اگر ماه وجود نداشت زمین چه شکلی بود؟
_ باشگاه خبرنگاران به نقل از لیست ورس نوشت: ماه از ابتدا جزئی از فرهنگ بشری بوده است. از زمانی که اولین انسانها شروع به ساختن آثار هنری در غارها کردند، ماه یکی از عنصرهای مهم نقاشیهای آنها محسوب میشد و مطمئنا امروزه نیز این قمر برای ما هم خاص است. انسانها هزاران سال تکامل را همراه ماه به عنوان نزدیکترین همدم کیهانی سیاره زمین بودهاند.
اما ما عموما به این فکر نمیکنیم که اگر ماه هرگز وجود نداشت چه اتفاقی میافتاد. اگر ماه هرگز وجود نداشت یا امروز ناپدید میشد چه بر سر زمین میآمد؟ آیا میتوانیم انتظار داشته باشیم که بدون حضور ماه همه چیز در سیاره ما روال سابق را داشته باشد؟
در حقیقت میتوانیم بگوییم که هر چیزی که زمین را خاص میکند، در غیاب چنین سنگ غبارآلودی که به دور ما میچرخد، از بین خواهد رفت.
تغییر در فصلهای زمین
زمین به صورت کج هم به دور خورشید و هم حول محور خود میچرخد. در حال حاضر، محور چرخش زمین حدود ۲۳.۴ درجه شیب دارد، مقداری که در طول سال تغییر نمیکند. در نتیجه، در بخش خاصی از سال، نیمکره شمالی نسبت به نیمکره جنوبی بیشتر به سمت خورشید است. شش ماه بعد، زمانی که زمین در سمت مخالف مدار خود به دور خورشید میگردد، نیمکره جنوبی بیشتر به سمت خورشید قرار میگیرد. به این ترتیب، هر دو نیمکره زمین مقادیر متفاوتی از نور خورشید و گرما را با توجه به زمان سال تجربه میکنند که باعث ایجاد فصلها میشود.
دلیل کج شدن زمین بر محور خود به زمان شکل گیری آن در ۴.۵ میلیارد سال پیش برمی گردد. هنگامی که زمین با جرم سیارهای دیگری برخورد کرد، محور چرخش آن متمایل شد. سپس جاذبه ماه با نوسانات کوچک در طول هزاران سال، این متمایل بودن را به شکل فعلی تثبیت کرد. برخی از کارشناسان معتقدند در صورت نبود ماه محور زمین به قدری کج میشود که قطبها در معرض خورشید قرار میگیرند و یخهای آنها ذوب و تغییرات شدید آب و هوایی را ایجاد میشود. در واقع تنها یک درجه تغییر در شیب محور سیاره ما برای ایجاد عصر یخبندان کافی است.
آب اقیانوسها پایین میرود
یکی از شناخته شدهترین اثراتی که ماه بر روی زمین ایجاد میکند جزر و مد اقیانوس است. ماه همراه با خورشید عامل افزایش و کاهش سطح دریاها و اقیانوسهای زمین در طی روز است. همانطور که ماه به دور زمین میچرخد، گرانش آن اقیانوسها را به سمت خود میکشد و در نتیجه، جزر و مد ایجاد میشود. در اصل، هر چه ماه به زمین نزدیکتر باشد، جزر و مد بیشتر است.
به طور خلاصه در صورت نبود ماه، جزر و مد به یک سوم اندازه فعلی خود کاهش مییابد و اقیانوسها بسیار آرامتر میشوند؛ سطح دریا نیز تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. بدون گرانش ماه، آب اقیانوس به طور یکنواخت در سراسر سطح زمین توزیع میشود و به همین دلیل سطح دریا در قطبها به شدت افزایش مییابد.
عدم وجود جایگاه مناسب برای ایستگاههای فضایی
کشش گرانشی زمین روی ارتفاعی که فضاپیماها به دور سیاره میچرخد، تأثیر میگذارد. به همین دلیل، برخی سازهها در مدارهای پایین، مانند ایستگاه فضایی بینالمللی، باید به صورت دورهای اصلاحات را در مسیر خود انجام دهند تا از سقوط در جو زمین جلوگیری کنند. نقطهای در فضا وجود دارد که در آن تعادل کامل بین گرانش زمین و ماه ایجاد میشود و نه زمین و نه ماه قادر به جذب آنها نخواهند بود. به این نقاط، نقاط لاگرانژی میگویند. اگر ماه وجود نداشت، نقاط لاگرانژی مشترک با زمین نیز ناپدید میشدند.
کوتاه شدن روزها
یکی از مواردی که سیاره ما را قابل سکونت میکند زمان چرخش آن است. در حال حاضر، زمین هر ۲۴ ساعت یک چرخش کامل دارد. به طور دقیقتر ۲۳ ساعت و ۵۶ دقیقه. این به سیاره اجازه میدهد تا آب و هوای مناسبی برای حیات داشته باشد، زیرا تمام سطح آن زمان کافی برای گرم شدن و خنک شدن را دارد. دانشمندان معتقدند که میلیونها سال پیش روزهای زمین بسیار کوتاهتر بوده اند.
زمانی که زمین و ماه ۴.۵ میلیارد سال پیش شکل گرفتند، سیاره ما به قدری سریع میچرخید که روزها فقط چهار ساعت بودند. علت این تاخیر ایجاد شده ماه است. گرانش ماه نیروهای اصطکاک را بر روی زمین اعمال میکند و هر ۱۰۰ سال یکبار چرخش سیاره را دو میلی ثانیه کاهش میدهد اگر ماه از ابتدا وجود نداشت، میتوانستیم انتظار داشته باشیم که روزها چندین ساعت کوتاهتر از اکنون باشند.
