بی آبی، بلای جان کشور

- روزنامه خراسان نوشت: چند روزی است که گوش‌هایمان دوباره صدای باران را می‌شنود؛ صدایی که خیلی با آن غریبه شده‌ایم و از دوباره شنیدنش خوشحالیم؛ اما افسوس که این خوشحالی‌مان لحظه‌ای و کوتاه است، وقتی بدانیم که بارش‌های کشور حدود ۵۰ درصد نسبت به سال گذشته کمتر و خطر خشکسالی بیشتر شده است.

یک گزارش تلخ

دفتر مطالعات پایه منابع آب وزارت نیرو، روز گذشته گزارشی از وضعیت بارندگی سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ منتشر کرد که حاوی آمار‌ها و اطلاعات تلخ و نگران‌کننده است. طبق این گزارش میزان بارندگی‌ها در کشور از اول مهرماه سال گذشته (آغاز سال آبی) تا ۱۵ فروردین امسال ۱۲۴ میلی‌متر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۴۸ درصد و در مقایسه با میانگین درازمدت (۵۲ ساله) ۳۳ درصد کمتر شده است.

کاهش ۳۴ درصدی ورودی به سد‌ها

کم‌شدن بارندگی‌ها طبیعتا در میزان آب ورودی به سد‌های کشور نیز تاثیر مستقیم داشته است. طبق گزارش وزارت نیرو، از ابتدای مهرماه سال گذشته تا ۱۳ فروردین امسال، ۱۹ میلیارد و ۸۴۰ میلیون مترمکعب آب وارد سد‌های کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته (۲۹ میلیارد و ۹۲۰ میلیون مترمکعب)، ۳۴ درصد کاهش یافته است. با این میزان بارش، هم‌اکنون ۵۸ درصد ظرفیت مخازن سد‌های کشور پر شده که نسبت به سال قبل، ۱۲ درصد کمتر است. به همین ترتیب، به تبع کاهش میزان ورودی آب به سد‌های کشور، خروجی آب از سد‌ها هم ۳۰ درصد کاهش یافته است.

۱۴۰۰ یک درجه گرم‌تر از ۹۹

علاوه بر کاهش‌های رخ‌داده در میزان بارش‌ها، وضعیت دمای کشور نشانه‌هایی در خود دارد که برخلاف اظهارنظر‌های سال گذشته، از رسیدن دوره خشکسالی حکایت دارد، نه ترسالی. «احد وظیفه» رئیس مرکز ملی پایش خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی می‌گوید: طبق پیش‌بینی‌های انجام شده طی سه‌ماه ابتدایی امسال، دمای هوا در نیمه‌شرقی کشور یک درجه از نرمال بیشتر خواهد شد و در نیمه‌غربی نیز شاهد یک و نیم تا دو درجه افزایش دما نسبت به دمای نرمال خواهیم بود. به گفته او، در مجموع به طور میانگین دمای کل کشور در سه ماه اول امسال، یک درجه نسبت به دمای نرمال بیشتر خواهد بود.

استان‌های خراسان در بحران

احد وظیفه درباره پیش‌بینی‌ها از وضعیت بارندگی در بهار ۱۴۰۰ هم گزارش می‌دهد: بارندگی‌ها در سه‌ماه ابتدایی سال کمتر از نرمال است، به ویژه در استان‌های خراسان. طبیعتا طبق شرایط اقلیمی کشور، تا پایان سال آبی (پایان تابستان) در بخش‌های جنوبی کشور هم دیگر بارندگی نخواهیم داشت و از ابتدای تابستان نیز بارش‌ها فقط در نوار شمالی کشور خواهد بود.

او می‌افزاید: در مجموع در سه‌ماه ابتدایی همچنان میزان بارندگی در کل کشور پایین‌تر از نرمال خواهد بود و این کاهش در نیمه‌شرقی و شمال‌شرقی کشور بیشتر احساس خواهد شد.

نگرانی‌ها در بخش کشاورزی و دام پروری

رئیس مرکز ملی پایش خشکسالی و مدیریت بحران به برخی نگرانی‌های مهم ناشی از این اتفاقات آب و هوایی هم اشاره و تصریح می‌کند: در سال ۹۹ با وجود کاهش میزان بارندگی‌ها نسبت به درازمدت، باز هم بارش‌های خوبی داشتیم که سبب شد کشاورزی و دام‎پروری کشور آسیب جدی نبیند و در شرایط سخت آسیب‌های کرونا بر اقتصاد، کشاورزان و دام‌داران توانستند اشتغال خود را داشته باشند و محصولات موردنیاز کشور را هم تولید کنند. اما به نظر می‌رسد کاهش بارندگی‌ها در امسال، در حوزه کشاورزی و دام‌پروری تاثیرات منفی خواهد داشت و از بین رفتن چراگاه‌ها و علفزارها، احتمالا به کاهش تولید و بهره‌وری در این حوزه‌ها منجر خواهد شد. او یک نگرانی دیگر هم دارد: کم شدن بارش‌ها به خشک شدن عرصه‌های طبیعی می‌انجامد و با رسیدن تابستان خشک، خطرات ایجاد آتش‌سوزی در جنگل‌ها و علفزار‌ها هم بیشتر می‌شود.

سیستم‌ها و الگوی مصرف باید تغییر کند

رئیس مرکز ملی پایش خشکسالی و مدیریت بحران با بیان این نکته صحبت‌هایش را تمام می‌کند: ۹۰ درصد مصرف آب کشور در حوزه کشاورزی است و ۱۰ درصد آن هم در حوزه مصرف مردم و صنعت. راهکار مدیریت وضعیت کم‌آبی در کشور، استفاده از فناوری‌های نوین برای مصرف آب در صنعت و کشاورزی است و توجه به این‌که باید الگو‌های مصرف آب را اصلاح کنیم و قدر این نعمت را بیشتر بدانیم....