چطور به بچه‌ها بگوییم دوست‌شان داریم؟

_ فارس نوشت: یکی از بهترین لوازم پرورش بچه‌ها و تربیت آنها، محبت کردن و ابراز آن به بچه‌ها است کودک علاوه بر اینکه به آب و غذا و‌تر و خشک کردن احتیاج دارد به محبت کردن و نوازش نیز نیاز دارد، حال این محبت کردن به طرق مختلف و در سنین متفاوت می‌شود که شامل بوسیدن، بوییدن، در آغوش گرفتن، محبت کلامی، بازی و ... می‌شود. فرزندانی که والدینی با محبت کم و ضعیف داشتند تا پایان عمر در برابر ناملایمات زندگی ضعیف و شکننده هستند.

 

اما برخی والدین این تصور را دارند که گفتن مدام «دوستت دارم» برای بچه‌ها در تمامی سنین کافی است. مادر‌ها هر  چقدر هم از صبح تا شب این جمله را بگویند؛ خوب است، اما کافی نیست و بچه‌ها شاید در سنین پایین آن را خیلی متوجه نشوند، اما بچه‌ها زمانی آن را متوجه می‌شوند که مادر با آن‌ها به بازی بپردازند چرا که بچه‌ها خیلی در سنین کم درکی از صحبت و کلام ندارند.

 

مادری گله می‌کرد که پسر پنج ساله اش او را به ستوه آورده و بیچاره اش کرده، صبح‌ها دیر از خواب بیدار می‌شود تا به مهدکودک برود، جان او را به لب می‌رساند تا صبحانه بخورد. از او سوال شده که ساعت چند بیدارش می‌کند. مادر هم پاسخ می‌دهد که هفت باید مهد باشد، شش و نیم بیدارش می‌کند، اما بچه به سختی و زور آب به صورتش می‌زند و موهایش را مرتب می‌کند و می‌گوید که نمی‌خواهد به مهد برود. به این مادر توصیه می‌شود که اینطور بیدار شدن و مهد یا مدرسه رفتن بچه را اذیت می‌کند  چرا که با این اخلاق و این صدای تند بیدار کردن برای به مهد یا مدرسه رفتن بچه از همه چیز زده می‌شود.

 

بهترین حالت این است که مادر با دست و روی شسته و تمیز و اخلاق خوب فرزندش را بیدار کند وبه او بگوید که بیا با هم بازی کنیم اولش شاید تعجب برانگیز باشد، اما نتیجه خوبی دارد. این مادر برای اولین بار که این روش را پیاده کرد باور نمی‌کرد که جواب بدهد، اما فرزندش با تعجب بیدار شده بود و روی تخت بالا و پایین می‌پرید و خودش برای رفتن به مهد آمده شده بود، صبحانه خورده و با مادرش پیاده به سمت مهدکودکش رفته است در حالیکه شادی می‌کرده و مادرش را می‌بوسیده است.

 

شاید مادران تعجب کنند که پنج دقیقه بازی صبحگاهی این تاثیر را روی بچه‌ها دارد. بهرحال بچه‌ها بازی شان را چه در مهد یا در خانه انجام می‌دهند، اما همان پنج دقیقه بودن با کودک به او می‌گوید که دوستش دارید و برایش وقت می‌گذارید حال اگر تمام روز به او هم بگویید دوستش دارید به اندازه آن پنج دقیقه اثر ندارد. امروزه یکی از مسائل مهم این است که چقدر والدین با بچه‌ها هیجانات مشترک را تجربه می‌کنند همین هیجانات روابطشان را ترمیم و اصلاح می‌کند.

 

امام صادق (ع)‌ می‌فرماید: بگذار فرزندت تا هفت سال به بازی بپردازد، در هفت سال دوّم به تادیب و تربیت او همّت گمار و در هفت سال سوّم مراقب او باش، «دَعِ ابنَکَ یَلعَب سَبعَ سِنینَ وَ یُؤَدَّبُ سَبعَ سِنینَ وَ اَلزَمهُ نَفسَکَ سَبعَ سِنینَ». اسلام علاوه بر این‌که، از واپس زدن این تمایل طبیعی کودکان نهی‌ نمی‌کند، توصیه می‌کند که پدران و مادران، امکانات لازم را برای بازی کردن کودکان فراهم کنند و در هر موقعیت و مقام اجتماعی که هستند وقتی را برای بازی با فرزندان خویش اختصاص دهند.

