آکادمی علوم فدراسیون روسیه یکی از برجسته‌ترین مراکز علمی و آموزشی این کشور است

این آکادمی که دارای ۶۵۰ مرکز تابعه و ۵۵ هزار پژوهشگر است به فرهنگستانی بزرگ شبیه است که بیشتر در راستای توسعه علوم پایه تأسیس شده ب ود؛ اما بعد از آن به حوزه علوم انسانی نیز وارد شد متخصصان متعددی که در سایر مراکز نیز مشغول به فعالیت‌اند در این آکادمی عضویت دارند؛ از این‌رو، نمی‌توان به شن اختی جامع یا تجریزی واحد در خصوص موضع پژهشگران آن در مورد ایران رسید.

 

این آکادمی به عنوان فرهنگستانی مرجع شناخته می‌شود و نمی‌توان آن را صرفاً به اندیشکده‌ای که دارای تجویزات و تولیدات مشخص است تقلیل داد؛ اما با عنایت به اهمیتی که دارد. برخی پژوهشگران آن در حوزه مطالعات ایران، و منظر تحلیلی کلان آن در خصوص ایران معرفی خواهد شد.

آکادمی علوم فدراسیون روسیه یکی از برجسته‌ترین مراکز علمی و آموزشی این کشور است که در سال ۱۷۲۴ و به دستور پتر اول در شهر سن‌پترزبورگ تأسیس شد. پایه‌گذاری این آکادمی یک یاز گام‌های اساسی در احیاء علم و دانش در روسیه به شمار می‌رود و از آن زمان تا کنون در پیشرفت علمی این کشور ایفای نقش کرده است.

 

پتر کبیر این آکادمی را با هدف رشد علمی، صنعتی، اقتصادی و فرهنگی کشور بنا نهاد و تأکید داشت که آکادمی باید همواره در مرز‌های دانش حضور فعال داشته باشد. بدین منظور از بسیاری از دانشمندان بزرگ آن زمان برای عضویت در آکادمی دعوت کرد که پس از مدتی، آن‌ها به عضویت آکادمی درآمدند.

 

در همان بدو تأسیس، کمک به رشد علمی صنعتی کشور در جهت تقویت دولت جزو وظایف اصلی آکادمی منظور شد. آکادمی در اولین سال‌های فعالیت خود در سه شاخه اصلی ریاضیات، فیزیک و علوم انسانی کار خود را آغاز کرد و در همان ابتدا، مجموعه کاملی از کتابخانه‌های شخصی پتر کبیر را به خدمت گرفت.

در سال‌های بحرانی جنگ جهانی دوم، عمده تلاش آکادمی در جهت تقویت بنیه دفاعی کشور بود؛ در نتیجه، دانشمندن این آکادمی در اندیشه تهیه سلاح‌های جدید، توسعه صنایع دفاعی و نیز دسترسی و گشترس به روش‌های درمانی و پزشکی برآمدند.

 

به موازات این فعالیت‌ها در سال‌های جنگ، دانشمندان آکادمی به دستاورد‌های عظیمی نیز در علوم پایه، فیزیک نجوم، شیمی و زمین‌شناسی ناتل آمدند. پس از پایان جنگ جهانی دوم، فعالیت‌های آکادمی شکل جدیدی به خود گرفت. آکادمی اهداف بلندی، چون دسترسی به انرژی هسته‌ای، تسخیر فضا و توسعه علوم و فنون ارتباطی را فراوری خود قرار دارد.

هم‌اکنون در آکادمی، مجموعه‌ای از مؤسسات مختلف تحقیقاتی، آزمایشگاه‌ها و مراکز صنعتی مشغول به فعالیت‌اند. در هر یک از این مراکز تعدادی از اساتید و صاحب نظران دارای عناوین بین‌المللی مشغول به مطالعه تحقیق‌اند.

 

بالاترین مرجع تصمیم‌گیری آن مجمع عمومی این آکادمی است. به عبارت دیگر، هیچ وزارتخانه با مقامی حق ندارد در امور این آکادمی دخالت کند و کلیه تصمیمات پس از تصمیم مجمع عمومی آکادمی قابل اجراست.

اساسنامه کنونی آکادمی علوم فدراسیون روسیه در مجمع عمومی آن در ۱۴ نوامبر ۲۰۰۱ تصویب شد و به انضمام متمم‌ها، تغییرات و اصلاحات مورد قبول مجمع عمومی در ۱۶ مه ۲۰۰۲ در هشت بند و ۷۲ ماده قانونی و یک ضمیمه به چاپ رسید. آکادمی علوم فدراسیون روسیه به فرمان ریاست جمهوری فدراتیو روسیه در ۲۱ نوامبر ۱۹۹۱ به عنوان بالاترین مرجع علمی روسیه احیا شد.

طبق اساسنامه، آکادمی علوم فدراسیون روسیه مؤسسه‌ای خودگران و غیرانتفاعی است که اساسنامه دولتی دارد. این آکادمی بر اساس قوانین روسیه فدراتیو و اساسنامه داخلی عمل می‌کند،

 

ساختار آن شامل سازمان‌های علمی، سازمان‌های خدماتی علمی و اجتماعی است وم تمامی اعضای خود را اعم از اعضای حقیقی، اعضای افتخاری منتخب مجمع عمومی و اعضای هیئت علمی آکادمی تحت پوشش قرار می‌دهد.

 

آکادمی علوم روسیه همه ساله گزارشی را به رئیس جمهور و دولت روسیه فدراتیو تقدیم می‌کند که دربرگیرنده تحقیقات علمی به عمل آمده، نتایج حاصل از فعالیت‌های علمی فنی و همچنین طرح نامه‌های پیشنهادی درباره زمینه‌های گسترش اولویت علوم پایه است.