تکتونیک صفحه در اثر وجود ماه
تا اینجای مطلب متوجه شدیم که گرانش ماه تأثیرات زیادی بر فرایندهای طبیعی زمین دارد. مثلا دیدیم که ماه باعث جزر و مد اقیانوس میشود. اما ماه آنقدر بر جهان ما تاثیر میگذارد که حتی حرکات صفحه زمین که به آن تکتونیک صفحهای میگوییم نیز تحت تاثیر قرار میگیرند.
اعتقاد بر این است که ماه به دنبال از دست دادن بخش زیادی از پوسته اولیه خود در طی یک برخورد بین سیارهای به وجود آمده است. اگر ماه هرگز تشکیل نمیشد، تمام آن پوسته روی زمین باقی میماند و شکافهایی را که امروزه اقیانوسها در آن قرار دارند پر میکرد. علاوه بر این هیچ کوهی در سیاره ما به وجود نمیآمد.
از دست دادن لایه محافظتی در مقابل شهاب سنگها
امروزه میدانیم که زمین توسط شهاب سنگهای کوچک مورد حمله قرار میگیرد. تعداد برخوردهای شهاب سنگ در سیاره ما در طول ۲۹۰ میلیون سال گذشته سه برابر شده است تا جایی که روزانه ۳۳ تن زباله فضایی به زمین سقوط میکند. بیشتر این سنگها به دلیل اندازه شان در جو زمین کاملا میسوزند. بدون حضور ماه نرخ ضربه این سنگها میتواند بسیار بیشتر باشد و زمین را به مکانی ترسناک تبدیل کند.
قطر ماه تقریباً ۳۵۰۰ کیلومتر است که حدود ۲۷ درصد از قطر زمین محسوب میشود. ماه، به لطف اندازه بزرگ خود، به عنوان محافظی برای زمین در برابر ناملایمات کیهانی عمل میکند. ماه بخش بزرگی از زبالههای بین سیارهای و سیارکهای سرگردان در این ناحیه از منظومه شمسی را به سمت خود جذب میکند. مطالعات نشان میدهد که گرانش ماه به جلوگیری از برخورد سیارکها با زمین کمک میکند. به همین دلیل است که دانشمندان هنگام جستجوی جهانهای قابل سکونت در نقاط دیگر کهکشان، بر یافتن سیارههایی با قمرهای بزرگ تمرکز میکنند که امکان توسعه حیات را فراهم میکنند.
عدم حضور ماه و عدم وجود طلا
طلا، پلاتین، پالادیوم، ایریدیوم عناصر فلزی هستند که برای تمدن ما بسیار ارزشمندند. ما از آنها در انواع اختراعات از ماشینها و هواپیماها گرفته تا لوازم الکترونیکی و جواهرات استفاده کرده ایم، اما باز هم این احتمال وجود دارد که بدون ماه چنین موادی نداشته باشیم. حدود ۴.۵ میلیارد سال پیش، سنگی به اندازه مریخ که دانشمندان آن را Theia نامیدهاند به سطح داغ و مذاب زمین اولیه برخورد کرد.
هر دو لایه بیرونی Theia و بخشی از گوشته زمین به فضا پرتاب شدند و در مدار زمین تجمع کردند و ماه را تشکیل دادند. با این حال، هسته Theia بر روی زمین باقی ماند و فلزاتی که Theia را تشکیل دادند بخشی از سیاره ما شدند. اگر ماه وجود نداشت، غلظت فلزات گرانبها در گوشته زمین بسیار کمتر بود.
از بین رفتن حباب مغناطیسی زمین
زمین یک میدان مغناطیسی با نام مستعار مگنتوسفر دارد که برای توسعه حیات در این سیاره ضروری است. این حباب مغناطیسی زمین را احاطه کرده و دائما از آن در برابر باد خورشیدی محافظت میکند. جریانی از سمت خورشید که قدرت تخریب جو ما را دارد، اما مگنتوسفر از ما محافظت میکند.
اگر ماه و تبادل انرژی چرخشی آن را نداشتیم، هسته زمین از حرکت میایستاد و سپس جامد میشد. در پی این اتفاق مگنتوسفر سیاره زمین نیز ناپدید میشد و به باد خورشیدی اجازه میداد که جو را به طور کامل از بین ببرد.
تغییر شدید آب و هوا
اگر ماه نبود، الگوهای آب و هوا روی زمین به شکل دیوانه واری تغییر میکرد. بی ثباتی محور زمین به دلیل فقدان ماه باعث تغییرات شدید در دمای جهانی میشود. از آنجایی که قطبها بیشتر تحت تاثیر گرمای خورشید قرار میگرفتند دمای اقیانوسها میتوانست به دمای حداقل ۴۷ درجه سانتیگراد برسد. از طرفی مناطق استوایی از یخبندان رنج میبردند. ماه همچنین بر میزان بارندگی یک منطقه تأثیر میگذارد. هنگامی که ماه در بالای یک منطقه قرار میگیرد، فشار اتمسفر و دمای هوا افزایش مییابد که به معنای بارندگی کمتر برای آن مکان است.
- بیشتر بخوانید:
- مهمترین رویدادیهای فضایی آبان و آذر
