عبور بی صدای «مامان ها» از کلیشه ها!

_ فارس نوشت: پخش فصل اول برنامه تلویزیونی «مامان ها» به پایان رسید. «مامان ها» به کارگردانی سعید ابراهیمی، تهیه کنندگی مجتبی حسینی و سردبیری سید میلاد ناظمی هر روز ساعت ۱۸ از شبکه سه سیما پخش می‌شد.

این برنامه از معدود برنامه‌هایی بود که با سایر برنامه‌های تلویزیون در حوزه خانواده، زنان و تربیت تفاوت بسیاری داشت. تلاش کرد تا تصویر دقیقی از زنان امروز و مشکلات و موضوعات مهم زندگی آن‌ها تصویر کند، بدون اینکه بخواهد نماد مادر سمبلیک تلویزیون را بشکند.

 

در حقیقت «مامان ها» خیلی آهسته و بی سر و صدا پاورچین از خطوط قرمز کلاسیک تلویزیون در حوزه زنان عبور کرد و به محتوا‌هایی پرداخت که تا به حال یا به این موضوعات پرداخته نشده بود و یا میزان آن بسیار کم بوده است.

یکی از گام‌های مهمی که این برنامه برداشت، ارائه تصویری واقعی از مادری بود. آن چه از مادر بودن در تلویزیون تصویر می‌شود، معمولا زنی عاشق فرزند یا فرزندانش است که در این مسیر ایثار و فداکاری‌های بسیاری می‌کند و فرزندش را به خود ترجیح می‌دهد و همواره نیز از شرایط موجود راضی است. اما «مامان ها» به یادمان آورد همه مادر‌ها در گام نخست این حجم از ایثار و فداکاری را با خود به همراه ندارند و در این مسیر سختی‌های بسیاری می‌کشند تا جایی که گاهی اصلا پشیمان می‌شوند که مادر شده اند! در این مسیر عذاب وجدان هم دارند و مدام به این فکر می‌کنند کاش بچه دار نمی‌شدیم، اما همین مسیر سخت و طولانی از آن‌ها آدم‌های دیگری می‌سازد.

 

این روز‌ها نمی‌توان نقش اینستاگرام را در زندگی روزمره افراد و حتی مادران که خیلی سر و کاری با تکنولوژی ندارند، نادیده گرفت. هر روز که صفحه اینستاگرام را باز می‌کنید، پر از سوییت هوم‌ها و اینفلوئنسر‌های بی سوادی است که به شیوه‌های مختلف از تاراج زندگی خصوصی تا اظهار نظر‌های غیرکارشناسانه درباره همه چیز به فکر بیشتر دیده شدن هستند.

 

همین اینفلوئنسر‌های بی سواد که ویترین روزمره اینستاگرام را تشکیل داده اند، توانسته اند مادران بسیاری را به گمراهی بکشانند و با توصیه‌های اشتباه، مسیر تربیت کودکان را تغییر بدهند.

 

در این میان «مامان ها» علاوه بر اینکه ممنوعیت صداوسیما در استفاده از نام اینستاگرام را شکست، توانست تصویر واقعی از آنچه در فضای مجازی می‌گذرد را به مادران جوان نشان بدهد.

 

این برنامه حتی به موضوع کودکان کار اینستاگرامی نیز پرداخت و تلاش کرد تا واقعیت سوییت هوم‌های واقعی را به تصویر بکشد.

 

یکی دیگر از موضوعات مورد توجه در «مامان ها» حضور زنانی بود که با داشتن فرزند از همسران خود جدا شده اند و حالا در تربیت فرزند خود با دشواری‌هایی روبرو شده اند و نمی‌توانند پاسخگوی سوالات فرزندان خود باشند.

 

این مادران توانستند در برنامه حضور داشته باشند و از دغدغه‌های خود بگویند. اینکه در خانه و جامعه با چه مشکلاتی دست به گریبان هستند و چطور باید از پس این دشواری‌ها بربیایند.