بر اساس اساسنامه، هدف اصلی فعالیت‌های آکادمی علوم روسیه عبارت است: سازماندهی و انجام تحقیقات پایه با هدف دستیابی به دانش جدید در جهت بسط و گسترش منابع طبیعی روسیه، جامعه، انسان، فناوری، اقتصادی، اجتماع و استعدادها و از دیگر اهداف آن می‌تواند موارد زیر را برشمرد.

 

همکاری همه‌جانبه به منظور بسط و توسعه علوم در روسیه؛ تحکیم و تقویت ارتباط بین علم و آموزش؛ شرکت در فعالیت‌های آموزشی؛ انجام تحقیقات علمی پایه‌ای و کاربردی در خصوص مسائل علوم طبیعی، فنی، انسانی و اجتماعی؛ ارتقاء جایگاه و اعتبار دانش و امنیت اجتماعی اعضای هیئت علمی و آموزشی؛ مشارکت در انجام تحقیقات علوم پایه و سرمایه‌گذاری از محل بودجه دولت فدرال؛ انجام مطالعات و تجزیه و تحلیل علوم جهان با هدف به کارگیری این علوم در جهت منافع روسیه؛ تحقیق و تفحص بر پایه دستاورد‌های علوم پایه، پیش‌بینی‌های توسعه فنی اقتصادی جهان، و جایگاه و نقش روسیه در بازار رقابتی علوم پیشرفته، بنابر اساسنامه، آکادمی علوم روسیه در جهت حل مشکلات، چنین اقداماتی را انجام می‌دهد؛ موضوعات اصلی تحقیقات پایه‌ای خود را در زمینه‌های علوم طبیعی، فنی، انسانی و علوم اجتماعی تعیین می‌کند.

 

موضوعات تحقیقی پایه‌ای را که دارای دورنمای بهتری هستند و تلاش جمعی دانشمندان و دانشگاهیان در مورد آن‌ها می‌تواند باعث حصول سریع نتایج اساسی در زمینه علم و فناوری شود مشخص و تفکیک می‌کنمد؛ امکانات و وسایل آزمایشگاهی این تحقیقات را تأمین، و از طریق مراکز مصارف عمومی، برنامه‌های مربوط به آن‌ها را تأمین اعتبار مالی می‌کند؛ در دیگر سازمان‌های بین‌المللی شرکت می‌جوید.

 

به منظور همکاری علمی با آکادمی‌های علوم و سازمان‌های تحقیقاتی کشور‌های خارجی تفاهم‌نامه امضا می‌کند و برای تحقق این اهداف در داخل اکادمی علوم، کمیته‌های ملی و مراکز تحقیقاتی بین‌الملی را تشکیل می‌دهد؛ با دانشمندان در سازمان‌های خارجی و بین‌الملی همکاری می‌کند؛ کنگره‌های، سمپوزیوم‌ها، سمینار‌های بین‌الملی علمی، و نمایشگاه دستاورد‌های علمی و فنی برگزار می‌کند و در نمایشگاه‌های بین‌المللی شرکت می‌کند؛ در زمینه چاپ و نشر و تهیه آثار قابل چاپ فعالیت می‌کند.

 

همچنین، آثار دانشکده‌های آکادمی علوم را منتشر می‌سازد و مجلات علمی آکادمی را به چاپ می‌رساند که در آن‌ها نتایج تحقیقات علمی دانشمندان آکادمی علوم روسیه و دانشمندان دیگر مؤسسات علمی و مراکز آموزش عالی درج می‌شود؛ در تحقیقات مربوط به برنامه‌ها و پروژه‌های علمی و فنی که از منبع بودجه دولتی با بودجه‌های خصوصی تأمین اعتبار می‌شوند شرکت می‌کند؛ 

 

در نهایت، از حقوق و سرمایه‌های معنوی دانشمندان و سازمان‌های وابسته به آکادمی علوم حمایت، و در سیاست‌های علمی دولت در جهت جذب انجام دستاورد‌های علمی-فنی در فعالیت‌های اقتصاید شرکت می‌کند.

تمامی اعضای حقیقی (آکادمی) و متخصصان همکار، منتخب مجمع عمومی هستند و به عنوان اعضای آکادمی علوم روسیه شناخته می‌شوند، تعداد کل اعضای آکادمی و متخصص همکار توسط مجمع عمومی و با هماهنگی با دولت فدراتیو روسیه تعیین می‌شود.

در اغلب مناطق فدراسیون روسیه واحد‌های منطقه‌ای آکادمی علوم حضور دارند و هدف اولیه آن‌ها پیشبرد کلی و همه‌جانبه بررسی‌ها و مطالعات به منظور یافتن راه‌حلی برای مسائلی علمی حیاتی و کلی و مسائل منطقه است.

 

واحد‌های منطقه‌ای آکادمی علوم فعالیت اعضای خود در منطقه خاص و نیز کارکنان علمی مؤسسه و سایر نهاد‌های علمی و کمکی واقع در منطقه را هماهنگ و متحد می‌سازند.

 

هر واحد منطقه‌ای دارای مؤسسه‌ها، نهاد‌های علمی و مراکز علمی منطقه‌ای است. مجمع عمومی واحد منطقه‌ای آکادمی علوم عالی‌ترین رکن آکادمی در منطقه است و اعضای آن به موجب قوانین آکادمی علوم مشخص شده‌اند.

 

انتهای پیام/