سفر ظریف به قفقاز و روسیه؛ قرینه چرخش سیاست خارجی ایران به سوی همسایگان

بهرام امیراحمدیان در گفت‌وگو با میزان، درباره سفر منطقه‌ای وزیر امور خارجه به ۳ کشور قفقاز، روسیه و ترکیه، اظهارداشت: اینکه آقای ظریف به سه کشور حوزه قفقاز و روسیه و ترکیه سفر کرده و دیدار‌هایی داشته است، نشان می‌دهد که در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تصمیم گرفته شده است که با کشور‌های منطقه، روابط نزدیک‌تری برقرار شود.

این کارشناس مسائل قفقاز ادامه داد: به ویژه اینکه در مسئله قره‌باغ که در پایان سال گذشته میلادی اتفاق افتاد و در تاریخ ۲۰ آبان (۱۰ نوامبر) تصمیم گرفته شد که آتش بسی برقرار شود، جمهوری اسلامی ایران با اینکه همسایه بلافصل منطقه است و با منطقه درگیری مرز مشترک دارد، ولی متاسفانه روسیه، ایران را در نظر نگرفته بود؛ از این منظر که امنیت ملی کشور ما می‌تواند درصورتی که در مرز ما درگیری‌هایی صورت بگیرد، تهدید شود.

وی افزود: به سبب همین نگرانی‌هایی که در زمینه ادامه این درگیری‌ها و بعد آتش‌بسی که اعلام شد، حتماً می‌بایست نظر جمهوری اسلامی ایران هم گرفته می‌شد و ابتکاری که وزیر امور خارجه بین ترکیه، روسیه و ایران از طرفی و ۳ جمهوری قفقاز از طرف دیگر، پیگیری می‌کند، این است که ما در منطقه همجوار خودمان با یک نقطه کانونی بحران مواجه بودیم، نگرانی‌هایی برای ما دارد.

امیراحمدیان با بیان اینکه آینده این منطقه هرچه که باشد، چه صلح و چه درگیری، ما تحت تاثیر قرار می‌گیریم؛ اضافه کرد: بنابراین جمهوری اسلامی ایران به دنبال این است که نقش خودش را ایفا کند و نگرانی‌های خودش را درمورد مسائل پیرامونی، به شرکا و همسایگان خودش اطلاع بدهد.

این کارشناس مسائل قفقاز تصریح کرد: آقای ظریف در این سفر راجع‌به این موضوعات صحبت کرده است؛ به ویژه آنکه قرار شده است که کوریدوری بین ترکیه، نخجوان، ارمنستان و جمهوری آذربایجان قرار می‌گیرد، در طول نوار مرزی ایران و در امتداد رود مرزی ارس، شکل بگیرد.

وی با بیان اینکه اگر در آنجا ناامنی شکل بگیرد، مرز‌های ما هم از طریق این کوریدور تحت تاثیر قرار خواهد گرفت، گفت: اگر در این منطقه تحولی صورت بگیرد و کوریدوری ایجاد شود، طبیعی است که رفت و آمد‌ها زیاد خواهد بود. به ویژه اینکه اگر رژیم صهیونیستی در آن منطقه حضور پیدا کند، می‌تواند بخش مرزی ما را کنترل کند.

این کارشناس مسائل قفقاز بیان کرد: از این رو اعتراضی که ایران به ابتکار آتش‌بس می‌کند، این است که نباید نیرو‌های دیگری خارج از منطقه در آنجا حضور داشته باشند.

امیراحمدیان ابراز داشت: آقای ظریف در دیداری که با رئیس جمهور آذربایجان داشتند ضمن ابراز خوشحالی از بازپس‌گیری سرزمین‌های اشغالی، اعلام کردند که ما توان‌ها و پتانسیل‌هایی داریم که می‌توانیم با شما همکاری داشته باشیم. همچنین گفتند که ما علاقه داریم که روابطمان بر پایه دوستی دو همسایه باشد و از حضور نیرو‌های خارج از منطقه در نزدیکی مرز ما، نگرانی‌هایی داریم و نمی‌پذیریم که نیرو‌هایی خارج از منطقه، در منطقه حضور داشته باشد. آقای ظریف این اخطار را هم به روسیه، هم به ترکیه، هم به جمهوری آذربایجان و ارمنستان داده است.

امیراحمدیان ادامه داد: نگرانی ایران ار بابت کوریدور این است؛ برای اینکه ما با جمهوری آذربایجان روابط نزدیک داریم و دیگر اینکه با جمهوری خودمختار نخجوان راه ارتباطی داریم و در طی این ۳۰ سال درگیری، جمهوری خودمختار نخجوان که پاره‌ای از خاک جمهوری آذربایجان است و توسط خاک ارمنستان از آن جدا شده، ما در طی این سال‌ها به جمهوری آذربایجان کوریدور انسانی دادیم که دو بخش آن با هم ارتباط داشته باشند.