 

مادران مطلقه برای اولین بار راه به تلویزیون یافتند و سختی هایشان را گقتند سوال‌های انتزاعی کودکان درباره خدا چیست  بچه چطور به دنیا می‌آید.

اینکه در جمع‌های خانوادگی یا دوستانه یک مادر مجبور می‌شود برای هر رفتار کودک خود، پاسخی برای دیگران بیابد، موضوع عجیب و غریبی نیست و بیشتر مادران آن را تجربه کرده اند. اما با اظهارنظر‌های اطرافیان که مغایر با نظرات ما هستند، چه کنیم؟ چگونه رفتار کنیم تا هم نزدیکان ما  متوجه کار اشتباهشان بشوند و هم بدانند لزوما تجربه آن‌ها برای همه بچه‌ها جواب نمی‌دهد؟

 

برنامه «مامان ها» با دعوت از مادران و واکاوی این موضوع، به آن پرداخت و یادآوری کرد که هر متدی برای همه کودکان قابل اجرا نیست.

مامان، خدا زنه یا مرد؟ ما چجوری به دنیا اومدیم؟ وقتی مردیم کجا می‌ریم؟ و ... این‌ها نمونه‌ای از سوالاتی است که کودکان در مقطع سنی ۵ تا ۸ و یا بیشتر آن را زیاد از والدین خود می‌پرسند. سوالاتی که خیلی از پدر و مادر‌ها نمی‌دانند پاسخ آن چیست.

 

«مامان ها» با دعوت از مادران، این موضوع را مورد واکاوی قرار داد و با حضور کارشناسان یادآوری کرد که چگونه می‌توان به سوالات کودکان خود منطقی و باورپذیر پاسخ داد.

اگر بخواهیم درباره محتوای این برنامه صحبت کنیم باید بگوئیم هر آنچه شما را در مادری کردن دچار مشکل کرده را می‌توانید با دیدن و حتی حضور در این برنامه به حداقل برسانید. گاهی ممکن است برخی مادر‌ها در مواجهه با فرزندانشان به این نتیجه برسند که نکند من اشتباه می‌کنم؟ یا نکند کاری که انجام دادم درست نبود؟ و در آینده فرزندم تاثیر منفی بگذارد؟ همه این موضوع‌ها سرفصل‌هایی است که در هر قسمت از برنامه مامان‌ها با حضور چند مامان و یک مجری درباره شان صحبت می‌شود. این مامان‌ها درباره دغدغه‌ها و ذهنیت هایشان از هر موضوعی تجربه‌هایی را به اشتراک می‌گذارند و در پایان به یک جمع بندی می‌رسند.

«سید میلاد ناظمی» سردبیر برنامه «مامان ها» در گفتگو با خبرنگار فارس، درباره محتوای این برنامه گفت: زمانی که محتوا و در واقع نقشه راه کلی هر قسمت معین می‌شد خروجی به تیم پژوهش می‌رسید و آن‌ها کارشان را شروع می‌کردند. تیم پژوهش ما شامل افرادی بود که اکثرا خودشان مادر بودند. این افراد در سه شکل مجزا به پژوهش‌هایی در بخش منابع خارجی، پرسشنامه‌داخلی و پژوهش تحقیقی به پژوهش مشغول می‌شدند.

 

ناظمی ادامه داد: در اتاق فکر‌ها یک نقشه راه کلی از موضوعات را ترسیم می‌کردیم و به شکل کلی می‌دانستیم که هر قسمت باید به چه سمت و سویی برود. این نکته را هم بگویم که هدف قسمت‌های مختلف نسبت به هم فرق دارد. یعنی ما سه دسته موضوع داریم موضوع‌های همذات پندارانه، انتقادی و آموزشی. موضوع‌های همذات پندارانه جزو موضوعاتی است که بعضا وجود داشته است، اما کسی درباره آن حرفی نمی‌زده مثل قسمتی که درباره عذاب وجدان مادر‌ها بود یا مثلا حرف زدن از سختی‌های مادری. هدف ما در این قسمت شنیدن حرف‌های صادقانه و به اشتراک گذاشتن تجربیات بود چرا که راه حل بخشی از چالش‌های مادری همین صحبت‌ها و حرف‌ها است، چون بعد از این مکالمات است که مادر می‌فهمد که تنها نیست. ما می‌خواستیم گفتگو را درباره این مشکل راه را فراگیرتر کنیم و به همین خاطر به این بخش ورود کردیم.

