نکاتی درخصوص نحوه نگهداری دارو

_ مهر نوشت: ممکن است پس از مراجعه به پزشک و دریافت دارو، دارو‌های تجویز شده تا انتها مصرف نشوند. گرچه تصور اشتباه نگهداری این دارو‌ها در منزل برای روز مبادا بسیار خطرناک و نادرست است، ولی شاهد هستیم که جمع آوری و انبار دارو‌ها در خیلی از منازل در محلی به نام‌های قفسه دارویی و یا جعبه‌های دارویی در آشپزخانه و یا یخچال صورت می‌گیرد. حال چگونه باید از شر دارو‌هایی که نیازی به مصرف آن‌ها نیست، خلاص شد.

 

فهرستی از دارو‌هایی که مرتب مصرف می‌کنید و در منزل موجود دارید، هنگام مراجعه به پزشک همراه داشته باشید تا از تجویز مجدد آن خودداری شود.

 

نحوه نگهداری صحیح دارو‌ها را بدانید و مطابق آن عمل کنید.

 

تعداد دارو‌هایی که باید در یخچال نگهداری شوند اندک است. هنگام دریافت دارو از داروساز نحوه نگهداری دارو را بپرسید.

 

نگهداری دارو‌ها در یخچال فقط برای دارو‌هایی که یخچالی هستند، ضروری و مناسب است. یخچال مانند حمام دارای رطوبت است و باعث می‌شود دارو زودتر از رسیدن به تاریخ انقضای روی بسته بندی، خراب شود.

 

اگر روی جعبه دارویی نوشته است در دمای اتاق نگهداری شود، باید دارو در دمای معمول و در حدود ۲۱ تا ۲۵ درجه سانتیگراد نگهداری شود.

 

داروخانه‌ها به هیچ عنوان مجاز به تحویل گرفتن داروی مصرف نشده از بیماران نمی‌باشند، چراکه به محض خروج دارو از داروخانه، شرایط نگهداری دارو از کنترل خارج می‌شود و به همین دلیل سلامت داروی مرجوعی به داروخانه زیر سوال است. پس با غیر قانونی اعلام نمودن بازگشت دارو به داروخانه، سلامت مصرف کنندگانی که دارو‌های خود را تنها از داروخانه تهیه می‌نمایند، حفظ خواهد شد.

 

نظافت کلی عید، زمان مناسبی است تا در هر منزلی، به قفسه یا جعبه دارویی سری بزنیم و به آن سر و سامان دهیم. دارو‌هایی که تاریخ انقضایش فرا رسیده است را جدا و به شکل صحیح معدوم نمائیم. گرچه دارو‌ها نقش مؤثری در درمان بسیاری از بیماری‌ها دارند، ولی زمانی که دیگر نیازی به آن‌ها نباشد ضروری است که برای جلوگیری از خطرات احتمالی، دارو‌ها را به شکل مناسبی دور بریزیم.

 

برای نگهداری دارو‌ها در منزل حتماً به شرایط نگهداری دارو مندرج در روی جعبه یا برچسب دارو و یا بروشور داخل جعبه دارویی دقت نمائید.

 

نگهداری دارو‌ها در یخچال فقط برای دارو‌هایی که یخچالی می‌باشند ضروری و مناسب است. یخچال مانند حمام دارای رطوبت است و باعث می‌شود دارو زودتر از رسیدن به تاریخ انقضای روی بسته بندی، خراب شود.

 

در منزل از نگهداری دارو‌هایی که برچسب ندارند و مورد مصرف نمی‌باشند، خودداری نمائید

 

دارو‌ها را در داخل بسته‌بندی اصلی آنها، دور از نور، گرما، یخ زدگی و رطوبت نگهداری نمائید.

 

سرنگ و دستکش استریل نیز تاریخ انقضای مصرف دارند. سرنگ و یا دستکش استریل که تاریخ مصرف آن گذشته و یا کاغذ پوشش آن‌ها پاره شده باشد غیر استریل و غیر قابل استفاده است.

 

از مصرف پماد‌ها و کرم‌هایی که قوام خود را از دست داده‌اند، سفت یا آبکی شده‌اند، از بسته بندی نشست کرده است، بپرهیزید و آن‌ها را دور بریزید.

هرگز دارویی را در جعبه داروی دیگری نگهداری نکنید. چرا که این امر منجر به مسمومیت دارویی خود یا عزیزانتان خواهد شد.

 

توجه داشته باشید دارو‌ها بایستی در بسته بندی و ظرف اصلی خود نگهداری شوند. خارج کردن آن‌ها از ظروف و تقسیم در پاکت‌های کاغذی یا پلاستیکی فساد آن‌ها را تسریع می‌کند.

 

الف) انواع خوراکی: به دلیل پایین بودن دمای یخچال نسبت به محیط بیرون، رطوبت بالاتری دارد و در صورت گذاشتن در یخچال زود‌تر فاسد می‌شوند.

