تغییرات مدال المپیک در گذر زمان
_ تسنیم نوشت: طراحی مدالها در المپیک از زمان بازیها در سال ۱۸۹۶ تغییر کرد. همچنین اندازه مدالهای بازیهای المپیک تابستانی از سال ۱۹۲۸ هیچ تغییر نداشت تا زمانی که در بازیهای ۲۰۰۴ آتن به دلیل اختلاف نظر در مورد استفاده از Colosseum Roman به جای ساختمانی که ریشههای یونانی را نشان میدهد، مدالها دستخوش تغییر شد. مدالهای بازیهای المپیک زمستانی هرگز طراحی مشترکی نداشتند، اما به طور مرتب دانههای برف و رویدادی که مدال در آن توزیع میشود به صورت ثابت وجود داشته است.
اهدای تاج گل به جای مدال در المپیک باستان/ اهدای مدال نقره به قهرمان!
تاج گل زیتون جایزه برنده بازیهای المپیک باستان بود. این تاج گل که به شکل نعل اسب بود از شاخه زیتون ساخته میشد. با آغاز بازیهای المپیک مدرن در سال ۱۸۹۶ برای افراد موفق و برتر در مسابقات مدالهایی در نظر گرفته شد، اما مدالهای طلا در المپیک سال ۱۸۹۶ در آتن، یونان اهدا نشد و در عوض به برندگان یک مدال نقره و یک شاخه زیتون اعطا شد و نایب قهرمانان یک شاخه لورل و یک مدال مس یا برنز دریافت کردند. در سال ۱۹۰۰ نیز بیشتر برندگان به جای مدال، جام دریافت کردند.
رسم اهدای مدالهای طلا، نقره و برنز برای سه مقام اول از بازیهای المپیک تابستانی ۱۹۰۴ در سنت لوئیس در ایالات متحده شکل گرفت. کمیته بین المللی المپیک (IOC) به سه ورزشکار برتر در مسابقات ۱۸۹۶ و ۱۹۰۰ مدالهای طلا، نقره و برنز را اختصاص دادند همچنین در صورت تساوی برای هر یک از سه مقام برتر مدال در نظر گرفتند. حتی در برخی از ورزشهای رزمی (مانند بوکس، جودو، تکواندو و کشتی) در هر مسابقه دو مدال برنز اعطا میکنند و در نتیجه بیشتر از سایر رنگها مدال برنز اهدا میشد.
اولین مدالهای المپیک در سال ۱۸۹۶ توسط مجسمه سازان فرانسوی ژول-کلمن چاپلین طراحی و به تصویر کشیده شد که زئوس نایک، الهه یونانی پیروزی را در جلوی مدال و آکروپولیس را در پشت مدال نشان میداد. این مدالها توسط ضرابخانه پاریس ساخته شدند. سنت دادن مسئولیت ضرب مدالها به شهر میزبان نیز از همین دوره المپیک آغاز شد. نکته دیگر اینکه تا سال ۱۹۱۲ مدالهای طلا به صورت صددرصد از طلای جامد ساخته میشدند.
در سال ۱۹۲۳ کمیته بین المللی المپیک (IOC) مسابقهای را برای مجسمه سازان برای طراحی مدالهای بازیهای المپیک تابستانی آغاز کرد. طرح Trionfo جوزپه کاسیولی به عنوان برنده در سال ۱۹۲۸ انتخاب شد. نقش روی مدال الهه پیروزی، "نایک" بود که تاج پیروزی و نخل در دست داشت. نقش پشت مدال نیز ورزشکار برندهای بر دوش جمعیت بود. این طرح تا سال ۱۹۶۸ طرح اصلی یکسان مدالهای المپیک باقی ماند.
طرح پشت و جلوی مدالها به این شکل باقی ماند تا اینکه بازیهای المپیک تابستانی ۱۹۷۲ در مونیخ طراحی مدالها تغییر کرد و برای اولین بار در طول ۴۴ سال رویه جاری درباره نقش پشت مدال شکسته شد و دو قلوهای اساطیری "لدا" یعنی "پولوکس" و "کاستور" را که از دو پدر متفاوت، "زئوس" و شاه "اسپارت" بودند، بر مدالها به تصویر کشیده شد.
در مونترال ۱۹۷۶ بدعت در طراحی مدالها این بار در پشت مدال با طرح تاج ساده زیتون و نشانی از شهر میزبان المپیک ادامه یافت و در مسکو ۱۹۸۰ ایده نمایش نشان شهر میزبان در پشت مدال ادامه یافت و آن بر طرحی از یک استادیوم، مشعل المپیک و آتشدان نقش بست. در المپیک آتلانتا ۱۹۹۶، آمریکا در طراحی مدال به طرحی سنتی بازگشت به طوری که در پشت مدال به یادبود سال سده المپیک دوران جدید، نشان آتلانتا، مشعل المپیک، مجموعهای از ستارگان و طرحی از شاخه زیتون نقش بسته بود.
