کشور‌های مختلف برای محفاظت از کودکان در فضای مجازی چه برنامه‌ای دارند؟

_ فارس نوشت: کودکان و نوجوانان در اینترنت با چالش‌هایی همچون تهدید و زورگیری مجازی، اخبار و اطلاعات دروغ، محتوای مستهجن، تهدید‌های سایبری و ... مواجه هستند و از همین رو در کشور‌های گوناگون قوانین و سیاست‌های برای مقابله با این مشکلات وضع شده است.

 

افزایش دسترسی به اینترنت از طریق گوشی و تبلت، و افزایش استفاده از خدمات آموزش آنلاین به علت شیوع ویروس کرونا، خطرات یادشده را افزایش داده است و از همین رو نهاد‌هایی مانند رگولاتوری حفاظت از داده‌های اتحادیه اروپا موسوم به جی دی آر پی برای کمک به حفظ امنیت و آسایش کودکان و نوجوانان در زمان استفاده از اینترنت تلاش‌های مختلفی به عمل آورده است.

 

در برخی کشور‌های جهان قوانینی برای مقابله با دسترسی کودکان به هرزه نگاری و از جمله هرزه نگاری اینترنتی پیش بینی شده است. اما یکی از اسناد کلیدی در این زمینه کنوانسیون حقوق کودکان سازمان ملل است که حاوی استاندارد‌هایی برای حفاظت از حقوق کودکان در زمینه‌های مختلف است. بر اساس این کنواسیون باید جلوی دسترسی کودکان به محتوایی که آسایش و رفاه آن‌ها را تهدید می‌کند، گرفته شود و نباید حریم شخصی، خانواده و امنیت کودکان از طریق مداخله‌های غیرقانونی تهدید شود. البته باید توجه داشت که در این کنوانسیون که قبل از شکل‌گیری اینترنت به شکل کنونی تهیه و تصویب شده، اشاره صریحی به ضرورت ممنوعیت دسترسی کودکان به محتوای هرزه‌نگارانه در اینترنت نشده است.

 

شورای اروپا از زیرمجموعه‌های اتحادیه اروپا در کنوانسیون اروپایی حقوق بشر خود به موضوع حفاظت از کودکان در برابر محتوای نامناسب پرداخته است. در ماده ۸ این کنوانسیون تصریح شده که حقوق کودکان در زمینه حفظ حریم شخصی و حفظ کیفیت زندگی خانوادگی باید محفوظ بماند. در کنوانسیون یادشده به ضرورت دخالت دولت برای حفظ حقوق و امنیت و رفاه کودکان در صورت لزوم نیز اشاره شده است.

 

اما شورای اروپا برای حفاظت از حقوق کودکان در فضای دیجیتال کنوانسیون جرائم سایبری را نیز به تصویب رسانده است. بر اساس این کنوانسیون تمامی اقدامات مرتبط با هرزه نگاری کودکان در ردیف جرائم جنایی طبقه بندی می‌شوند. یکی از زیرمجموعه‌های شورای اروپا شورای استراتژی اروپا در زمینه حقوق کودکان است که در سال ۲۰۱۶ تاسیس شده و بر روی حقوق کودکان در زمان استفاده از اینترنت متمرکز شده است. بر اساس توصیه نامه‌های این شورا که برای اعضای اتحادیه اروپا الزام آور است، کودکان در زمینه استفاده از اینترنت از حقوقی مانند حقوق آموزش، حقوق اظهارنظر و بیان دیدگاه‌ها و حق در امان ماندن از خشونت، سوء استفاده و عدم استثمار برخوردارند.

 

بر اساس یکی دیگر از مصوبات این شورا باید از کودکان و نوجوانان در برابر رفتار و محتوای مضر و نامناسب حفاظت شود. همچنین سرویس دهندگان اینترنتی باید تمهیداتی بیندیشند تا از کودکان و نوجوانان در برابر قلدری و باج گیری مجازی، سرقت اطلاعات خصوصی، جرائم سایبری و سوءاستفاده جنسی حفاظت شود. همچنین دولت‌های عضو اتحادیه اروپا باید اقدامات مناسبی را برای حفاظت از کودکان و نوجوانان به خصوص در زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی انجام دهند تا از به اشتراک گذاری غیرضروری اطلاعات خصوصی آن‌ها جلوگیری شود. تنظیم سازوکار‌هایی مناسب توسط شبکه‌های اجتماعی برای گزارش سریع محتوای نامناسب عرضه شده برای کودکان و نوجوانان نیز توسط این شورا پیش بینی شده است.

 

از سوی دیگر کمیسیون اروپا به عنوان یکی دیگر از زیرمجموعه‌های کمیسیون اروپا در سال ۲۰۱۰ دستورالعملی موسوم به دستورکار دیجیتال را به تصویب رساند که بر اساس آن باید از کودکان و نوجوانان در برابر محتوای مضر و نامناسب در اینترنت حفاظت شود و دولت‌های عضو اتحادیه اروپا باید نهایت تلاش خود را به عمل آورند تا قوانین داخلی را در این زمینه تصویب کنند.

 

کشور‌های مختلف نیز قوانین مشخص و صریحی برای صیانت از کودکان در فضای مجازی تصویب کرده‌اند که در ادامه به برخی موارد اشاره می‌شود.

