ضرورت مدیریت ناوگان کنترل شیمیایی عوامل خسارت‌زای گیاهی کشور

- مسعود لطیفیان معاون کنترل آفات سازمان حفظ نباتات کشور عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات علوم باغبانی در یادداشتی مورد مدیریت ناوگان کنترل شیمیایی عوامل خسارت‌زای گیاهی کشور (راهبرد‌های مدیریتی)، نوشت:

کاربرد دستگاه‌های سم‌پاشی همزمان با معرفی تکنولوژی کنترل شیمیایی عوامل خسارت‌زای گیاهی در سال‌های قبل از ۱۳۴۶ در کشور آغاز گردیده است. توسعه تکنولوژی‌های جدید سم پاش‌ها متناسب با توسعه تنوع و مصرف آفت‌کش‌های شیمیایی در کشور انجام‌نشده است.

سیستم‌های سم پاش‌های موجود شامل پشتی، فرقونی، پشت تراکتوری، توربینی، میکرو نر، الکترواستاتیک و سایر انواع به ترتیب ۴۸، ۲۷، ۲۰، ۳/۱، ۴/۰، ۱۶/۰ و ۲/۱ درصد ناوگان سم‌پاشی کشور را تشکیل می‌دهند. این در حالی است که در جهان پیشرفت‌های زیادی درزمینه تلفیق تکنیک‌های مکانیکی، الکترونیکی و رایانه‌ای در ارتقاء کارایی سیستم‌های سم‌پاشی صورت گرفته است.

رویکرد‌های جهانی در تولید دستگاه‌های کنترل شیمیایی به سمت کاهش آب مصرفی و جلوگیری از باد بردگی آفت‌کش‌های می‌باشد. بعضی از فرمولاسیون‌های جدید مانند OD و DF نیاز به تشخیص دقیق زمان سم پاشی و تکنولوژی‌های ویژه سم پاشی دارند، بنابراین همزمان با افزایش ثبت آفت‌کش‌های جدید و کم خطر و تکمیل سبد نیاز آفت‌کش‌های کشور، ضرورت داردکه از تکنولوژی‌های نوین سم پاش‌ها نظیر پهپاد، سیستم سم پاشی متغیر و ULV در ارتقاء کارایی ناوگان سم پاشی کشور استفاده گردد.

تکنولوژی‌های سم‌پاشی با توجه به ساختار آن‌ها برای اهداف خاصی طراحی‌شده‌اند؛ بنابراین در انتخاب سیستم سم‌پاشی توجه به نوع عامل خسارت‌زای گیاهی، سیستم زراعی یا باغی و الگوی کشت بسیار اهمیت دارد. در کشورمان ایران عوامل محدودکننده زیادی وجود دارد که باعث شده کشاورزان و باغداران اختیار لازم برای انتخاب تکنولوژی متناسب با شرایط سیستم بهره‌برداری خود را نداشته باشند.

محدودیت‌های اقتصادی و در موارد زیادی ناآگاهی در کنار نظام کشت سنتی باعث شده که در بسیاری از موارد از تکنولوژی سم‌پاشی مناسب استفاده نشود. با توجه به شرایط موجود راهکار‌های ذیل برای اصلاح ناوگان سم‌پاشی کشور پیشنهاد می‌گردد.

در قوانین موجود در کشور هیچ ساختاری برای نحوه ورود، تولید، مونتاژ و صدور گواهی برای تکنولوژی‌های سم‌پاش وجود ندارد؛ بنابراین لازم است در اسرع وقت دستورالعمل‌ها و قوانین لازم در این خصوص تدوین و تکمیل گردند. تمامی استاندارد‌های دستگاه‌های سم‌پاشی در کشور تکمیل گردند و متناسب با پیشرفت این تکنولوژی در جهان به‌روزرسانی شوند.

متولی ساماندهی و مدیریت ناوگان سم‌پاشی کشور اگرچه سازمان حفظ نباتات است، اما تأمین و تدارک ناوگان سم‌پاشی بر عهده مرکز مکانیزاسیون کشاورزی کشور بوده و این دوگانگی مدیریت راهبردی ناوگان سم‌پاشی کشور را مشکل می‌کند. ضرورت دارد مرکز آزمون ماشین‌های کشاورزی به لحاظ فنی و تکنولوژیکی برای بررسی کارایی تکنولوژی‌های نوین سم‌پاشی و با نظارت عالی سازمان حفظ نباتات تجهیز گردند.

آموزش و ترویج عملی کشاورزان و باغداران با تکنولوژی‌های روز دنیا و متناسب با شرایط نظام‌های بهره‌برداری کشور در اسرع وقت و با سطح بالاتری از وضعیت موجود آغاز شود. شرکت‌های مهم و فعال در حوزه توسعه ناوگان سم‌پاشی تقویت‌شده و ظرفیت‌های قانونی لازم برای افزایش فعالیت‌های آن‌ها فراهم گردد.

افزایش تسهیلات لازم و ارزان‌قیمت برای توسعه ناوگان سم‌پاشی کشور در اختیار بخش خصوصی قرار داده شود. بررسی استاندارد‌ها و مقررات سازمان خواروبار جهانی نشان می‌دهد که با توجه به ساختار‌های زیربنایی موجود در کشور از جمله موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، شبکه ترویج و آموزش و اطلاعات علمی موجود در سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی می‌توان با بازنگری و سازمان‌دهی ناوگان سم‌پاشی کشور، امکانات موجود را در جهت راهبردی قوی و استاندارد در مدیریت ناوگان سم‌پاشی کشور پیش برد.