صفر تا صد «ازدواج دانشجویی»

- تسنیم نوشت: حجت‌الاسلام سید محمد هاشمی در اشاره به اهمیت ازدواج دانشجویی و نقش نهاد رهبری در این رابطه اظهار کرد: مسیر اکثر جوانان ما بعد از تحصیلات متوسطه از دانشگاه می‌گذرد، دانشگاه یک محیط فرهیختگانی است در این رابطه حضرت امام (ره) فرمودند "دانشگاه‌ها باید مبدا جریانات باشند. "

وی ادامه داد: زندگی، ازدواج و آدابی که باعث تشکیل یک خانواده سالم و متعالی می‌شود باید ابتدا در دانشگاه‌ها ایجاد شود و بعد از آن به سطح جامعه تعمیم پیدا کند ما تفکیک زندگی دانشجویی و غیردانشجویی را قبول نداریم، زیرا دانشجو ابتدا در بطن جامعه زندگی می‌کند، در نتیجه این تقسیم‌بندی را باید به "سبک زندگی سالم" به جای زندگی یا ازدواج دانشجویی تغییر دهیم.

مدیر خانواده و ازدواج نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها خاطرنشان کرد: یکی از مولفه‌های زندگی سالم، آغاز عاقلانه است؛ کسی که می‌خواهد زندگی کند و خانواده تشکیل دهد باید بحث تعقل را در تشکیل اولیه زندگی در نظر بگیرد، اما پایه دوم یک سبک زندگی سالم، عشق مداری است که این دو باید در کنار یکدیگر قرار بگیرند؛ هر کدام از این‌ها را کنار بگذاریم زندگی پایایی خود را از دست خواهد داد.

وی در اشاره به تکالیف دانشگاه نسبت به دانشجویان اضافه کرد: نخستین تکلیف دانشگاه این است که به دانشجویان روش تصمیم گیری آگاهانه به دور از هیجانزدگی را بیاموزد از طرفی این نوع تصمیم گیری نباید به خاطر فرار از مشکلات باشد.

هاشمی تصریح کرد: تکلیف دوم دانشگاه در قبال دانشجو آموزش ساده‌زیستی است البته نه به این معنی که از امکانات و رفاه بهره برداری نکنیم! ساده زیستی به این معنی است که به موضوعات زندگی به نحوی نگاه کنیم که واقعی و قابل پردازش باشد و به معنای بهره بردن از امکانات به اندازه، در حد نیاز و با توجه به قابلیت‌های افراد است، این مقوله در تقابل با توقعات افزون قرار می‌گیرد پس باید به گونه‌ای آیتم‌های زندگی را مدیریت کنیم که در توان ما بوده و برای ما ایجاد مانع نکند.

وی افزود: تکلیف بعدی دانشگاه، ایجاد نگاه چند بعدی به زندگی در دانشجویان است؛ این نوع نگاه باید در بخش‌های معنوی، مادی و تعالی زندگی دانشجویی لحاظ شود؛ بحث دیگر این است که چگونه ازدواج دانشجویی را با بحث علم و پژوهش جمع کنیم، در اینجا داشتن مهارت اهمیت پیدا می‌کند؛ زوجی که در محیط دانشگاهی رشد پیدا می‌کنند باید از یک سری از مهارت‌ها برخوردار باشند عدم مهارت در این زمینه چالش‌هایی را به بار خواهد آورد.

دانشگاه در مقوله ازدواج دانشجویی هدفمند نیست!

مدیر خانواده و ازدواج نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها یادآور شد: این موارد را باید به بحث هدفمند بودن انتخاب‌ها اضافه کنیم، این که هدف دانشجویان از انتخابشان چیست؟ به این مورد باید به عنوان یک مسئله نگاه کنند، نداشتن هدف یا داشتن اهداف کاذب باعث می‌شود زندگی خالی و پوچ شود؛ محیط فرهیختگانی می‌تواند برای دانشجویان این موضوعات را با ایجاد دانش و آگاهی تبیین کند تا جوانان و دانشجو‌های ما بتوانند زندگی بهتری داشته باشند.

