وقتی مجتمع گردشگری بلای جان گردشگران می‌شود

- قله کرکس با ارتفاع ۳۸۹۵ متر از سطح دریا همچون نگینی در مرکز منطقه حفاظت شده کرکس در فصول مختلف پذیرای کوهنوردانی از سراسر ایران است. متداول‌ترین مسیر صعود به قله کرکس، جبهه جنوبی آن یعنی از مسیر روستای کشه در شمال شهر طرق رود است که حالا مدتی است صعود به آن برای کوهنوردان و گردشگران با موانعی مواجه شده است؛ موانعی که ساخته دست سخاوتمند وزارتخانه‌هایی است که به درخواست‌های بهره‌برداران از منابع طبیعی کشور نه نمی‌گویند.

فرزاد علی‌زاده، فعال محیط زیست به میزان گفت: سال ۱۳۸۶ درجه حفاظتی این منطقه، از “شکار ممنوع” به “حفاظت شده” تغییر پیدا کرد. این، بدین معنی است که حیات‌وحش و اکوسیستم منطقه در درجه‌ای از حفاظت قرار می‌گیرد که رفت و آمد، ساخت و ساز و هرگونه تغییرات در آن مستلزم اخذ مجوزهای محیط‌زیستی با شرایط بسیار سختگیرانه است. اما در عین ناباوری، طرق رود با مجموعه‌ای از روستاهای سرسبز و پر از قنات و چشمه‌اش از نقشه منطقه حفاظت کرکس شده جدا شد!

وی افزود: طرق رود که پیشتر هرکدام از محلاتش روستائی خوش آب و هوا بودند در پی بهره‌برداری از معادن سنگ به ویرانه‌ای تبدیل شده که به مناطق جنگ‌زده بیشتر شباهت دارد.

علی‌زاده  با بیان اینکه صدور مجوزهای بهره‌برداری از معادن سنگ طرق‌رود از دهه۷۰ آغاز شده و در دهه ۸۰  به اوج رسیده گفت: تعداد مجوزهای صادره برای بهره‌برداری این این معادن به قدری زیاد است که نه تنها با ضوابط و سیاست‌های برنامه ششم (به‌ خصوص به ‌لحاظ پایداری) همخوانی ندارد، بلکه بسیار فراتر از ظرفیت فیزیکی و نیز تاب‌آوری محیط‌زیست و اهالی منطقه است.

وی یادآور شد: بهره‌برداری از ۶۹ معدن سنگ ذره‌ذره منابع طبیعی کوه کرکس را نابود می‌کنند. شهر‌ها و روستاهای اطراف معادن هم زیر ذرات سیلیس کم‌کم دفن می‌شوند. اما صدای روستاییان و شهرنشینان دامنه این کوهستان به گوش کسی نمی‌رسد و مجوز فعالیت معادن برای سال‌های متمادی همچنان تمدید می‌شود.

این فعال محیط زیست ادامه داد: از ۶۹ معدن که مجوز فعالیت در دامنه کرکس‌کوه گرفته‌اند ۲۲ معدن در محدوده شهر طرق‌رود قرار دارد که وجودشان مشکلات عدیده‌ای را در این منطقه کوچک برای اهالی ایجاد کرده. به علاوه چند سالی است که وجود یک مجموعه گردشگری در دامنه کوه کرکس برای کوهنوردانی که قصد صعود به قله را دارند هم مشکل‌ساز شده است.

داود حسنعلیان زمین‌شناس و کوهنورد پیشکسوت اصفهانی در این باره به میزان گفت: فعالیت معادن در کوهستان کرکس  باعث تخریب محیط زیست و نابودی چشم‌اندازهای طبیعی بی‌نظیر آن شده اما علیرغم نارضایتی و اعتراض مردم با شدت و حدت ادامه دارد که البته عوارض سوء آن نه تنها در تاریخ انسانی بلکه در تاریخ زمین مضبوط خواهد ماند.

وی افزود: علاوه بر این معادن، ایجاد یک مجموعه گردشگری در دامنه کوه کرس مزید بر علت شده است. این مجموعه با مسدودسازی مسیر عبور و رسیدن به کوه کرکس با ایجاد مجموعه به حقوق کوهنوردان و طبیعت دوستان تعرض می‌کند.

این کوهنورد ادامه داد: این مجتمع گردشگری بر خلاف عنوانش به جای آنکه تسهیل‌گر صعود و فرود و جذب حداکثری گردشگران باشد برای گردشگران و کوهنوردان مانع ایجاد کرده و آنها را وادار می‌کنند که ضمن پرداخت مبلغی به عنوان هزینه پارکینگ مسیر را کیلومترها پیاده مسیر طی کنند.

حمید قنبری از کوهنوردان با سابقه  تهرانی که چندی پیش قصد داشت با گروهش به قله کرکس صعود کند هم به میزان می‌گوید: کارمندان بخش حفاظت فیزیکی مجموعه گردشگری که در دامنه کوه کرکس راه‌اندازی شده با توجیه که مجموعه گردشگری ملک خصوصی است به کوهنوردان اجازه عبور نمی‌دهند. حتی اگر بخواهید اتومبیل خود را خارج از پارکینگ مجموعه پارک کنید هم ممانعت به عمل آورده و در صورت اعتراض، گردشگران و کوهنوردان را به شکایت تهدید می‌کنند. در تنیجه برای گردشگران و کوهنوردان چاره‌ای باقی نمی‌ماند مگر اینکه پس از پرداخت ورودی پارکینگ به مدت یک ساعت و نیم تا رسیدن به محل قبلی پارکینگ کوهنوردان پیاده‌روی کنند.

علی‌زاده هم در این باره یادآور شد: اینکه چطور با چراغ سبز وزارت میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در اراضی ملی که جزو انفال و سرمایه‌های ملی است، شهرک گردشگری احداث شده که نمونه کامل کوهخواری است یک طرف ماجراست و سکوت نهادهای نظارتی و وزارت ورزش و جوانان که متولی امر ورزش هستند اما نسبت به گزارش‌های متعددی که از مشکلات کوهنوردان در این منطقه دریافت می‌کنند طرف دیگر ماجرا.

منطقه حفاظت‌شده کرکس با مساحت ۱۱۴۵۸۰ هکتار در غرب شهر نطنز و در شهرستانهای نطنز و شاهین شهر و میمه واقع شده است. وجود کوههای بلند نظیر رشته کوه کرکس و قله بلند آن،عامل تغییرات پردامنه آب و هوایی در این منطقه هستند. منطقه کرکس یکی از بهترین زیستگاههای طبیعی فلات مرکزی ایران محسوب می‌شود که شامل مجموعه ارتفاعات سنگلاخی و بسیار مرتفع و همچنین تپه ماهورها است؛ ارتفاعاتی که در قسمتهای مختلف، دشتهای جلگه‌ای کوچکی را احاطه کرده‌اند.
در این منطقه تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست، ۱۳ گونه پستاندار، ۶۲ گونه پرنده، ۱۲ گونه خزنده و یک گونه دوزیست شناسایی و ثبت شده است.