جزئیات کمک‌های نقدی و غیر نقدی دولت| طرح‌های کمک‌معیشتی؛ مُسکن یا درمان؟

-  کشور در سال‌های اخیر به واسطه ضعف مدیریت اجرایی، تحریم‌ها و شیوع ویروس کرونا همواره با چالش‌ها و معضلات بسیاری روبرو بوده که به همین دلیل یکی از دغدغه‌ها و اولویت‌های اصلی دولت معیشت مردم عنوان شده است.

یکی از روش‌هایی که دولت برای رفع مشکلات افراد کم درآمد جامعه آن را عملیاتی کرد طرح پرداخت حمایت معیشتی به بخش قابل توجهی از مردم بود که بی شباهت به پرداخت یارانه نقدی هم نبوده است.

پس از اصلاح قیمت بنزین درتاریخ ۲۴ آبان ۹۸ و سهمیه بندی آن، دولت تصمیم گرفت درآمد ۲۹ تا ۳۰ هزار میلیارد تومانی حاصل از افزایش قیمت بنزین را به ۶۰ میلیون نفر پرداخت کند.

یارانه معیشتی و تسهیلات یک میلیون تومانی
براین اساس یارانه معیشتی باتوجه به تعداد افراد خانوار در دستور کار قرار گرفت و طبق آن خانواده یک نفره ۵۵ هزار تومان، خانواده دو نفره ۱۰۳ هزار تومان، خانواده سه نفره ۱۳۸ هزار تومان، خانواده ۴ نفره ۱۷۲ هزار تومان و خانواده پنج نفره و بیشتر ۲۰۵ هزار تومان یارانه معیشتی دریافت کردند که پرداخت آن همچنان ادامه دارد.

یکی دیگر از مصوبات حمایتی دولت پرداخت تسهیلات بانکی به شکل وام قرض‌الحسنه یک میلیون تومانی به خانوار‌های یارانه بگیر بود که در این مصوبه خانوار‌هایی که یارانه نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان دریافت می‌کردند مشمول این مصوبه بودند.

مبلغ وام یک میلیون تومان و نرخ کارمزد چهار درصد بود که اقساط آن از ابتدای تیر ماه ۹۹ به مدت ۳۰ ماه و هر قسط ۳۵هزار تومان از یارانه سرپرست خانوار کسر می‌شود.

در کنار یارانه معیشتی حمایت از خانوار و اقشار آسیب‌پذیر نیز در برنامه‌های دولت قرار گرفت و یک میلیون خانوار با جمعیت سه میلیون نفر که عضو کارمند یا بازنشسته نداشتند و تحت پوشش بیمه یا نهاد‌های حمایتی هم نبودند ماهانه مبلغ ۲۰۰ الی ۶۰۰هزار تومان دریافت کردند.

این طرح نیز باتوجه به بُعد خانوار تعیین شد و براساس آن خانوار یک نفره ۲۰۰ هزار تومان، دو نفره ۳۰۰هزار تومان، سه نفره ۴۰۰ هزار تومان، چهار نفره ۵۰۰ هزار تومان و پنج نفره و بیشتر ۶۰۰ هزار تومان، در چهار مرحله دریافت کردند که آخرین مرحله آن نیز دراواخر خرداد امسال از سوی سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، پرداخت شد.

در راستای عمل به بیانات مقام معظم رهبری در خصوص حمایت از خانوار‌ها در شرایط شیوع بیماری کرونا و بند ۱۲ مصوبه چهل و یکمین نشست ستاد ملی مدیریت کرونا، سازوکار حمایت جبرانی معیشت خانوار‌ها از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام شد.

در این طرح پرداخت کمک بلاعوض ماهانه ۱۰۰ هزار تومان به ازاء هر یک از اعضای خانوار از آذرماه تا پایان سال جاری به مدت چهار ماه، به سرپرستان خانوار پرداخت می‌شود.

براساس مصوبه ستاد ملی کرونا با توجه به اعمال محدودیت‌های جدید برای کسب و کار‌ها قرار شد به ۱۱ میلیون سرپرست خانوار شامل ۲۹ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر بسته کمک معیشتی پرداخت شود.

