روابط عربستان و امارات روی خط بحران؛ تنش‎ها به کدام سو می‎رود؟

– به نظر می‌رسد امارات و عربستان، دو کشوری که تلاش داشتند در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا، خواست خود را به همسایگانشان تحمیل کنند، به پایان خط همکاری و شراکت رسیدند.

 

به گزارش «میدل ایست آی»، نزدیکی «محمد بن زاید»، ولیعهد امارات به «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان در سال ۲۰۱۵ برای ناظران به معنای تبعیت ریاض از مدل آزادسازی ابوظبی به منظور خارج کردن عربستان از بحران و ورود آن به قرن ۲۱ بود.

 

اما طی ۲ سال گذشته، رویداد‌ها نشان داد که «بن سلمان» علاقه‌ای به ایجاد موقعیت‌های برنده برای هر ۲ کشور ندارد و در مسیر سیاست خاورمیانه‌ای ترامپ، رئیس جمهور پیشین آمریکا، جمع جبری مضاعف به جمع جبری صفر تبدیل شده است.

 

روند تحولات به گونه‌ای پیش رفت که اکنون «بن سلمان» دست برتر در این رابطه را یافته و ماه عسل بین ولیعهد‌های امارات و عربستان به پایان رسیده است.

 

دلیل اقدامات امارات طی دهه گذشته فقط به خاطر تلاش خودخواهانه ابوظبی برای تامین منافع خود و توجه اندک به تلاش ریاض برای نزدیکی به واشنگتن، نگرانی‌های امنیتی در یمن، نیاز فوری به متنوع کردن اقتصاد و وابستگی به قیمت پایدار نفت بود.

 

اما از سال ۲۰۱۹، اختلاف منافع روزافزون میان عربستان و امارات به عنوان دو همسایه عربی سبب ایجاد شکاف‌های جدی در روکش نازک منافع استراتژیک آن‌ها شد؛ روابط ریاض و ابوظبی در سال‌های اخیر به دلیل هم افزایی ایدئولوژیک گسترش یافته بود.

 

با وجود تداوم این هم افزایی‌ها و عامل سنتی رابطه شخصی «بن زاید» و «بن سلمان» که نقش مهمی در گرمای روابط دوجانبه عربستان و امارات داشت، حضور «جو بایدن»، در کاخ سفید به شکل محسوسی رابطه میان دو ولیعهد منطقه را سرد کرده است.

«بن زاید» و «بن سلمان» که پیشتر براساس اعلامیه‌های مطبوعاتی سفرها، دیدار‌ها و تماس‌های تلفنی رسمی متعددی داشتند، از زمان پایان دوره ریاست جمهوری ترامپ تنها یک بار با هم صحبت کرده‎اند و امارات به وضوح تلاش می‌کند تا فاصله خود را با سران سعودی حفظ کند؛ این بدان معناست که اعتبار کارت امارات و عربستان در واشنگتن صفر شده و آن‌ها باید مجددا کارت اعتباری برای رابطه با واشنگتن بخرند.

 

جنگ یمن اولین عرصه‌ای بود که سران سعودی در آن پی به خودخواهی امارات برای حفظ منافع خود حتی به بهای اعمال هزینه‌ها بر عربستان پی بردند.

 

این در حالی بود که امارات، شریک عربستان در ایجاد ائتلاف سعودی برای جنگ علیه یمن بود.

 

حتی منابع نزدیک به «بن سلمان» از نگرانی وی در مورد تلاش «بن زاید» برای سوق دادن عربستان به ماجرا‌های خطرناک با هدف تثبیت دستاورد‌های خود در جنوب یمن خبر دادند.

 

در حالی که عربستان مجبور به تحمل بار عملیاتی و هزینه‌های جنگ یمن بود، امارات در امتداد خط ساحلی استراتژیک یمن، در حال تامین نیرو‌های طرفدار خود بود.

 

موفقیت‌های امارات، ابوظبی را به این نتیجه رساند که در خلاء قدرت ناشی از حضور ترامپ در کاخ سفید، نیاز به تسلیم در برابر ریاض ندارد؛ اوج این طرز تفکر را می‌توان در جنگ نفتی اخیر امارات با عربستان در اوپک مشاهده کرد.

 

البته پیشتر تضاد منافع طرفین در موضوع رفع محاصره قطر آشکار شده بود.

 

در حالی که عربستان پایان دادن به محاصره ۳ ساله قطر را بازی برد – برد می‌دید، امارات در مورد سرعت و عمق عادی سازی روابط نگران بود.

 

ماهیت ناسالم رقابت امارات و عربستان، ایجاد هرگونه موقعیت برد – برد را دشوار می‌کند.