عوامل اثرگذار بر رشد جمعیت در دهه شصت چه بود؟
اگر دهه شصت را با زمان فعلی مقایسه کرد می‌توان متوجه شد که عواملی مانند تغییر سیاست‌های جمعیتی، الگوی ازدواج و نوع نگاه به آن باعث رشد جمعیت در آن زمان بوده است.
_ فارس نوشت: سخنان نوروزی رهبر انقلاب نکات مهمی درباره جمعیت و نقش جمعیت جوان در بحث تولید داشت. یکی از مهترین قسمت‌های صحبت ایشان درباره نقش رشد جمعیت دهه شصتی در پیدایش جمعیت جوان مستعد تولید در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ بود.
ایشان در این بخش از سخنان خود رشد جمعیت در دهه شصت را به رغم مخالفت‌ها و تمسخر‌ها در داشتن یک جامعه جوان مستعد تولید در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ موثر دانستند.
اما چه عواملی باعث رشد جمعیت در دهه شصت شد؟ بازخوانی علل و عوامل رشد جمعیت در دهه شصت و مقایسه آن با آنچه از دهه هفتاد به بعد و با شروع طرح کنترل جمعیت اتفاق افتاد، کمک خوبیست تا ببینیم چه عواملی باعث کاهش تدریجی و البته در مقاطعی ناگهانی رشد جمعیت در طی این چند دهه شده است.
الگوی ازدواج و نوع نگاه به آن
سبک زندگی ارتباط مستقیمی با نوع نگاه به ازدواج و همچنین سن ازدواج دارد. از طرفی سن ازدواج خود تعیین‌کننده افزایش یا کاهش طول دوره باروری و تعداد فرزندانی است که در یک ازدواج متولد خواهند شد.
طبق سرشماری‌ها در دهه چهل میانگین سن ازدواج دختران ۱۸.۴ بوده است. این شاخص از همان سال تا سال ۱۳۹۰ همیشه افزایشی بوده است و فقط در سال ۹۵ کمی کاهش پیدا کرده است. میانگین سن ازدواج دختران در سال ۱۳۹۰ به ۲۳.۴ رسید.
روند رشد تغییرات رشد جمعیت ایران برحسب مناطق شهری و روستایی ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۵
تحصیلات و باروری
کوکران، آماردان اسکاتلندی معتقد است که تحصیلات زنان احتمالا سن ازدواج آن‌ها را افزایش داده است. این حالت بر میزان باروری و رشد جمعیت تاثیر مستقیم دارد. بررسی‌های آماری و جامعه‌شناسانه دیگر هم نشان می‌دهد که تحصیلات بر نگرش‌ها نسبت به اندازه خانواده و منافع فرزندان تاثیر دارد.
بر اساس نتایج سرشماری در سال ۱۳۹۵ زنان با تحصیلات فوق‌لیسانس و دکترا در اوایل دهه هشتاد کمتر از ۱.۴ فرزند به دنیا می‌اوردند. درحالی که در همان زنان دیپلمه ۱.۸ فرزند به دنیا می‌اوردند. این عدد برای زنان گروه اول در سال ۱۳۹۵ به ۱.۲ فرزند رسید. درحالی که زنان گروه دوم در این سال هرکدام ۲.۲ فرزند به دنیا آوردند.
میزان باروری کل بر حسب سطح تحصیلات کل کشور بر اساس سرشماری ۱۳۹۵
میزان باروری شهری کشور برحسب تحصیلات بر اساس نتایج سرشماری ۱۳۹۵
وضعیت اقتصادی و اجتماعی
پدیده تمایل بیشتر قشر فرودست به داشتن فرزندان بیشتر تقریبا به یک قانون اجتماعی و اقتصادی ثابت تبدیل شده است. تفاوت میان میزان باروری مناطق شهری و روستایی ایران شاهدی بر این مدعاست. در سال ۱۳۹۵ میزان باروری کل در مناطق شهری برابر ۱.۹۵ و در مناطق روستایی ۲.۶ وده است. میزان باروری مناطق شهری کشور در سطح باروری بالاتر از دیپلم و در نقاط روستایی تقریبا در سطح راهنمایی است.
میزان باروری روستایی کشور برحسب سطح تحصیلات بر اساس نتایج سرشماری ۱۳۹۵
سیاست‌های جمعیتی
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ایران همگام با فراز و نشیب‌های سیاست‌های جمعیتی، رشد جمعیت هم تغییر پیدا کرده است. به این ترتیب که با اعمال برنامه‌های تنظیم خانواده، رشد جمعیت در سال از سال ۱۳۴۶ تا انقلاب روند روبه کاهشی داشته است. پس از انقلاب ناگهان این روند افزایش پیدا می‌کند و با اجرای سیاست‌های تشویق موالید رشد جمعیت در دهه ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۵ به رشدی نزدیک به ۴ درصد رسید. این رشد در تاریخ کشورمان بی‌سابقه است.
میانگین سن در اولین ازدواج زنان و مردان کل کشور ۱۳۴۵ تا ۱۳۹۵
بعد از با اجرای سیاست‌های کنترل جمعیت از سال ۱۳۹۸ رشد سالانهجمعیت کشور از ۳.۹ در دهه ۱۳۵۵-۱۳۶۵ به ۱.۶۱ درصد در دهه ۱۳۷۵-۱۳۸۵ رسید. بعد از گذشت دو دهه در برنامه ششم توسعه هدف‌گذاری برای افزایش میزان باروری کل به رقمی بالاتر از سطج جانینی یعنی ۲.۲ فرزند شد. در بند اول سیاست‌های کلی جمعیت از سوی مقام معظم رهبری در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ نیز ب افزایش میزان باروری به سطح بالاتر از جانشینی تاکید شده است.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *
