تجارت پیمانکاران یا رفع مشکلات بیماران دیابتی؛ اولویت وزارت بهداشت کدام است؟

_ فارس نوشت: با وجود تأمین ارز مورد نیاز برای واردات دارو، بیماران دیابتی باز هم با معضل کمبود انسولین در سال جاری مواجه شدند. متأسفانه ماجرای کمبود انسولین در بازار در طی چند سال اخیر تبدیل به یک رویه شده است که بسیاری از فعالان صنعت دارو و واردات‌کنندگان علاقه دارند علت اصلی این معضل را کمبود تخصیص ارز برای واردات دارو نشان دهند.

با این وجود برخی از کارشناسان معتقدند که علت اصلی کمبود انسولین در نحوه توزیع این کالا بوده و با ساماندهی مناسب زنجیره تأمین و توزیع دارو این مشکل برطرف شده و نیاز به واردات بی‌رویه و یا ایجاد سامانه‌های جدید برای توزیع انسولین مورد نیاز بیماران نخواهد بود.

* قاچاق معکوس انسولین قلمی

پیش از این مدیرکل دارو سازمان غذا و دارو درباره علل کمبود انسولین در سال گذشته گفته بود که ایران در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال‌های گذشته ۲۰ تا ۲۵ درصد انسولین بیشتری به کشور وارد کرده است، اما به دلیل بروز قاچاق معکوس انسولین قلمی به کشور‌های همسایه، دچار کمبود این کالا می‌شویم.

با وجود اینکه بسیاری از کارشناسان به قاچاق معکوس انسولین و فروش انسولین در بازار آزاد به عنوان دلایل مهم کمبود اشاره می‌کنند، اما «مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌ها» وزارت بهداشت با تبلیغ راهکار‌های غیرکارشناسی و دادن آدرس غلط به مسئولین، راه‌حل کمبود انسولین را رجیستری (ثبت نام) بیماران انسولین در سامانه‎‌های وزارت بهداشت معرفی کرده است؛ این مرکز از همه بیماران دیابتی درخواست کرده است برای ثبت نام به مراکز منتخب در معاونت درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی مراجعه کنند. این درحالی است که اطلاعات تمام بیماران دیابتی در سامانه‌های الکترونیکی بیمه‌های درمانی موجود بوده و سهمیه انسولین هر بیمار بصورت ماهانه توسط بیمه تعیین می‌شود و از طریق داروخانه در اختیار وی قرار می‌گیرد.

*سردرگمی بیماران دیابتی بین بیمه و دانشگاه علوم پزشکی

یکی از تبعات تصمیم غیرکارشناسی مرکز پیوند در توزیع انسولین به این مسئله برمی‌گردد که مرکز مدیریت پیوند از بیماران خواسته است که بصورت حضوری به مراکز منتخب در معاونت‌های درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی مراجعه کنند. با وجود اینکه در ایام کرونا مراجعه حضوری به شیوع کرونا کمک می‌کند. علاوه بر این، مراکز منتخب در همه شهر‌ها وجود ندارد و بیماران مجبوراند به شهر‌های مجاور مراجعه کنند!

*موازی کاری با بیمه‎‌ها و هدررفت منابع

درحالی که بیمه‌های درمانی دارای سازوکار استحقاق سنجی و هویت سنجی برای بیماران مختلف از جمله دیابتی‌ها هستند، و همچنین دفاتر و مراکز استانی دارند؛ راه اندازی مراکز رجیستری دیابتی‌ها یک موازی کاری برای هدر دادن هزینه و زمان در نظام سلامت کشور است؛ درحالی‌که این هزینه و زمان در وزارت بهداشت می‌تواند صرف امور مهم‌تر مانند مدیریت هوشمند کرونا شود.

*عملکرد جزیره‌ای مرکز مدیریت پیوند

مرکز مدیریت پیوند در حال حاضر با بیمه سلامت کار می‌کند چرا که بیمه سلامت ذیل وزارت بهداشت قرار دارد! در حالی که سایر بیمه‌ها (تامین اجتماعی، نیرو‌های مسلح، صداو سیما، وزارت نفت، شهرداری، بانک‌ها و ...) در طرح مذکور همکاری نداشته و این موضوع باعث شکل گیری یک جزیره اطلاعاتی ناقص می‌شود که جز سردرگمی مدیران وزارت بهداشت و همچنین نارضایتی مردم ثمره‌ای در پی نخواهد داشت؛ چرا که نیمی از مردم تحت پوشش بیمه سلامت نبوده و از دیگر بیمه‌های درمانی استفاده می‌کنند.

*بیزینس پیمانکاران در وزارت بهداشت با تحمیل طرح‌های غیرکارشناسی

در این میان نباید از «انگیزه‌های» اجرای چنین طرح‌های غیرکارشناسی غافل ماند؛ به نظر می‌رسد که رویه ایجاد سامانه‌های موازی برای توزیع دارو به نوعی راه‌اندازی یک بیزینس برای پیمانکاران وزارت بهداشت است که طرح‌های غیر کارشناسی خود را به مدیران وزارت بهداشت تحمیل می‌کنند.

به عنوان مثال شرکت «به‌پرداز جهان» که مجری این طرح است، پیشتر نیز طرح‌های غیرکارشناسی و ناموفقی مانند «شمیم سلامت» را با همکاری شرکت منحله «آوای فناوری سلامت» اجرا کرده است که بدلیل عدم نیازسنجی صحیح، با عدم استقبال پزشکان مردم همراه شد.

***

گفتنی است که شرکت مذکور قبلاً نیز سامانه دیگری در مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌ها با نام سامانه آیداتیس (اطلاعات درمان سوءمصرف مواد) راه اندازی کرده که این سامانه نیز با واسطه‌گری شرکت منحله آوای فناوری سلامت ایجاد شده بود. جالب آنجاست که عدم رعایت پروتکل‌های امنیتی در توسعه این سامانه باعث شد در سال ۱۳۹۶ اطلاعات ۷۰۰هزار معتاد تحت درمان هک شده و به سرقت رود. لازم به ذکر است که شرکت آوای فناوری سلامت بدلیل واسطه‌گری (دلالی) در اعطای مسئولیت توسعه سامانه به پیمانکاران، با دستور وزیر بهداشت (دکتر نمکی) در سال ۹۸ منحل شده است.

به نظر می‌رسد طرح غیرکارشناسی ثبت نام بیماران دیابتی بیش از آنکه برای رفع مشکلات مردم ارائه شده باشد، برای ایجاد یک کسب و کار جدید برای پیمانکاران ارائه شده است، چراکه در حال حاضر اطلاعات هویتی و درمانی بیماران دیابتی به تفکیک در بیمه‌های درمانی کشور (بیمه تامین اجتماعی، بیمه سلامت، بیمه نیرو‌های مسلح و...) موجود بوده و بیمه‌ها بر اساس این اطلاعات بصورت سهمیه‌ای انسولین موردنیاز بیماران را در اختیار آنان قرار می‌دهند.

به اعتقاد برخی از کارشناسان حوزه سیاست‌گذاری سلامت، مشکل کمبود انسولین بدلیل فروش آزاد و قاچاق معکوس رخ می‌دهد و برای رفع این مشکل می‌بایست از یکسو فروش انسولین را صرفاً از طریق سازوکار بیمه‌ای انجام داد (ممنوعیت فروش آزاد) و از سوی دیگر با تکمیل سامانه‌های رصد الکترونیک زنجیره تأمین، از نشتی انسولین از زنجیره رسمی جلوگیری کرد.