آثار تاریخی ما فراتر از مرز‌های سیاسی هستند

حمیده چوبک دانشیار پیشین پژوهشگاه میراث فرهنگی و مدیر پایگاه تاریخی الموت درباره چرایی فشار فعالان مدنی کشور برای اقدام و مشارکت مسوولان وزارت میراث فرهنگی برای مرمت طاق کسری در عراق به میزان گفت: ما تعریفی برای ایران فرهنگی داریم که مرز‌های تاریخی و فرهنگی اش فراتر از مرز‌های سیاسی کنونی است. آثار تاریخی کشور‌های پیرامونی ما درواقع بخشی از جهان ایرانی و میراث‌های فرهنگی ما هستند. وقتی ما جهان ایرانی را مطرح می‌کنیم این آثار تاریخی موجود در کشور‌های پیرامونی به عنوان اسناد تاریخی برای حضور فرهنگی و تاریخی ما در مناطق مختلف جغرافیای جهان مطرح می‌شود.

 

وی ادامه داد: مشارکت و همکاری ما برای مرمت این آثار به این معناست که ما درصدد حفاظت از میراث‌های فرهنگی ایران هستیم. البته این میراث‌های فرهنگی هم می‌توانند در درون مرز‌های سیاسی ایران باشند و هم خارج از این مرزها. اما طاق کسری، چون یک اثر تاریخی شاخص و ارزشمند محسوب می‌شود بسیار مطلوب خواهد بود اگر مشارکت برای مرمت و بهسازی این بنا از سوی متولیان میراث فرهنگی کشورمان انجام بشود.

 

چوبک خاطرنشان کرد: اما متاسفانه من فکر نمی‌کنم این اتفاق صورت عملی به خود بگیرد به این خاطر که تصور می‌کنم عراق به عنوان کشور دوست و همسایه ما برای این همکاری آمادگی لازم را ندارد. اما در هر حال اقدام برای این نوع مشارکت‌ها جزو وظایف ما برای شناخت جغرافیای فرهنگی جهان ایرانی است و بسیار هم امر مهمی محسوب می‌شود. همانطور که الان ما در مرمت ابنیه و بقاع متبرکه در عراق مشارکت داریم مشارکت ما در مرمت آثار تاریخی به جای مانده از تاریخ ایران هم می‌تواند برای ما واجد مفهوم و ارزش باشد.

 

مدیر پایگاه تاریخی الموت درباره علت ناکامی کشورمان در توسعه گردشگری علی رغم وجود ظرفیت‌ها و جاذبه‌های تاریخی فراوان گفت: ما سرمایه گذاری چندانی در این حیطه نداشته ایم و میراث‌های فرهنگی را به عنوان زیرساخت‌های گردشگری نمی‌شناسیم. در حالی که این ابنیه و آثار زیرساخت گردشگری هستند و نباید تصور کرد زیرساخت‌ها در این عرصه هتل و رستوران‌ها هستند. سرمایه گذاری‌ها در این عرصه به گونه‌ای نبوده که تمام امکاناتی که برای این زمینه لازم هست به کار گرفته شود.

 

وی افزود: اگر بخواهم در این رابطه مثالی بزنم باید بگویم ترکیه یک محوطه تاریخی هفت هزارساله دارد که با مراجعه به سایت می‌توان ساماندهی و حفاظت و بازسازی‌هایی که در این محوطه انجام شده را به خوبی رصد کرد. امروز این محوطه هفت هزارساله در ترکیه مورد استقبال گردشگران قرار دارد و در توسعه گردشگری آن کشور نقش عمده‌ای دارد. مشابه همین محوطه تاریخی را ما در محوطه زاغه قزوین داریم که از زمانی که مورد حفاری قرار گرفته تا امروز فقط به صورت یک سوله مانده است.

 

چوبک تصریح کرد: البته قرار بوده این محوطه تبدیل به سایت-موزه بشود. اما مرمت و بازسازی چنین اثری نیازمند وجود سرمایه گذاری است. من اطلاع دارم حتی سازمان برنامه و بودجه هم برای تحقق این مساله مشتاق است. اما امکان اینکه محوطه تاریخی قزوین به وضعی مشابه محوطه تاریخی موجود در کشور ترکیه برسد در حال حاضر وجود ندارد، چون سرمایه لازم برای این کار تامین نمی‌شود. جالب است که یک بار یکی از متخصصان یونسکو که ژاپنی هم بود به ما می‌گفت تمام بودجه میراث فرهنگی شما اندازه مستند سازی یک بنای تاریخی ما در ژاپن است. واقعیت این است که بسیاری از جوامع آثار تاریخی چندانی هم ندارند، اما در این زمینه سرمایه گذاری‌های کلانی می‌کنند.