ویتامینی که کمبود آن استخوانها را شکننده میکند
- باشگاه خبرنگاران نوشت: یکی از اختلالات شایع در جهان کمبود ویتامین دی است. این کمبود میتواند سبب بروز بیماریهایی ازجمله راشیتیسم، اختلال اسکلتی که مشخصه آن استخوانهای شکننده است و توقف یا تاخیر در رشد، شود. همچنین تامین مقدار مورد نیاز ویتامین دی خطر ابتلا به بیماریهایی همچون بیماریهای قلبی عروقی و سرطان را کاهش میدهد. ویتامین دی سیستم ایمنی بدن را نیز تقویت کرده و به این ترتیب در برابر عفونتها و بیماریها از بدن محافظت میکند.
ویتامین دی به عنوان یک هورمون تبدیل گر عمل میکند که نه تنها سطح کلسیم خون را تنظیم کرده بلکه به جذب آن نیز کمک میکند. از این رو سبب تقویت استخوانها خواهد شد. همچنین این ویتامین معجزه گر از ترشح هورمون پاراتیروئید جلوگیری میکند.
منبع اصلی ویتامین دی بدن، نور آفتاب است. حتی پس از یک قرارگیری کوتاه در معرض نورخورشید، پوست شروع به تولید این ویتامین میکند. برخی مواد غذایی و مکملها نیز حاوی ویتامین دی هستند.
علل پنهان کمبود ویتامین دی
کمبود نور آفتاب
دریافت ناکافی نور آفتاب دلیل اصلی کمبود ویتامین دی است. ما برای داشتن پوست سالم و سوخت و ساز مناسب به نور آفتاب نیاز داریم. برخلاف باورهای غلط، استفاده درست از ضدآفتابها مانع ساخت ویتامین دی در پوست میشود بلکه از سرطان پوست نیز جلوگیری میکند.
بالا رفتن سن
با افزایش سن، بدن قدری از توانایی طبیعی خود در ساخت ویتامین دی (و دیگر ریزمغذیها) را از دست میدهد. برخی افراد مسنتر، به دلایل مختلف، زمان بیشتری را در منزل سپری میکنند. در نتیجه نور کافی برای تامین ویتامین دی بدن را دریافت نمیکنند. به همین دلیل کهنسالان معمولاً به مکملها نیاز دارند.
پوست تیرهتر
ماده شیمیایی ملانین که در لایه بالایی پوست متمرکز شده است، در صورت وجود مقادیر زیاد، در ساخت ویتامین دی تداخل ایجاد میکند. ملانین مسئول رنگدانههای پوست نیز هست. از این رو کمبود ویتامین دی در میان لاتینها و آفریقایی- آمریکاییها بیشتر است.
اختلال کلیه
از هر ده نفر فرد مبتلا به بیماریهای کلیوی تنها یک نفر از آن آگاه است. اختلالات کلیه میتوانند مشکلات زیادی ایجاد کنند که یکی از آنها کمبود ویتامین دی است. با پیشرفت بیماری، کبد پروتئنی به نام فاکتور رشد فیبروبلاست تولید میکند که از سوخت و ساز ویتامین دی جلوگیری میکند.
بیماری سلیاک
مشخصه بیماری سلیاک، واکنش ایمنی به گلوتن است. گلوتن نوعی پروتئین است که در جو، چاودار و گندم یافت میشود. مشکلات گوارشی ناشی از سلیاک جذب کافی مواد مغذی از جمله ویتامین دی را دشوار میسازد. تخمین زده میشود ۷۰ درصد مبتلایان به این بیماری از کمبود ویتامین دی رنج میبرند.
فیبروز سیستیک
فیبروز سیستیک یک بیماری ژنتیک پیشرونده است که منجر به عفونتهای ریه و مشکلات تنفسی میشود. همچنین میتواند باعث مشکلات روده نیز شود. هروقت روده تحت تاثیر قرار گیرد، جذب چربی ممکن است دچار مشکل شود و در نتیجه جذب ریزمغذیهای محلول در چربی مانند ویتامین دی نیز مختل میشود.
بیماری کرون
کرون یک بیماری التهابی روده بزرگ است و میتواند در عملکرد ویتامین دی اختلال ایجاد کند. بیماری کولیتیس اولسراتیو نیز یک بیماری التهابی دیگر روده است که به کولون آسیب میزند و ممکن است باعث کمبود ویتامین دی شود.
چاقی
چربی در ساخت یا جذب ویتامین دی توسط بدن اختلالی ایجاد نمیکند. اما چربی اضافه در سلولها ویتامین دی زیادی را جذب میکند. از این رو مقدار ویتامین دی در دسترس برای گردش در سایر نواحی بدن کاهش مییابد. منظور از چاقی، شاخص توده بدنی (بیامآی) بیشتر از ۳۰ است.
جراحی بایپس معده
جراحی بایپس معده متاسفانه یکی از درمانهای محبوب برای چاقی است که میتواند عملکرد ویتامین دی را پیچیده سازد. طی این جراحی بخش بزرگی از روده برداشته میشود که میتواند مقدار ویتامین دی جذب شده توسط بدن را تحت تاثیر قرار دهد.
بیماری ویپل
بیماری ویپل یک عفونت رودهای است که نامش برگرفته از باکتری ایجاد کننده آن، تروفریما ویپلی است و میتواند از جمله دلایل کمبود ویتامین دی باشد. این بیماری بر توانایی بدن در تجزیه عناصر غذایی مانند کربوهیدراتها، چربیها و پروتئینها تاثیر منفی میگذارد. در واقع منافذ رودهای جذب کننده ریزمغذیها را مسدود میکند.
تشخیص کمبود ویتامین دی معمولا از طریق آزمایش خون انجام میشود. بازه نرمال آن ng/mL ۳۰ است و کمتر از ng/mL ۲۰ کمبود ویتامین دی در نظر گرفته میشود. درمان آن شامل مصرف ویتامین دی بیشتر از طریق غذا یا مکملها است.
افرادی که چند بار در هفته، روزانه ۱۰-۳۰ دقیقه در فضای باز و در معرض آفتاب قرار میگیرند نیازی به نگرانی در این باره ندارند. مگر آن که در نواحی از کره زمین زندگی کنند که آفتاب به مدت طولانی ناپدید میشود.
