چرا شرط وزنی برای اهدای خون لازم است؟

_ ایرنا نوشت: اهدای خون اهدای زندگی است، اما اهدای خون دارای شرایطی است که بهترین و سالمترین و در عین حال خون سازگار به فرد نیازمند به خون تزریق شود. در تزریق خون به بدن یک بیمار باید اطمینان حاصل شود که به او صدمه‌ای وارد نمی‌شود، در عین حال سلامت اهدا کننده خون نیز به خطر نمی‌افتد، از این رو تمام مراکز اهدای خون برای خون دادن شرایطی را در نظر می‌گیرند که بعضی از این شرایط برای حفظ سلامت فرد اهدا کننده و برخی دیگر برای حفظ سلامت گیرنده خون است و همچنین معافیت از اهدای خون ممکن است موقت یا دائم باشد.

ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند: بیماری‌های قلبی - عروقی، بیماری‌های شدید ریوی و آسم، سکته مغزی، دیابت وابسته به انسولین، سابقه ابتلا به بیماری‌های عفونی مانند هپاتیت B، C، ایدز و تزریق مواد مخدر، به لحاظ حفظ سلامت فرد اهدا کننده یا گیرنده خون اجازه ندارد تا پایان عمر خون اهدا کند.

چرا حداقل وزن برای اهدای خون ۵۰ کیلوگرم است؟

سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: یکی از شرایط اهدای خون، داشتن حداقل ۵۰کیلوگرم وزن اهدا کننده است. بسیاری از داوطلبان نوع دوست اهدای خون به ویژه زنانی که وزنی پایین‌تر از ۵۰ کیلوگرم دارند همواره این پرسش را مطرح می‌کنند که چرا با وجود اینکه صحت و سلامت کافی دارند، اما تنها به دلیل وزن پایین و حتی قرارگیری در مرز ۵۰ کیلوگرم امکان اهدای خون ندارند.

بشیرحاجی بیگی افزود: در مراکز اهدای خون سازمان انتقال خون ایران معاینه داوطلب اهدای خون بر اساس استاندارد‌های بین المللی و ملی انجام می‌شود و داوطلب اهدای خون پس از انجام مراحل پذیرش به نزد پزشک بخش اهداکنندگان خون راهنمایی می‌شود و پزشک نبض، فشار خون، درجه حرارت و وزن داوطلب را بر اساس استاندارد‌های تعریف شده مورد سنجش قرار می‌دهد و تنها در صورتی به داوطلب اجازه اهدای خون می‌دهد که همه این شاخص‌ها در محدوده مجاز قرار داشته باشد.

سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: یکی از این شاخص‌ها وزن است و بر اساس دستورالعمل‌های سازمان انتقال خون ایران وزن داوطلب اهدای خون نباید کمتر از ۵۰ کیلوگرم باشد. هر واحد خون کامل جمع آوری شده از اهداکننده خون در حدود ۴۵۰ میلی لیتر است و این میزان خون متناسب با حداقل وزن استاندارد تعریف شده است تا از خطر‌های احتمالی ناشی از واکنش کاهش حجم خون متعاقب اهدای خون جلوگیری شود.

حاجی بیگی ادامه داد: فردی با وزن ۵۰ کیلوگرم تقریبا دارای سه هزار و ۷۵۰ میلی لیتر خون است و اهدای ۴۰۵ تا ۴۹۵ میلی لیتر معادل ۱۰ تا ۱۳ درصد حجم خون اهداکننده است. در برخی افراد علائم کاهش حجم خون برای مثال در سوانحی که افراد دچار خونریزی شدید می‌شوند با کاهش ۱۵ درصد مجموعه حجم خون یا بیشتر آشکار می‌شود و به همین دلیل وزن اهداکننده و میزان خون دریافت شده متناسب با یکدیگر تنظیم شده است و از طرفی هر کیسه خون حاوی حجم مشخصی از محلول‌های ضد انعقاد و نگهدارنده است که برای میزان استانداردی از خون اهدایی تعریف شده است از این رو دریافت میزان کمتر خون به جزء در موارد خاص امکان پذیر نیست.

وی تاکید کرد: سازمان انتقال خون ایران همواره از افرادی که به دلیل وزن پایین امکان اهدای خون ندارند درخواست دارد تا در محافل مختلف با نشر اطلاعات صحیح دیگران را ترغیب به انجام این عمل انسان دوستانه کنند و در راه کمک به بیماران نیازمند نقش آفرینی کنند.

شرایط اهدای خون

حداقل سن ۱۸ سال تمام و حداکثر ۶۰ سال (اهداکنندگان مستمر (با سابقه حداقل دو بار اهدای خون در سال) تا ۶۵)، حداقل وزن ۵۰ کیلوگرم، فواصل اهدا خون هر ۸ هفته یک بار مشروط به آنکه تعداد دفعات آن در طول یک سال برای آقایان از ۴ بار و برای خانم‌ها از ۳ بار تجاوز نکند از جمله شرایط اهدای خون است.

همچنین همراه داشتن اصل کارت شناسایی (شناسنامه، گواهینامه، گذرنامه و برای اهداکنندگان بار اول کارت ملی الزامی است).