براساس مصوبه ستاد ملی کرونا با توجه به اعمال محدودیت‌های جدید برای کسب و کار‌ها قرار شد به ۱۱ میلیون سرپرست خانوار شامل ۲۹ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر بسته کمک معیشتی پرداخت شود.

در این طرح خانوار‌های مشمول دریافت یارانه کمک معیشتی که منبع درآمد ثابت ماهیانه ندارند و در مرحله قبل متقاضی تسهیلات کرونایی خانوار‌ها بوده‌اند، تحت پوشش قرار می‌گیرند.

کمک بلاعوض ۴ ماهه به خانوارهای آسیب دیده از کرونا
علاوه بر کمک بلاعوض تسهیلات یک میلیون تومانی به سرپرست خانوار نیز در نظر گرفته شد و تمامی افرادی که در نوبت قبل، وام کرونای معیشتی دریافت کرده اند و درآمد ثابتی ندارند، مشمول دریافت تسهیلات هستند.

در روز پنجشنبه ۱۳ آذر ماه، ۴ میلیون و ۵۱۳ هزار و ۷۳۹ خانوار تسهیلات یک میلیون تومانی را دریافت کردند و برای تعداد ۲ میلیون و ۴۸۱ هزار و ۲۹۰ خانوار دیگر در روز پنجشنبه ۲۰ آذر ماه واریز شد.

بر این اساس در دو مرحله پرداخت تسهیلات به یارانه بگیران معیشتی، تاکنون بیش از ۶ میلیون و ۹۹۳ هزار سرپرست خانوار از تسهیلات یک میلیون تومانی بهره‌مند شده‌اند.

به گفته رئیس روابط عمومی وزارت کار گروهی از مشمولان دریافت وام کرونا هستند، اما مشکلاتی از قبیل مسدودی حساب داشتند که این وام برایشان واریز نشد که طی روز‌های آینده تسهیلات یک میلیون تومانی به حسابشان واریز خواهد شد.

طبق آخرین آمار شیوع ویروس کرونا ۳۸ درصد کسب‌وکار‌ها در اسفند ۹۸ و فروردین ۹۹ را به طور کامل متوقف کرد که این عدد در اریبهشت به ۲۱ درصد کاهش یافت.

همچنین در اسفند و فروردین ماه فقط ۲۲ درصد کسب‌وکار‌ها با تمام ظرفیت به فعالیت خود ادامه دادند که این عدد در اردیبهشت ماه به ۳۴ درصد افزایش پیدا یافت.

دولت برای حمایت از کسب و کارها، نیز پرداخت تسهیلات کرونایی را مصوب کرد که افراد متقاضی باید در سامانه کارا اطلاعت خود را ثبت می‌کردند که طبق آخرین آمار ۸۶۴ هزار و ۲۰۰ نفر برای بیمه بیکاری کرونا در سامانه ثبت‌نام کردند و در مدت سه ماه، یک میلیون و ۵۲ هزار و ۸۵۲ مورد مقرری به ۷۱۷ هزار و ۳۵۲ نفر مشمول، پرداخت شد.

با توجه به آسیب دیدن اغلب مشاغل به واسطه شیوع ویروس کرونا، بانک مرکزی با هدف حمایت از وام گیرندگان، اعلام کرد که پرداخت اقساط وام‌های قرض‌الحسنه برای مدت سه ماه به تعویق می‌افتد و مقرر شد اقساط وام‌های قرض‌الحسنه در ماه‌های اسفند ۹۸، فروردین ۹۹ و اردیبهشت ۹۹ دریافت نشود و این اقساط بدون هرگونه جریمه یا کارمزد به پایان دوره پرداخت اقساط منتقل شود.

برای حمایت از اجاره نشین‌ها نیز تمهیداتی اندیشیده شد به طوریکه تمام قرارداد‌های اجاره مربوط به املاک مسکونی استیجاری که تا تاریخ ۸ تیرماه ۹۹ هنوز تمدید نشده بود، در صورت عدم توافق بین طرفین و تمایل مستاجر تا سه ماه پس از اعلام رسمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نسبت به پایان شیوع کرونا و اتمام شرایط اضطراری تمدید شد.