 

ب) انواع واژینال: در صورت رعایت شرایط نگهداری و اپلیکاتور یک‌بار مصرف تا آخر تاریخ انقضا قابل مصرف هستند.

 

نکته: در مورد قرص‌ها و کپسول‌هایی که پس از شمارش، بسته بندی و تحویل می‌گردند، در صورت وجود رطوبت گیر و محکم بودن درب ظرف، ملاک نگهداری تا تاریخ انقضا دارو است.

 

الف) پماد و کرم و ژل موضعی: در صورت جمع کردن قسمت مصرف شده تیوپ و محکم بودن درب حداکثر تا زمان انقضا قابل نگهداری است.

 

ب) پماد و کرم و ژل چشمی: تا یک ماه از زمان باز شدن قابل مصرف هستند.

 

ج) پماد و کرم و ژل واژینال: بعد از باز کردن تا یک ماه قابلیت مصرف دارند.

 

الف) انواع قطره چشمی: چنانچه در موقع مصرف قطره به چشم تماس پیدا نکند، حداکثر تا یک ماه بعد از باز کردن قطره قابل مصرف است.

 

ب) انواع قطره گوشی و بینی: در صورت محکم بودن درب ظرف بعد از مصرف در صورت عدم یخ زدگی و عدم تغییر رنگ، حداکثر تا پایان تاریخ انقضا قابل استفاده بوده، هر چند باید در نظر داشت که با مصرف تدریجی احتمال تغلیظ دارو است.

 

ج) انواع خوراکی: در صورت باز کردن قطره خوراکی، حداکثر تا یک ماه قابل نگهداری است. فقط در مورد قطره نیستاتین بعد از شروع مصرف تا یک هفته در یخچال قابلیت نگهداری دارد.

 

الف) نحوه نگهداری انواع سوسپانسیون: برخی سوسپانسیون‌ها آماده‌اند و برخی با افزودن آب جوشیده سرد، آماده مصرف می‌شوند. سوسپانسیون‌ها در دمای اتاق تا هفت روز و در یخچال تا چهارده روز قابل نگهداری می‌باشند. به غیر از سوسپانسیون کوآموکسی کلاو که به گرما شدیداً حساس است و بعد از آماده سازی، باید سریع به یخچال منتقل شود که در این صورت تا هفت روز در یخچال قابل نگهداری است. توجه شود که اگر سوسپانسیون کوآموکسی کلاو از رنگ کرم روشن تغییر رنگ داد و تیره‌تر شد، قابل مصرف نیست.

دقت شود سوسپانسیون‌ها دو فاز دارند که با تکان دادن شیشه دارویی، فاز جامد آن در فاز مایع پخش و یکنواخت می‌شود. اگر لایه زیرین سوسپانسیون، با تکان دادن معمولی یکنواخت نشد، اصطلاحاً کیک ایجاد شده و قابل مصرف نیست.

 

ب) نحوه نگهداری انواع شربت مایع: ضمن باز کردن باند محکم درب بطری، در صورت محکم بودن درب آن و عدم تغییر خواصی مثل بو، مزه و رنگ، در مورد شربت تا یک ماه و در مورد الگزیر، تا آخر تاریخ انقضا قابل مصرف می‌باشند. هر چند به جهت تغلیظ دارو در اثر نگهداری طولانی آن، استفاده آن در کودکان و سالمندان توصیه نمی‌شود.

 

در صورت شستشوی صحیح سیلندر، تا پایان تاریخ انقضا قابل استفاده می‌باشند. به دلیل قابل اشتعال بودن پوکه اسپری تنفسی، از نزدیک کردن اسپری تنفسی به آتش باید جلوگیری کرد.

 

آمپول‌ها به عنوان داروی یک‌بار مصرف بوده و بلافاصله بعد از باز شدن باید استفاده و باقیمانده آن دور ریخته شود.

 

این شکل دارویی به صورت چند دوز و چند بار مصرف بوده و ویال‌های مایع تا چهار هفته بعد از شروع مصرف قابل نگهداری می‌باشند. (مانند ویال‌های انسولین و لیدوکایین) و در انواع دیگر، مقدار باقیمانده بعد از شروع مصرف دور انداخته می‌شوند. در مورد ویال‌های پودری بعد از انحلال با حلال طبق بروشور کارخانه سازنده قابلیت نگهداری دارند.

 

الف: انواع محلول‌های تزریقی حجیم تزریقی: بعد از قرار دادن ست سرم بلافاصله باید تزریق شوند.

 

ب: انواع محلول‌های تزریقی حجیم شست و شو: بلافاصله بعد از باز کردن برای شستشوی زخم‌ها باید استفاده شوند، زیرا در غیر این صورت در زخم‌های باز می‌توانند موجب عفونت گردند.

 

ج: از انجماد محلول‌های تزریقی حجیم باید جلوگیری کرد. نگهداری آن‌ها در دمای اتاق بلامانع است.