غربالگری جنین در دوران بارداری صد در صد اختیاری است

- افشین استوار مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفتگو با وبدا درباره غربالگری جنین با اشاره به اینکه سندرم داون و تریزومی‌های ۱۳ و ۱۸ شایع‌ترین ناهنجاری‌های ژنتیکی هستند که امکان تشخیص آن‌ها در ابتدای دوران بارداری به صورت همزمان وجود دارد، گفت: منابع علمی توصیه می‌کنند همه مادران با استفاده از آزمایش‌های موجود در اوایل دوره بارداری احتمال داشتن جنین با سندرم داون را بررسی کنند و درصورتی که جنین مبتلا باشد از طریق قانونی اقدام به سقط کنند.

وی با تاکید بر اینکه غربالگری سندرم داون در دوران بارداری صد در صد اختیاری است، اظهار کرد: کادر بهداشت و درمان تنها به مادران توصیه می‌کنند درصورت تمایل برای انجام تست‌های اولیه غربالگری اقدام کنند.

استوار به مراحل غربالگری اشاره و خاطرنشان کرد: بعد از اینکه تست‌های اولیه انجام شد احتمال ابتلای جنین به سندرم داون مطرح می‌شود که براساس آن خطر، اقدامات بعدی انجام می‌شود. خطر بالا به هیچ عنوان به معنای ابتلای قطعی جنین به سندرم داون و (تریزومی‌های ۱۳ و ۱۸) نیست و این موضوع به مادران گوشزد می‌شود.

مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت ادامه داد: درصورتی که بعد از انجام غربالگری اولیه هم مشخص شود که احتمال ابتلا وجود دارد، به هیچ عنوان به این معنا نیست که جنین مبتلا به سندورم داون است، تنها اندیکاسیون انجام آزمایشات تکمیلی خواهد بود؛ در صورت پیاده سازی دستورالعمل پیشنهادی وزارت بهداشت، در مرحله نخست انجام غربالگری تنها ۵ درصد مادران دارای خطر بالا تشخیص داده شده و برای انجام آزمایش‌های تکمیلی معرفی می‌شوند.

سقط جنین بر اساس آزمایش‌های اولیه غربالگری انجام نمی‌شود

وی با تاکید براین نکته که خطر بالا در آزمایشات اولیه غربالگری تنها نشانه‌ای برای انجام تست‌های تکمیلی است، تصریح کرد: بر اساس نتایج آزمایش‌های اولیه هیچ سقطی انجام نمی‌شود و سقط تنها درصورت تشخیص قطعی سندرم داون با آزمایش ژنتیک و مجوز پزشکی قانونی انجام می‌شود.

به گفته دکتر استوار با آزمایش اولیه و یا آزمایشی که کوچکترین تردیدی در آن وجود داشته باشد هیچ نوع سقطی به شکل قانونی در کشور انجام نمی‌شود.

مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت یادآور شد: براساس پروتکل پیشنهادی وزارت بهداشت نتیجه ۹۵ درصد آزمایش‌های اولیه که در سه ماهه اولیه بارداری به مادران توصیه می‌شود منفی است و تنها پنج درصد افراد برای انجام تست‌های تشخیصی تکمیلی معرفی می‌شوند.

وی با بیان اینکه در مرحله دوم، با استفاه از نمونه خون مادر تست تکمیلی غربالگری غیرتهاجمی برپایه دی ان‌ای آزاد (NIPT) در خون مادر انجام می‌شود، بیان کرد: تست مادرانی که در این مرحله مثبت می‌شود هم به هیچ عنوان مثبت قطعی تلقی نمی‌شود. از این تعداد تنها یک درصد به مرحله بعدی هدایت می‌شوند که در این مرحله به هیچ عنوان اجازه سقط ندارند.

استوار به مرحله بعدی غربالگری اشاره و عنوان کرد: پس از مرحله دوم و درصورت مثبت بودن تست، مادر برای آزمایش قطعی ژنتیک اقدام خواهد کرد؛ در مرحله آخر و درصورتی که نتیجه آزمایش قطعی ژنتیک مثبت اعلام شد، با تایید سه پزشک معتمد، پزشکی قانونی و نه وزارت بهداشت، مجوز سقط قانونی را صادر می‌کند.

وی با تاکید براینکه عدم حمایت از خانواده‌ها آن‌ها را به سمت روش‌های غیراستاندارد، هزینه‌های اضافی و غیرضروری و احیانا سقط غیرقانونی سوق می‌دهد، گفت: درصورتی که دستورالعمل پیشنهادی وزارت بهداشت رعایت شود تعداد سقط جنین سالم در نتیجه غربالگری در کشور، با اتخاذ تمهیدات لازم نزدیک به صفر خواهد بود.

غربالگری دوران بارداری در راستای سیاست‌های جمعیتی کشور است

استوار با بیان اینکه محدود کردن غربالگری به گروهی از مادران باردار براساس هر متغیری از جمله سن اقدام بسیار نادرستی است، اظهار کرد: احتمال بروز سندرم داون در هیچ سنی منتفی نیست و شناسایی افراد پرخطر تنها از طریق انجام مرحله اول غربالگری در تمام زنان باردار ممکن است. از آن جایی که ۸۰ درصد مادران باردار در سن زیر ۳۵ سالگی در کشور باردار می‌شوند، اگر از خانواده‌ها حمایت نکنیم موجب سلب اعتماد آن‌ها از نظام سلامت خواهد شد که عوارض زیادی به همراه دارد.

مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت افزود: وزارت بهداشت با نظارت و استاندارد کردن همه مراحل غربالگری با همکاری پزشکان و جامعه علمی و به خصوص با مشارکت انجمن‌های زنان، پره ناتولوژی، ژنتیک و رادیولوژی می‌تواند نقش مهمی در کاهش دغدغه والدین و سلامت روان آن‌ها ایفا کند و از تولد نوزادان مبتلا به سندرم داون هم تا حدود زیادی جلوگیری خواهد شد.

وی در پایان با ذکر این نکته که غربالگری باعث کاهش جمعیت نمی‌شود و در راستای سیاست‌های جمعیتی کشور است، تاکید کرد: آنچه مسلم است غربالگری استاندارد می‌تواند با فراهم کردن آسودگی خاطر برای خانواده‌ها تمایل آن‌ها را برای فرزندآوری افزایش دهد و اگر در هزینه‌های غربالگری از خانواده‌ها حمایت شود امکان فرزندآوری آن‌ها به خصوص در سنین پائین‌تر مادر که فرصت فرزندآوری بیشتر است، افزایش پیدا می‌کند.