بر اساس مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا و برای کنترل بازار اجاره مسکن در کشور مقرر شد به مستاجران واجد شرایط تسهیلات کمک ودیعه اجاره مسکن پرداخت شود که سقف تسهیلات در تهران ۵۰ میلیون تومان و در سایر کلانشهر‌ها ۳۰ میلیون تومان و در سایر شهر‌ها طبق مصوبه ۱۵ میلیون تومان در نظر گرفته شد.

حداکثر افزایش میزان اجاره‌بها یا مبلغ رهن نیز برای شهر تهران تا ۲۵ درصد و سایر کلان شهر‌ها تا ۲۰ درصد و سایر شهر‌های کشور تا ۱۵ درصد تعیین شد.

آخرین وضعیت اجرای طرح تامین کالا‌های اساسی با استفاده از کالابرگ مجلس

در کنار طرح های دولت که اغلب آنها اجرایی شده است مجلس نیز در اواخر تیرماه امسال  به یک فوریت طرح تامین کالا‌های اساسی با استفاده از کالابرگ یا کارت الکترونیکی رای موافق داد.

براساس این طرح پیش بینی شد ۳۰ هزار میلیارد تومان برای تامین کالا‌های اساسی در اختیار مردم قرار گیرد و طبق آن ۶۰ میلیون کارت طرح معیشت به افراد ارائه می‌شود که ۲۰ میلیون نفر از آن‌ها تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند.

همچنین ماهانه برای هر نفر ۱۲۰ هزار تومان یعنی برای یک خانوار پنج نفره ۶۰۰ هزار تومان در این کارت شارژ می‌شود که این مبلغ برای ۲۰ میلیون نفر بدون هزینه خواهد بود و ۴۰ میلیون نفر باقی مانده، باید ۵۰ درصد پول را پرداخت کنند.

گفتنی است منابع مورد نیاز این طرح ۳۰ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. طرح الزام دولت به پرداخت یارانه کالاهای اساسی که با ایراد اصل ۷۵ مواجه شده بود، پس از انجام اصلاحات از سوی نمایندگان مجلس در جلسه شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و مغایر شرع و قانون اساسی تشخیص داده نشد.

پیرو استنکاف رئیس‌جمهور، محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در اجرای تبصره ذیل ماده «۱» قانون مدنی،  مصوبه «الزام دولت به پرداخت یارانه کالا‌های اساسی» را برای چاپ و انتشار در روزنامه رسمی ابلاغ کرد.

طبق ماده ۲ قانون مدنی، قوانین، ۱۵ روز پس از انتشار، در سراسر کشور لازم‌الاجرا است مگر آن که در خود قانون، ترتیب خاصی برای موقع اجرا مقرر شود

براساس این قانون دولت مکلف است به حداقل ۶۰ میلیون نفر از طریق واریز اعتبار به کارت یارانه نقدی سرپرست خانوار به مبلغ ۱۲۰ هزار تومان برای هر یک از افراد سه دهک اول از جمله افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمان بهزیستی، رزمندگان معسر و افراد با درآمد کمتر از حداقل حقوق و دستمزد و مبلغ ۶۰۰ هزار ریال برای هر یک از افراد سایر دهک‌های مشمول ذکر شده اقدام کند.

این درحالی است که برخی از کارشناسان پرداخت کمک معیشتی به خانوارها وطرح‌هایی همچون پرداخت یارانه برای دریافت کالا‌های اساسی را در شرایط فعلی تنها مُسکنی بر وضعیت اقتصادی مردم می‌دانند.

در شرایط سختی برای همراهی با مردم طرح‌هایی از این قبیل ارائه می‌شود تا کمک کوچکی برای حل مشکلات مردم و تامین کالا‌های ضروری زندگی آن‌ها محسوب شود، اما این نکته حائز اهمیت است که ارائه چنین طرح‌هایی نمی‌تواند مسئله معیشت مردم را حل و تنها به صورت موقت برای عبور از شرایط نابسامان اقتصادی ارائه می‌شود و برای حل مشکلات معیشت مردم باید هر چه سریع‌تر مشکلات زیرساخت‌های اقتصادی را حل کرد.