 

کشور‌های عضو اتحادیه اروپا، با مدیریت رگولاتوری این اتحادیه در زمینه حفاظت از داده‌های اتحادیه اروپا قوانین سختگیرانه‌ای را برای صیانت از کودکان وضع کرده اند. بر اساس این قوانین شرکت‌های فناوری باید تنظیمات حریم شخصی پیش فرض سختگیرانه‌ای را در زمان ارایه خدمات به کودکان در نظر بگیرند تا جمع آوری و پردازش داده‌های شخصی کودکان با دقت بیشتری صورت بگیرد. در اکثر کشور‌های عضو اتحادیه اروپا نیز قوانین مستقل سختگیرانه‌ای در مورد سن مجاز برای جمع آوری و پردازش اطلاعات شخصی کاربران وجود دارد. این سن از ۱۳ سال به بالا در انگلیس تا ۱۶ سال به بالا در کشور‌هایی مانند ایرلند و هلند در نوسان است و لذا شرکت‌های فناوری حق ندارند در زمان ارائه خدمات به کاربران خود، داده‌های خصوصی افراد زیر این سن را نزد خود نگه دارند.

 

در انگلیس قوانین سخت گیرانه‌ای برای کنترل نحوه استفاده کودکان و نوجوانان از اپلیکیشن ها، اسباب بازی‌های قابل اتصال به اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، بازی‌های آنلاین، سایت‌های آموشی، سایت‌های استریم بازی و ... وجود دارد. این سایت‌ها و نرم افزار‌ها باید میزان جمع آوری اطلاعات شخصی کودکان را به حداقل برسانند، قابلیت شناسایی موقعیت جغرافیایی کودکان و نوجوانان را غیرفعال کنند و تمهیداتی برای غیرممکن کردن دسترسی کودکان به بخش‌های مناسب بزرگسالان خدمات خود بیندیشند.  جریمه هرگونه تخلف در این زمینه‌ها برابر با ۲۲ میلیون دلار یا ۴ درصد از کل گردش مالی سالانه هر یک از این شرکت هاست.

 

در کشور ایرلند شرکت‌های فناوری ارائه دهنده خدمات آنلاین باید رضایت والدین را هم برای خدمت رسانی به کودکان جلب کنند و روش‌هایی فنی و دقیق را برای کسب اطمینان از درج سن واقعی کودکان در سایت‌های خود ابداع کنند.

 

در بلژیک و برخی کشور‌های دیگر اتحادیه اروپا از عرضه اپلیکیشن‌هایی که دسترسی به گوشی‌ها و تبلت‌های کودکان و کنترل آن‌ها توسط والدین را ممکن کند، حمایت می‌شود و در سال‌های گذشته شرکت‌هایی مانند اپل که چنین اپلیکیشن‌هایی را از فروشگاه‌های آنلاین خود حذف کرده بودند، توبیخ شدند.

 

در آمریکا کشور متوسط زمانی که یک کودک هشت سال به پایین صرف اتصال به اینترنت از طریق گوشی و تبلت می‌کند، از ۵ دقیقه در روز در سال ۲۰۱۱ به ۴۸ دقیقه در روز در سال ۲۰۱۷ افزایش یافته است. در این کشور  قوانین فدرال و ایالتی مختلفی برای حفاظت از حقوق کودکان در فضای مجازی وجود دارد. کمیسیون فدرال تجارت آمریکا در فوریه سال ۲۰۱۹ جریمه‌ای ۵.۷ میلیون دلاری را بر علیه اپلیکیشن به اشتراک گذاری ویدئوی تیک تاک وضع کرد. علت این جریمه عدم جدیت برای جلوگیری از فعالیت کودکان زیر ۱۳ سال در تیک تاک بود.

 

ممنوعیت ردگیری موقعیت مکانی کودکان توسط سایت‌هایی مانند یوتیوب و ... و نیز ضرورت در نظر گرفتن تمهیداتی برای ناممکن شدن دسترسی کودکان به محتوای مناسب بزرگسالان در سایت‌ها و سرویس‌های مختلف از جمله قوانین وضع شده برای حفاظت از کودکان در اینترنت است.

 

همچنین فروشگاه‌های آنلاین در آمریکا مانند اپ استور‌های گوگل و اپل موظف هستند به دقت مشخص کنند کدامیک از اپلیکیشن‌های عرضه شده توسط آن‌ها مناسب کودکان بوده و کدامیک تنها باید توسط بزرگسالان نصب شوند. علاوه بر این جریمه‌هایی برای شرکت‌های متخلف در نظر گرفته شده است.

 

بر اساس قوانینی که در زمینه حفاظت از حقوق کودکان در سال ۲۰۲۰ در هند به تصویب رسیده، در صورت تلاش برای جمع آوری و پردازش اطلاعات کودکان زیر ۱۸ سال در فضای مجازی باید حقوق و منافع آن‌ها به بهترین نحو محفوظ باقی بماند. بر همین اساس، جمع آوری اطلاعات کودکان در اینترنت با هدف تهیه نمایه‌های شخصی از هر یک از آنها، ردگیری و کنترل رفتار کودکان و انتشار و ارسال تبلیغات هدفمند برای مشاهده آن‌ها ممنوع است.

 

دولت هند در مقاطعی بارگذاری و نصب برخی اپلیکیشن‌های تلفن همراه را به علت نگرانی از سوءاستفاده از آن‌ها برای ترویج هرزه نگاری کودکان ممنوع کرده است. از جمله در سال ۲۰۱۹ دادگاهی در هند دستور به ممنوعیت امکان نصب و بارگذاری اپلیکیشن تیک تاک به همین علت داد و از اپل و گوگل خواست اپلیکیشن یادشده را از فروشگاه‌های آنلاین خود حذف کنند.