چگونگی آموزش مفاهیم دینی به کودکان

- تعلیم و تربیت یکی از مهم‌ترین و با ارزش‌ترین موضوعاتی است که در جامعه بشری وجود دارد؛ به‌طوری‌که پیامبران الهی نیز در همین مسیر با انسان‌ها به تعامل برخاسته‌اند و سرچشمه سعادت و رستگاری بشر را در این عرصه جست‌وجو کرده‌اند.

غفلت در زمینه تعلیم و تربیت، مخصوصاً در حوزه آموزش‌های دینی، آسیب‌های فراوانی را به دنبال خواهد داشت که امروزه شواهدی بر این موضوع نیز به چشم می‌خورد. توجه به روان‌شناسی دانش‌آموزان و چگونگی آموزش مفاهیم دینی به این مخاطبِ ویژه موضوعی است که بیش از گذشته باید مورد توجه و کنکاش قرار گیرد تا بتوان زمینه مناسبی را برای انتقال و آموزش مفاهیم و گزاره‌های دینی به نسل جدید فراهم کرد.

کتاب «آموزش مفاهیم دینی؛ همگام با روان‌شناسی رشد» به قلم دکتر ناصر باهنر تلاشی برای پوشش خلأ موجود در حوزه آموزش مفاهیم دینی با توجه به روان‌شناسی دانش‌آموزان است.

فصل اول این کتاب با عنوان «کودک کیست» به ضرورت مطالعه درباره فرایند رشد و مراحل آن پرداخته است و در شش دوره طفولیت (از تولد تا هجده‌ماهگی)،کودکی اول (از دو تا چهارسالگی)، کودکی دوم (چهار تا هفت‌سالگی)، کودکی سوم (هفت تا دوازده‌سالگی)، نوجوانی (دوازده تا شانزده‌سالگی) و جوانی (شانزده تا بیست‌سالگی) به چگونگی فرایند رشد و تکامل پرداخته است.

فصل دوم که با عنوان «مراحل رشد و تکامل درک دینی» مطرح شده است، علاوه ‌بر تشریح مختصری از نظریه‌های رشد توسط دانشمندان مختلف مانند: پیاژه و هامز و گلدمن و... به تفاوت‌های فردی و تفکر منطقی و تفکر دینی پرداخته است. در این فصل سعی شده تا توضیح داده شود که تفکر کودک در سنین مختلف بر چه پایه‌هایی استوار است و ذهن او چه مفاهیمی را می‌تواند درک کند.

دکتر باهنر در فصل سوم کتاب با نگاهی بر جدیدترین یافته‌های علمی در ایران و نتایج به دست آمده از تحقیقات سایر کشورهای دنیا، درصدد بیان درک کودکان و نوجوانان از برخی مفاهیم دینی در سنین مختلف است تا مربی تصویری واضح‌تر و روشن‌تر از دنیای ذهنی متربی را در مقابل خود ببیند. در این بخش علاوه‌ بر بیان دیدگاه اسلام دربارۀ مفاهیمی مانند خدا، پیامبر، عدالت، دعا، کتاب الهی دین، مکان‌های مقدس،شیطان، مرگ، بهشت، دوزخ و... درک کودکان از این مفاهیم نیز تشریح و تبیین می‌شود.

نویسنده در فصل چهارم کتاب «آموزش‌ مفاهیم دینی؛ همگام با روان‌شناسی رشد» به توجه «اهل بیت(ع)» به تعلیم، تربیت و آموزش دینی و وظایف اساسی این آموزش‌ها پرداخته است و در ادامه نیز به نقش معلم و مربی و ویژگی‌های او در تعلیم و تربیت دینی پرداخته است. حسن ختام این فصل نیز بیان ویژگی‌های یک معلم موفق از نگاه «امیرمؤمنان علی (ع)»است.

موضوع فصل پایانی این اثر کاربردی، شیوه‌های آموزش معارف اسلامی به کودکان است. در این بخش ابتدا به آموزش‌های مرتبط به دو دورۀ پنج تا نُه سال و نُه تا سیزده سال اشاره شده است و سپس به معرفی و تبیین شیوه‌های آموزش مفهوم دین، اصول دین، داستان‌های دینی، اخلاق، قرآن، دعا، زیارات، اعیاد دینی، وضو و نماز، روزه، امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر، خمس و زکات و... می‌پردازد.

این کتاب که در سال هفتاد و نه از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان اثر منتخب پژوهش فرهنگی انتخاب شده است، در سال 99 مجدداً توسط انتشارات چاپ و نشر بین‌الملل بازنشر شد و چاپ بیست‌ویکم آن روانۀ بازار شد. علاقه‌مندان برای تهیه این اثر می‌توانند به کتاب‌فروشی‌های سراسر کشور مراجعه کنند.

انتهای پیام /