در ادامه نوبت به المپیک ۲۰۰۰ در سیدنی رسید. مدالهای این دوره با حواشی و واکنشهای منفی همراه بود. طراح مدال ۲۰۰۰ در ابتدا به جای استادیومی یونانی در جلوی مدال کولوسئوم رومی را نقش بسته بود. همچنین نمایی از اپرای سیدنی و مشعل المپیک را در پشت مدالها قرار دادند. مطبوعات یونان با انتقاد از طراحی ناآگاهی از محل تولد بازیهای المپیک، خاطرنشان کردند که این ویژگی دیرینه در جلوی مدالها به اشتباه کولوسئوم رومی را نشان میداد نه پارتنون یونان. کمیته سازماندهی کننده سیدنی با توجه به اینکه زمان کافی برای تکمیل نسخه دیگر نداشت و هزینه آن بسیار زیاد است تصمیم گرفت همین طرح را اجرا کند و آن را تغییر نداد.
در نهایت یونانیان در المپیک ۲۰۰۴ آتن، یونانی عمل کردند. مدال این دوره از بازیها در رو و پشت مدال تغییر کرد و جلوی مدال تصویر تازهای از نیکه (الهه پیروزی یونان) را به نمایش گذاشت. حروف کلاسیک یونانی نیز قصیده المپیک را زیر نشان آتن بیان میکرد. این تصویر همچنان بر روی مدالهای المپیک نقش بسته است.
مدال توکیو
مدالهای المپیک توکیو با ویژگیهای خاص و منحصربهفردی طراحی شدند و در ساخت آن از فلزات موجود در تلفن همراه و لوازم الکترونیکی قدیمی استفاده شده است. طرح قسمت جلوی این مدال همانند دورههای پیشین المپیک، تصویری از چهره نایک (Nike)، الهه پیروزی یونان باستان است و، اما برخلاف سالهای پیش، تمامی مدالهای طلا و نقره و برنز (در این دوره مس و روی) از قطعات اوراقشدهی تلفنها و دیگر وسایل الکترونیکی اهداشده ساخته خواهند شد.
طرح پشت این مدال نیز شامل دایرهای است که طبق سنتهای ژاپنی شطرنجی است و زیر این طرح "توکیو ۲۰۲۰" نوشته شده و زیرآن نماد اصلی المپیک قرار دارد.
از اهدای همه مدالها در اختتامیه تا توزیع مدال به سبک امروزی/ روند اهدای مدال چگونه تغییر کرد؟
ارائه مدالها و جوایز در طول ادوار مختلف المپیک به طور قابل توجهی تغییر کرد تا اینکه المپیک تابستانی ۱۹۳۲ در لس آنجلس آنچه که اکنون متداول شده است را به ارمغان آورد. قبل از سال ۱۹۳۲ همه مدال در مراسم اختتامیه اهدا میشد.
در بازیهای المپیک تابستانی ۱۹۶۰ در رم ایتالیا برای اولین بار مدالها با زنجیرهای از برگهای لور بر گردن قهرمانان آویزان شد. هنگامی که آتن میزبان بازیهای المپیک تابستانی ۲۰۰۴ بود، قهرمانان روی سکو یک تاج گل زیتون نیز دریافت کردند. در بازیهای المپیک تابستانی ۲۰۱۶ در ریودوژانیرو نیز در کنار هر مدال آور یک تندیس چوبی از آرم المپیک اهدا میشد.
نکاتی که شاید در مورد مدالهای المپیک ندانید:
شعار المپیک کم رنگ در مدالها
از سال ۱۹۲۴ شعار المپیک "Citius، Altius، Fortius" ("سریعتر، بالاتر، قوی تر") بوده است. این شعار در چهار مدال بازیهای زمستانی نشان داده شده است، اما در هیچ مدال دیگری وجود ندارد!
مدالهای المپیک زمستانی سنگینتر از المپیک تابستانی!
طراحی مدالهای المپیک به مرور زمان متفاوت بوده است. مدالهای اهدایی در بازیهای تابستانی به طراحی کلاسیک متکی هستند، در حالی که مدالهای اعطا شده در بازیهای زمستانی دارای طرح سبک آزادتری هستند. مدالهای بازیهای زمستانی به طور کلی بزرگتر، ضخیمتر و سنگینتر از مدالهای بازیهای تابستانی هستند.
فلسفه گاز گرفتن مدال طلا
از ورزشکاران قهرمان غالباً در حال گاز گرفتن مدالهایشان عکس گرفته میشود. این معمولاً به درخواست عکاس انجام میشود و بر اساس روال قدیمی گاز گرفتن طلا برای آزمایش خلوص و اصالت آن است.
بیشترین مدال آور المپیک کیست؟
مایکل فلپس شناگر آمریکایی با ۲۳ مدال طلای المپیک رکورددار مدالآوری در تاریخ المپیک است. رکورد بیشترین مدالهای طلا در بخش زنان نیز متعلق به لاریسا لاتینینا، ژیمناست شوروی سابق با ۹ مدال است.