وی تاکید کرد: باید این را در نظر بگیرند که ایرانی که ۳۰ سال زحمت کشیده و جاده‌های خودش را در اختیار جمهوری آذربایجان قرار داده، اجازه ندهد که با ورود کشور‌های خارج از منطقه در مرز‌های ما ناامنی به وجود بیاید.

این کارشناس مسائل قفقاز با اشاره به صادرات گاز ایران به ارمنستان اضافه کرد: اگر قرار باشد مرز‌های ما و ارمنستان مخدوش شود یا پل ارتباطی یا خطوط لوله گازی که وجو دارد یا خطوط انتقال برق قرار دارد، آسیبی برسد، ما اصلا این‌ها را نمی‌پذیریم. این‌ها هشدار‌هایی بوده که باید از طرف جمهوری اسلامی ایران به طرف‌های درگیر شامل جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و حتی روسیه داده می‌شد.

وی با بیان اینکه این رایزنی‌ها و مذاکرات دوجانبه و چندجانبه دیر اتفاق افتاده است، ولی رخ دادن آن را نشان دهنده نگرانی ایران برای وجود ناامنی در جوار مرز‌های بین‌المللی خودش با کشور‌های قفقاز، دانست و گفت: باید یک ثباتی وجود داشته باشد؛ به دلیل اینکه ما در طول ۳۰ سال بی‌تباتی که تحمل کردیم، هرچند نه جنگ و نه صلح بوده، ولی در طرف دیگری که شمال رود ارس قرار دارد، در مناطق اشغالی هیچ فعالیت اقتصادی نبوده، درحالی که ما می‌توانستیم از این مناطق استفاده کنیم.

امیراحمدیان تصریح کرد: در یک جمع‌بندی می‌توان گفت که سفر آقای ظریف به منطقه، این است که جمهوری اسلامی ایران با اقتدار تمام از مرز‌های خودش محافظت خواهد کرد و به دنبال همکاری‌های مشترک است و با در نظر گرفتن حاکمیت هر کشوری، به مداخله نیرو‌های خارج از منطقه به شدت اعتراض دارد و علاقه‌مند با همکاری مشترک است.

این کارشناس مسائل قفقاز ابراز داشت: اگر کشور‌ها ملاحظه منافع امنیت ملی ما را در نظر داشته باشند، ما هم حاضریم از توان‌ها و پتانسیل خودمان در بازسازی مناطق جنگ‌زده همکاری داشته باشیم. بازسازی مناطق جنگ‌زده هم به نفع جمهوری آدربایجان است، هم به نفع ایران.

به گفته امیراحمدیان در شرایطی که شرکت‌های ما بی‌کار هستند، می‌توانیم با قیمت پایین‌تر و سریع‌تر از کشور‌های همسایه دیگر از جمله ترکیه که فاصله خیلی زیادی با منطقه دارد و ارتباط مستقیم ندارد، همکاری داشته باشیم.

وی تاکید کرد: سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران همکاری با کشور‌های پیرامون حودش است و سیاست خارجی خودش را به سمت ارتباط نزدیکتر با همسایگان میبرد، هشدار به این مسئله که اگر در مرز‌های ما ناامنی ایجاد بشود ما با تمام قوا در برابر آن ایستاده‌ایم و از منافع ملی خودمان دفاع می‌کنیم و دیگر اینکه حضور نیرو‌های خارجی در مرز‌های خودمان را به هیچ عنوان تحمل نمی‌کنیم. کما اینکه در ابتدای درگیری هم گفتیم و نیرو‌های نظامی ما برای دفاع از تمامیت ارضی کشور در مرز‌ها مستقر شدند.

امیراحدیان خاطرنشان کرد: این‌ها موضوعاتی است که به نظر می‌رسد در سفر آقای ظریف به آن‌ها اشاره شده است. براساس سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران این تحلیل را ارئه می‌دهیم و نگرانی‌های خودمان را به طرف‌های شریک خودمان اعلام می‌کنیم و در راستای آنچه که دائماً در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مطرح می‌شود، این است که حل مسائل منطقه فقط باید به دست کشور‌های منطقه صورت بگیرد و کشور‌های منطقه را نمی‌پذیریم و ما خودمان توانایی گفت‌وگوی دیپلماتیک با همسایگان خودمان را داریم و سفر وزیر امور خارجه کشورمان هم در همین راستا انجام شده است.