 

پیامبر (ص) آن‌چنان به بازی کودکان اهمیت می‌دادند که گه‌گاه به هنگاه سجده،  نوه خردسالشان امام حسین (ع) بر پشت آن حضرت می‌نشیند، پیامبر آن‌قدر سجده را طول می‌دهند که برخی از صحابه نگران می‌شوند و بعد از نماز در توضیح طولانی کردن سجده می‌فرمایند: فرزندم مرا سواری خود قرار داده بود، ناپسند شمردم قبل از آن‌که احتیاجش برآورده شود او را با شتاب پایین بیاورم. «قالَ: لکِنَّ ابنِی ارتَحَلَنِی فَکَرِهتُ اَن اُعَجَّلَهُ حَتّی یَقضِیَ حَاجَتَهُ».

 

در روایات توصیه شده، اگر کودکتان هم بازی ندارد و یا بازی با بعضی از کودکان تاثیر منفی می‌پذیرد، خود را به‌روش کودک در آورید و با او بازی کنید، از جمله امیرالمؤمنین (ع)‌ می‌فرماید: «مَن کَانَ لَهُ وَلَدٌ صَبا». اگر پدران و مادران به‌بازی فرزندان خود توجّه کنند با روحیات و احساسات آن‌ها آشنا می‌شوند، زیرا کودک از طریق بازی کردن به بیان احساسات خود می‌پردازد و ترس‌ها و نگرانی‌های خود را ابراز می‌کند و گاه برای بسیاری از مشکلات خود راه‌حل پیدا می‌کند.

 

در بازی‌هایی که والدین حضور پیدا می‌کنند نباید اراده خود را به‌کودکان تحمیل کنند، بلکه بهتر است اجازه دهند فرزندانشان آنان را هم‌بازی تلقّی کنند. در روایات به این نکته ظریف تربیتی اشاره شده، مانند این‌که، پیامبر (ص) می‌فرماید: هر کس که کودکی نزد اوست برای او کودک شود، یعنی رفتار کودکانه انجام دهد و خود را به‌صورت هم‌بازی او در آورد، «مَن کَانَ عِندَهُ صَبِیٌ فَلیَتَصَابَ لَهُ».

 

بازی‌ها باعث توانمندسازی بچه‌ها و همینطور دوری از هیجانات منفی مثل اضطراب‌های کنونی ناشی از شیوع کرونا، نگرانی و افسردگی‌های خانه نشینی زیاد برای بچه‌ها می‌شود. والدینی که خوب بازی کردن را بلد هستند تبدیل به یک روان شناس کودک می‌شوند و با فرزندشان زندگی شیرینی را تجربه می‌کنند و اگر مشکلی هم برایشان پیش بیاید آن را در قالب بازی رفع می‌کنند؛ بنابراین بازی یک راهکار قوی بین والدین و فرزند برای جلوگیری از رفتار‌های ناخوشایند و مشکلات هیجانی و همینطور تقویت عشق و علاقه والد ـ فرزندی است.

از سن دو تا سه سالگی بچه‌ها بازی موازی را یاد می‌گیرند یعنی بازی که با فاصله با دیگران انجام می‌شود مثل ماشین بازی. بچه‌ها در این سن اسباب بازی‌ها را با دیگران عوض می‌کنند، اما هنوز تعاملشان ضعیف است و به نوعی با خود بازی می‌کنند. بازی در این سن بازی ساده است که به نوعی با ایما و اشاره صورت می‌گیرد و قوه تخیل و خلاقیت کودک را تقویت می‌کند. اما کودک بعد از سه سالگی با دیگران می‌تواند به خوبی بازی کند و به نوعی وارد بازی اجتماعی می‌شود اینجاست که نقش والدین برای بازی‌های مشارکتی زیاد می‌شود و بچه‌ها همبازی پیدا می‌کنند از والدین تا همسالان و خواهر و برادر و دوستان مهد کودک.

 

بهترین بازی‌های مشترک با بچه‌ها شامل پازل‌های مناسب سن بچه ها، خواندن کتاب مشترک با آنها، نقاشی کردن، استفاده از چراغ‌های قوه شب هنگام و کشیدن طرح با چراغ روی دیوار، مرتب کردن کمد و کشوی لباس، کشیدن کاردستی یا درست کردن کارت تبری و همینطور برنامه ریزی برای روز‌های آتی بچه‌ها به همراه خودشان است.