افزایش استرس و اضطراب در خانوادههای تک فرزند
_ برنا نوشت: امروز جمعه ۲۵ تیرماه «ازدواج، ترویج فرزندآوری، تقویت مهارتهای فرزندپروری، جامعه جوان پویا و بالنده» نامگذاری شده است. بسیاری از والدین تک فرزند یا کسانی که تمایل به تک فرزندی دارند، فکر میکنند انرژی و توان تربیت بیش از یک بچه را ندارند حال یا هر دو مشغله کاری دارند و سرکار میروند و یا اینکه تصور میکنند به لحاظ اقتصادی نمیتوانند بار مالی دو فرزند یا بیشتر را بر دوش بکشند. این درحالی است که معایب و مشکلات ناشی از تک فرزندی به مراتب بیش از دو یا بیشتر فرزند داشتن است.
محمدرضا احمدی، روانشناس و مشاور خانواده با اشاره به آسیبهای حمایتگری تک فرزندها در آیندهشان گفت: یکی از مهمترین اشکالاتی که در تک فرزندی وجود دارد مربوط به گذر زمان و بزرگ شدن تک فرزندهاست اینکه تک فرزندها عموما در کودکی دارای دو پدر و مادر و پدربزرگ و مادربزرگ هستند، اما زمانی که خودشان بزرگ میشوند باید از این تعداد افراد به تنهایی مراقبت کنند درحالی که ممکن است ازدواج هم کرده باشند و پدر و مادر همسر نیز به آنها اضافه شده باشد، این مغایر با تحمل یک انسان برای مراقبت و حمایت از سالمندان است.
او افزود: تصور کنید یک خانواده با هزار امید و آرزو و هزینههای زیاد یک تک فرزند بزرگ کردند که عموما هم همه امکانات مادی در اختیارش بوده، اما آیا او میتواند از این تعداد سالمند پرستاری و مراقبت کند؟ در حالیکه عموما پدر و مادرهای این تک فرزندها چشم امیدشان تنها به همین یک بچه است و انتظار تمام و کمال از او را دارند.
احمدی تصریح کرد: طبق نظر برخی روانشناسان عموما تک فرزندها مهارتهای کمتری فرا میگیرند یا دیرتر به برخی مهارتها میرسند چراکه احساس نیاز به خیلی تواناییها پیدا نمیکنند یا مثلا در سنین رشد مثل چهار سالگی که بچه باید بتواند مسواک بزند، لباس عوض کند یا دوچرخه سواری کند، این مهارتها را دیرتر فرا میگیرد. در خانوادههای چند فرزند، فرزندان این مهارتها را از هم یاد میگیرند و عموما یادگیری فرزند دوم سریعتر از فرزند اول رخ میدهد بنابراین در خانوادههای چند فرزند، فرزندان از دیگران یاد میگیرند.
این روانشناس در ادامه گفت: توجه پدر و مادر از یک نفر در خانوادههای چند فرزندی برداشته میشود و فرزند مجبور است کارهایش را خودش انجام دهد. فرزندان در حضور بچههای دیگر تشویق به انجام کارهای خود میشوند و رقابت بین آنها به وجود میآید مثل غذا خوردن و... بنابراین خانوادههای پرجمعیت، چون همه در کنار هم هستند، در کنار هم رشد میکنند و در رقابت با هم انگیزه حرکت دارند. بچههای تک فرزند بیشتر احساس خستگی دارند و اگر مهارتی هم داشته باشند، انگیزه انجام کمتری هم پیدا میکنند.
او با بیان اینکه استرس و اضطراب در خانوادههای تک فرزند بیشتر است، افزود: طبق تحقیقات استرس در بین خانوادههای تک فرزند بیشتر از پرجمعیت است چرا که والدین دائم نگران هستند که اتفاقی برای بچهشان بیافتد یا اگر آنها از دنیا بروند، چه بلایی سر بچه میآید بنابراین این حجم استرس هم بین والدین و هم تک فرزند وجود دارد بنابراین مشکلی مثل استرس یک واکنش طبیعی دربین فشارهای روحی است و بچه نمیتواند یاد بگیرد که استرس را مدیریت کند.
احمدی با اشاره به پُررنگ بودن احساس تنهایی بین تک فرزندها گفت: یکی از مهمترین معایب تک فرزندی احساس تنهایی بچههاست یعنی با تک فرزندی احساس تنهایی بیشتر میشود حتی اگر خواهر و برادرها با هم دعوا و درگیری داشته باشند باز هم با بزرگ شدنشان تنهاییهایشان کمتر است چراکه یک منبع حمایتی برای هم و کمتر دچار آسیبهای عاطفی میشوند.
او افزود: تک فرزندها در آینده وقتی مشغول زندگی خود میشوند برگشتشان به خانواده و یاری دادن به والدین کم رنگتر میشود چرا که مشغلههای زندگی، فرصت کافی به آنها نمیدهد که براساس آموزههای دینی به والدین عمل کنند. یک تفکر غلط بین برخی خانوادهها هم این است که تصور میکنند با جمعیت زیاد در خانواده فرصت کافی برای رسیدگی به آنها و وقت گذاشتن کمتر خواهد بود در حالیکه بچهها خودشان در این خانوادهها وقت هم را پر میکنند و همیشه هم نیاز به پدر و مادر نیز که وقت آنها را پر کنند، البته این به شرطی است که فاصله سنی بین بچهها مدیریت شده باشد.
این روانشناس در پایان عنوان کرد: باید در ارتباط با کمال گرایی تک فرزندها نیز صحبت کرد اینکه پدر و مادر با سرمایه گذاری مادی و معنوی و عاطفی که روی یک بچه دارند، تصورشان هم این است که بچهشان باید تمام و کمال باشد و فقط برای آنها در آینده وقت بگذارد در حالیکه این تفکر کمال گرایی مطلق کاملا آسیب زاست در نهایت هیچ کس خانوادههای تک فرزند را تقبیح نمیکند، اما لازم است که در ارتباط با تک فرزندی و معایب آن جامعه نگاه درستی داشته باشد تا کمتر دچار عواقب ناشی از آن در آینده شود.
