احتمال نشت باکتری کلوستریدیوم بوتولینوم به تالاب میانکاله/ آمار تلفات به ۲۵۲۵ پرنده رسید

- مرگ و میر پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله که طبق آخرین آمار ارائه شده از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران به ۲۵۲۵ پرنده رسیده همچنان ادامه دارد بی‌آنکه دلیلی قانع‌کننده برای آن اعلام شود. مسئولان سازمان دامپزشکی امسال هم مانند سال گذشته عامل تلفات پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله را "بوتولیسم" عنوان می‌کنند: مسمومیتی ناشی از سم بیوتوکسین که از رشد باکتری کلوستریدیوم بوتولینوم در بوته‌های پوسیده و یا لاشه حیوانات آبزی در آب‌های راکد و کم‌اکسیژن تولید می‌شود. این توضیحات اما برخی از دامپزشکان را اقناع نکرده و نزد افکار عمومی هم جایی برای خود باز نکرده است.

کامران مدانلو، دامپزشک متخصص بیماری‌های طیور سال گذشته درباره مشاهداتش هنگام کالبدگشایی لاشه‌های پرندگان میانکاله به رسانه‌ها گفته بود:

بررسی لاشه پرندگان تلف شده در میانکاله، فرضیه بوتولیسم را رد می‌کند چرا که بوتولیسم علائم کالبدگشایی ندارد اما لاشه‌هایی که ما باز کردیم دارای ضایعات پاتولوژیک بودند. وجود نکروز (بافت‌مردگی) کبدی و خونریزی که در محوطه بطنی لاشه‌ها مشهود بود، بیانگر وجود بیماری است نه مسمومیت بوتولیسم! این ضایعات، ما را به بیماری‌های مختلفی مشکوک کردند که نوع آنها را در آزمایشگاه می‌توان تعیین کرد.

این در حالی است که امسال بر خلاف سال گذشته، حتی برای بررسی لاشه‌ها هم از دامپزشکان مستقل کمک گرفته نشده است.

بهرنگ اکرامی، یکی از دامپزشکانی که سال گذشته در بررسی و کالبدگشایی لاشه‌ها با مسئولان دامپزشکی همکاری داشت درباره علت تلفات گسترده پرندگان در میانکاله در سال گذشته و سال جاری به میزان گفت: عامل بوتولیسم سم بیوتوکسین است که توسط یک باکتری بی‌هوازی به نام کلوستریدیوم بوتولینوم در محیط‌های بی‌هوازی و در لاشه‌های در حال فساد رشد می‌کند. خوردن میازهای روی این لاشه‌ها و یا خوردن لاشه‌هایی که عامل بیوتوکسین در آنها فعال است می‌تواند در پرندگان و پستانداران ایجاد فلجی و مرگ‌های ثانویه کند.

وی افزود: علائم بوتولیسم، ایجاد فلجی عضلانی از نوع شل‌شدگی از جمله افتادگی گردن یا بال‌ها و ناتوانی در حرکت پاهاست که در پرندگان آب‌زی می‌تواند به غرق شدن منجر شود. در حالی که در لاشه‌های پرندگان میانکاله فلجی از نوع انقباضی مشهود است که باعث چرخش سر و حرکات دورانی در حین شنا می‌شود.

این دامپزشک با بیان اینکه در بررسی لاشه‌های دچار بوتولیسم، اثرات پاتولوژیک مشاهده نمی‌شود گفت: یک پروسه پاتولوژیک نیازمند وجود یک عامل پاتوژن یا باکتری یا ویروس است که روی اندام‌های حیاتی مانند قلب و کبد فعالیت و ایجاد عارضه پاتولوژیک بکند که ما سال گذشته در لاشه‌ها اثرات پاتولوژیک از جمله نکروز‌های نقطه‌ای (بافت‌مردگی) روی کبد، پرخونی در بخش مننژ ودرگیری‌هایی در بخش روده را مشاهده کردیم که باکتری‌هایی مثل پاستورلا (عامل بیماری پاستورلوز یا وبای پرندگان) می‌توانند عامل آن باشد اما تعیین قطعی نوع باکتری، مستلزم کار آزمایشگاهی است.

اکرامی ادامه داد: این باکتری‌ها می‌توانند از طریق کشتارگاه‌ها، تخلیه لاشه‌ها در مسیر رودخانه یا پرندگان آلوده‌ای که از نقاط دیگر این آمده‌اند منتشر شود.

وی تصریح کرد: به عنوان یک دامپزشک احتمال اینکه عامل تلفات پرندگان در میانکاله، بوتولیسم باشد را بسیار بعید می‌دانم. اما در صورتی که تشخیص سازمان دامپزشکی، به عنوان متولی مدیریت بیماری‌های جانوران را بپذیریم این سوال مطرح می‌شود که چرا لاشه‌ها در کنار خلیج دفن شده‌اند؟

اکرامی افزود: می‌دانیم که باکتری کلوستریدیوم بوتولینوم (عامل بوتولیسم) در خاک سالیان سال زندگی کرده و پایداری دارد بنابراین هر زمان که آب خلیج به گودال‌هایی که پرندگان در آنها دفن شده‌اند نشت کند به راحتی به خلیج منتقل می‌شود. اگر علت این تلفات را بوتولیسم در نظر بگیریم با دفن لاشه‌ها در کنار خلیج عملا یک سیکل بیماری ایجاد کرده‌ایم و باید هر سال شاهد چنین تلفاتی باشیم.

به گزارش میزان، روابط عمومی سازمان دامپزشکی کشور در اطلاعیه‌ای، به صورت رسمی علت تلفات پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله را بیماری «بوتولیسم» اعلام کرد:

"با توجه به بررسی‌های همه‌جانبه به عمل آمده و تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده از این بررسی و نتایج آزمایشگاهی نمونه‌های اخذ شده در شش محور مختلف، عامل اصلی رخداد مرگ و‌ میر بالای پرندگان در تالاب بین‌المللی میانکاله، بوتولیسم (مسمومیت ناشی از سم باکتری کلستریدیا بوتولینوم) بوده است و نتایج آزمایشگاهی حاکی از آن است که آلودگی با فلزات سنگین، سموم ارگانوفسفره، سموم ارگانوکلره، بیماری‌های ویروسی و باکتریایی نقشی در این رخداد نداشته‌اند .
سازمان دامپزشکی کشور با همکاری سازمان حفاظت محیط‌ زیست با حضور فعال در محل تالاب، نسبت به رصد و پایش وضعیت پرندگان و انجام تمهیدات لازم برای مدیریت رخداد اقدام می‌نماید."