وی درباره اینکه آیا در بخش پژوهش تحقیقی از کمک اهالی رسانه و مطبوعات نیز بهره بردید؟ بیان داشت: به خاطر سوابق من و خانم مصطفی‌زاده که ریشه در رسانه‌های مکتوب داریم دوستان زیادی از رسانه‌ها به ماکمک کردند. در کنار این دوستان رسانه‌ای تعدادی از دانشجویان علوم اجتماعی دانشگاه تهران و مادر‌هایی که سابقه فعالیت‌های پژوهشی در حوزه خانواده دارند نیز در بخش پژوهش‌های ما فعالیت جدی داشتند.

 

برنامه مامان‌ها به جای اینکه از فرمت ساختاری برنامه‌های دیگر پیروی کند، با ایده‌ای تازه همه تصورات شما را از یک برنامه تلویزیونی تغییر می‌دهد.   این برنامه در یک خانه ضبط می‌شود، خانه‌ای که سالن پذیرایی دارد، اتاق دارد، آشپزخانه، مبلمان و ... را در کنار هم قرار داده است.

 

ناظمی در این باره گفت: ما از همان ابتدا به دنبال صمیمیت و زندگی ایرانی بودیم. به همین خاطر از خودمان پرسیدیم مامان‌های ایرانی در کجا دور هم جمع می‌شوند؟ آن‌ها کافه و استادیوم نمی‌روند و می‌ماند گزینه‌ای مثل پاساژ، منزل و... به همین دلیل به این نتیجه رسیدیم که دکورمان یک خانه واقعی باشد. حتی ساختمانی که در آنجا دکور زدیم مسقف است و همه وسایل داخل دوربین هم واقعی هستند و بخش قابل توجهی از آن‌ها را بچه‌های تیم از منزلشان آورده‌اند

مجری در این برنامه با مجری‌هایی که تا به حال دیدید متفاوت است و دنیای دیگری دارد. در مامان‌ها مجری به عبارتی میزبان این خانه و هدایت کننده بحث‌ها است، او با مهمان هایش جدل نمی‌کند و اجازه می‌دهد هر مامانی نظر خوب یا  بدش را بیان کند و در پایان به جمع بندی برسد.

یکی از مواردی که در این برنامه به چشم می‌آید، پوشش مجری و نوع چیدمان خانه او است. مصطفی زاده در این برنامه چادر رنگی می‌پوشد همان پوششی که بسیاری از خانم‌های ایرانی در مهمانی‌ها استفاده می‌کنند که برای اولین بار در تلویزیون به نمایش درآمده است.

«منصوره مصطفی زاده» مجری این برنامه تلویزیونی است که سابقه روزنامه نگاری پژوهش و حضور در اتاق فکر این برنامه را نیز داشته است. علاوه بر این‌ها مصطفی زاده خود یک مادر است و یکی از دلیل‌های انتخاب و حضورش در این برنامه نیز به همین خاطر است و بهتر می‌تواند دغدغه‌های یک مامان را از میان جملاتش متوجه شود.

 

سردبیر برنامه «مامان ها» درباره انتخاب مجری برنامه نیز گفت: اول اینکه خانم مصطفی زاده یک مجری تلویزیونی به عنوان اجرا کننده و شومن نیست. ایشان در حوزه محتوا و ایده پردازی از همان ابتدا همراهمان بودند و خودشان در ساخت این بنا تاثیر مستقیم و زیادی داشتند. فارغ از این‌ها همانطور که اصرار داریم کارشناس‌ها و مهمان هایمان مادر باشند، دوست داریم مجری هم مادر باشد.