درصورت وجود سابقه موارد زیر حتما پزشک انتقال خون را در جریان قرار دهید: آلرژی ها: تب یونجه و ...، مصرف دارو، سابقه بیماری‌های قلبی و عروقی ـ ریوی ـ کلیوی ـ کبدی، سابقه تزریق خون و فرآورده‌های آن، سابقه غش ـ صرع ـ تشنج، سابقه اعتیاد به مواد مخدر تزریقی، سابقه اعمال جراحی، سابقه رفتار‌های پر خطر (تماس جنسی خارج از چارچوب خانواده)، سابقه خالکوبی ـ حجامت ـ تاتو و سابقه زردی یا یرقان در خود و خانواده.

مراحل اهدای خون

در هنگام مراجعه به سازمان انتقال خون این مراحل برای اهدای خون انجام می‌شود:

مرحله ثبت نام: در این مرحله ابتدا جزوه‌های آموزشی مخصوص به اهدا کننده ارائه می‌شود و بعد از مطالعه جزوه و تابلو‌های آموزشی، در صورتیکه فرد شرایط اهدای خون را دارا باشد، با ارائه کارت شناسایی معتبر عکس دار (برای اهداکنندگان بار اول کارت ملی) از او ثبت نام به عمل می‌آید.

مصاحبه و معاینه: در این مرحله پزشک پرسش‌هایی را در زمینه سوابق پزشکی، وضعیت فعلی و رفتار‌های شخصی مراجعه کننده مطرح می‌کند و معاینه مختصری از او به عمل می‌آورد، وزن، فشارخون، نبض و درجه حرارت اهداکننده اندازه گیری و ثبت می‌شود و در انتها برای ارزیابی کم خونی، آزمایش سنجش هموگلوبین خون صورت می‌گیرددر صورتیکه اهدا کننده کم خون باشد، مجاز به اهدای خون نخواهد بود، لذا خانم‌های داوطلب اهدا خون نباید نگران کم خونی پس از اهدای خون باشند، زیرا پس از اهدای خون از این نظر مورد بررسی قرار می‌گیرند، این مرحله از اهدای خون برای حفظ سلامت فرد اهدا کننده و گیرنده خون ارزش بسیاری دارد و با توجه به وجود دوره پنجره دقت و صداقت در پاسخ به این سؤالات اهمیت فوق العاده‌ای می‌یاید.

مرحله خودحذفی محرمانه: تمامی اطلاعات که از افراد دریافت می‌شود کاملا محرمانه خواهند ماند، با این وجود ممکن است آن‌ها به دلیل ترس یا احساس گناه از گفتن بعضی از حقایق یا رفتار‌های خود خودداری کنند به همین دلیل در این مرحله پرسشنامه‌ای به افراد داده می‌شود که در آن ازآن‌ها پرسیده می‌شود:آیا فکر می‌کنید بهتر است پس از انجام خونگیری از خون شما برای بیماران استفاده شود یا خیر؟.

در صورتی که پاسخ استفاده نشود را انتخاب و برگه را به درون صندوق بیاندازد به این ترتیب خون دریافت شده از چرخه انتقال خون حذف می‌گردد این راهکار تأثیر زیادی در افزایش میزان سلامت خون گردآوری شده دارد.

مرحله خونگیری: ابتدا فرد روی تخت خونگیری قرار می‌گیرد. با محلول ضدعفونی کننده ناحیه داخلی آرنج ضدعفونی می‌شود و با استفاده از وسایل استریل، سوزن خونگیری را که به یک کیسه مخصوص متصل است به رگ ناحیه آرنج وارد می‌کند. در آنجا تمامی وسایل مورد استفاده استریل و یکبار مصرف هستند بنابراین به هیچ وجه خطر آلودگی فرد را تهدید نمی‌کند. در هر اهدای خون حدود ۴۵۰ میلی لیتر ازخون فرد گرفته می‌شود یعنی با هر اهدای خون فقط یک کیسه خون می‌توان اهداء کرد و مدت زمانی که طول می‌کشد تا یک کیسه خون به اندازه کافی پر شود حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه است.

مرحله استراحت و پذیرایی: پس از پایان خونگیری فرد به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی تخت استراحت می‌کند و در خونگیری از اهدا کننده خون مراقبت می‌شود. معاینه، خونگیری و استراحت حدود ۲۰ تا۲۵ دقیقه طول می‌کشد.

مراقبت‌های بعد از اهدا‌ی خون

پس از اتمام خونگیری بازوی خود را چند دقیقه بالا نگه داشته و بر روی محل خونگیری فشار دهید، چند دقیقه در حالت درازکش و سپس نشسته استراحت کنید، بدن شما به این زمان نیاز دارد تا خود را با حجم خون اهدایی تطبیق دهد.

برای بلند شدن از روی تخت خونگیری از فشار بر بازویی که از آن خونگیری شده پرهیز کنید، بلافاصله پس از انتقال به سالن پذیرایی آب میوه و مواد خوراکی سبک مصرف کنید، با مسئول ترخیص جهت اندازه گیری مجدد تعداد نبض و میزان فشارخون همکاری بفرمایید.

چسب محل ورود سوزن را تا ۴ ساعت برندارید، برای حمل کیف و وسایل خود، از بازویی که خونگیری انجام شده استفاده نکنید، حداقل تا یک ساعت پس از اتمام فرآیند خونگیری از مصرف دخانیات خودداری کنید، تا چهار ساعت پس از اهدای خون از بلند کردن و حمل اشیای سنگین با دستی که از آن خونگیری شده خودداری کنید و تا ۲۴ ساعت پس از اهدای خون ورزش و فعالیت‌های بدنی سنگین انجام ندهید (پیاده روی مانعی ندارد).