وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف به پیشگیری از کار کودکان است

فرشید یزدانی مدیرعامل پیشین انجمن حمایت از حقوق کودکان درباره چرایی رشد فزاینده کودکان زباله گرد در کشور علی رغم ممنوعیت‌های موجود در قانون اساس و قانون کار برای بهره کشی از کودکان به میزان گفت: درباره کار کودکان مساله فقط به کودکان زباله گرد بر نمی‌گردد بلکه این مجموعه کار کودکان است که در کشور حالتی اجتناب ناپذیر به خود گرفته است. البته نباید تصور شود وجود و افزایش کودکان کار یک امر طبیعی است. این مساله ناشی از محاسبات، سیاست‌ها و برنامه ریزی‌های غلط اقتصادی و اجتماعی است که چنین روندی را به وجود آورده است. کار زباله گردی کودکان هم البته مساله مهمی است که ریشه در فقر دارد. جدا از اینکه بحث مدیریت پسماند در شهر‌های بزرگی مثل تهران به چنین پدیده‌ای دامن می‌زند اینکه چرا کودکانی دست به چنین کاری می‌زنند به نظر من ریشه اش را باید در وجود فقر و نابرابری جست که در سال‌های اخیر در جامعه ما رو به گسترش گذاشته و شدت بیشتری به خود گرفته است.

وی در پاسخ به اینکه آیا کودکان زباله گرد محدود به همین مواردی است که در فضا‌های شهری قابل مشاهده هستند گفت: کودکانی که درگیر کار زباله شده اند عمدتا دو گونه هستند. یک بخش از آن‌ها همان کودکانی هستند که ما در محیط‌های شهری می‌بینیم که مشغول زباله گردی هستند. بخش دیگر هم کودکانی هستند که در بعضی از گود‌های تفکیک درگیر کار تفکیک زباله هستند. درواقع همان کودکی که زباله جمع می‌کند کار تفکیک زباله‌ها را هم انجام می‌دهد. البته در بعضی جا‌های دیگر هم افراد دیگری این تفکیک را انجام می‌دهند. یعنی زباله‌های خشک را از زباله های‌تر جدا می‌کنند. در هر حال بخشی از این فرایند تفکیک زباله‌ها هم جزو کار کودکان است که بخشی از آن برای عموم افراد جامعه قابل مشاهده است.

یزدانی درباره مسوولیت وزارت کار و تعاون در قبال کودکان زباله گرد گفت: مسوولیت این نهاد مشخص است. چون مهم‌ترین وزارتخانه‌ای که درباره کودکان کار مسوولیت دارد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. طبق قانون ساختار نظام جامع و نیز قانون کار این وزارتخانه مکلف به پیشگیری از کار کوکان است. از جمله بدترین اشکال کار کودکان هم همین زباله گردی است. من تصور می‌کنم مسوولیت اصلی درباره این موضوع متوجه مجموعه این وزارتخانه است. بخشی از این مسوولیت مربوط به حوزه کار می‌شود و بخشی هم به اقدامات پیشگیرانه‌ای که باید صورت بگیرد. ولی در کل متولی اصلی پرداختن به کار کودکان این وزارتخانه است.

 

کودکان کار؛ فرمانروایان خیابان یا بینوایان کوچک

این فعال حقوق کودکان درواکنش به اینکه وزارت تعاون از طریق چه سازوکاری می‌تواند برای مقابله با پدیده کار کودکان اقدام کند گفت: بخشی از این اقدامات به پیشگیری از کار کودکان از طریق نظارت بر اجرای قوانین مرتبط با کار کودکان بر می‌گردد. از جمله اینکه مثلا کودکان بین پانزده تا هجده سال با شرایط خاص و محدودی می‌توانند درگیر کار بشوند. البته این کودکانی که درگیر زباله گردی هستند به نوعی با بدترین نوع کار درگیر هستند. این کودکان شب کار هستند و از ساعت‌های اولیه شب تا بامداد در خیابان‌ها هستند که این با قوانین مربوط به کار کودکان مغایر است. پیگیری اجرای پیمان نامه‌هایی که کشور ما هم به آن‌ها پیوسته است یا حتی لایحه حمایت از کودک و نوجوان که خرداد سال گذشته مصوب شد در تکلیف قانونی مجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار دارد.

 

وی افزود: از این جهت به نظر من یکی از ابزار‌ها اقدامات پیشگیرانه است و ابزار بعدی هم اقدام‌های حمایتی است. درواقع متولی رصد اتفاقات و پیامد‌های تصمیمات و سیاستگذاری‌های مربوط به این حوزه وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی است. این وزارتخانه باید مسائل مربوط به این حوزه را گزارش بدهد و گزارش بگیرد و پیگیری بکند تا بتواند پیشگیری‌های لازم را به انجام برساند. یک بخش از کار به این موارد بر می‌گردد و بخش دیگر هم اقدام‌های حمایتی مشخص برای کودکان کار است که بیشتر باید توسط بهزیستی صورت بگیرد. همه این‌ها سیاستگذاری‌هایی است که باید اتفاق بیفتد.