بسیاری برای این شرایط وجود دارد که از آن جمله می‌توان به نوع دارو‌های مصرفی، چگونگی پردازش دارو‌ها توسط بدن، میزان دریافت مواد مغذی از رژیم غذایی، و مشکلات سلامت احتمالی اشاره کرد.

خروپف

خروپف اغلب موجب می‌شود تا افراد از طریق دهان تنفس کنند که می‌تواند به خشکی دهان منجر شود. اگر خشکی دهان شما بیشتر هنگام صبح و پس از بیدار شدن از خواب احساس می‌شود، خروپف می‌تواند مقصر اصلی باشد. اگر همواره با خشکی دهان از خواب بیدار می‌شوید، این می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به آپنه خواب باشد.

مشکلات سینوس

مشکلات سینوس می‌توانند علائمی ناخوشایند را شکل دهند و خشکی دهان یکی از آن‌ها محسوب می‌شود. هر فرد مبتلا به انحراف تیغه بینی یا پولیپ‌های بینی ممکن است با دشواری در تنفس از طریق بینی مواجه شود و این کار را با کمک دهان انجام دهد. اگر با این شرایط و دیگر مشکلات سینوس مواجه هستید، برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کنید.

سبک زندگی

نوشیدن الکل، سیگار کشیدن، جویدن تنباکو، یا استفاده از مواد مخدر از جمله مواردی هستند که می‌توانند به خشکی دهان منجر شوند. سیگار کشیدن و جویدن تنباکو می‌تواند تاثیر چشمگیری بر میزان بزاق تولیدی در دهان داشته باشند. سیگار کشیدن تولید بزاق را کند می‌کند و مصرف الکل می‌تواند به کم آبی بدن منجر شود که هر دو مورد شرایط را برای خشکی دهان فراهم می‌کنند.

اگر در حال حاضر از میزان کم تولید بزاق رنج می‌برید باید نوشیدن الکل و سیگار کشیدن را ترک کنید، زیرا تنها شرایط را وخیم‌تر می‌سازند. توجه داشته باشید که سیگار کشیدن می‌تواند به بیماری قلبی، پوسیدگی دندان، بیماری ریه و بسیاری موارد دیگر نیز منجر شود.