وی در پاسخ به این سؤال که دانشگاه‌ها تا چه اندازه در ایجاد مهارت‌های مربوط به ازدواج و تشویق و ایجاد انگیزه برای ازدواج دانشجویان موفق عمل کرده اند، گفت: نباید برخی از واقعیت‌های موجود در دانشگاه‌ها را نادیده بگیریم، چنین برخوردی باعث حل شدن مسائل ما نمی‌شود! ساختار آموزشی ما در دانشگاه‌ها به گونه‌ای است که گاهی نه تنها به موضوعات مذکور و مهارت‌ها پرداخته نمی‌شود بلکه گاهی اوقات بر خلاف آن عمل می‌کند! اگر دانشجویی یا استادی ازدواج کند ممکن است چالش‌های عدیده‌ای پیدا کند و دانشگاه تدبیری برای آن نداشته باشد؛ در این رابطه در برخی دانشگاه‌ها به مواردی پرداخته می‌شود، اما به صورت یک عمل منسجم و هدفمند نیست!

وی افزود: کنترل جمعیت به عنوان اصل در دانشگاه‌ها مورد توجه قرار گرفته شده در حالی که باید مدیریت جمعیت و کنترل جمعیت داشته باشیم؛ فهم‌های غلط از بحث خانواده و اجتماع باعث شده ما در حال حاضر در فرزندآوری مشکل داشته باشیم! دانشگاه متأسفانه در این زمینه برنامه خاصی ندارد و تنها برخی از دانشگاه به صورت جسته گریخته به این مسائل می‌پردازند، اما هدفمند نیست.

هاشمی متذکر شد: دفتر نهاد در حال بررسی طرحی برای حل کردن این مشکل است؛ بر این اساس، از اول تابستان دفتر نمایندگی نهاد رهبری دانشگاه‌ها مدیریتی را ایجاد کرده که خانواده، ازدواج و زنان را در بر می‌گیرد، این مدیریت در حال حاضر ایجاد شده که در خدمت اساتید و دانشجویان است؛ برنامه‌های خوبی تدارک دیده شده تا به نقاط ضعف و توقعات به حقی که در این رابطه وجود دارد، در یک برنامه ملی پاسخ داده شود.

وی ادامه داد: بحث ایجاد بستر‌ها و ساختار‌های مناسب در دانشگاه‌ها اعم از مراکز خانواده و پیوند، مراکز مشاوره ویژه ازدواج، کمک هزینه، کمک جهیزیه، خوابگاه‌های متاهلی، امتیازات ویژه آموزشی دانشجویان متاهل از نظر بحث شهریه تا آموزش‌های غیرحضوری در بخشی از دروس و انتقال دانشجویان از دانشگاه‌های مبدا از مواردی هستند که در حال پیگیری برای رسیدن به نتیجه مناسب هستند؛ بخشی از این موارد در حال اقدام هستند مثلاً استارت ایجاد مراکز خانواده و پیوند در سطح دانشگاه‌های کشور زده شده است؛ مشاوره ها، کارگاه‌های قبل از ازدواج، مهارت‌های زندگی در تعاملات عاطفی، مهارت‌های زناشویی و خودکنترلی، مهارت‌های اقتصادی، کارآفرینی نیز در برنامه ما تحت عنوان "ستاد ملی ازدواج دانشگاهیان" در حال پیگیری است.

رکورد ازدواج دانشجویی در سال ۱۳۹۲ با ۶۰ هزار ثبت‌نامی

مدیر خانواده و ازدواج نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها گفت: اگر مسئولان محترم هم ما را حمایت کنند به صورت فرآیندی به بحث ازدواج دانشجویی نگاه خواهد شد، به نحوی که عزیزان دانشجو می‌توانند از قبل از ازدواج، انتخاب و همسر گزینی تا کارگاه‌ها و بحث‌های مربوط به کارآفرینی و استخدامی متاهلین از موارد خوبی بهره ببرند، این موارد کمک می‌کند تا یک فرآیند صحیح، سالم و پایا را داشته باشیم تا دانشجویی که ازدواج می‌کند احساس کند پشتیبانی خوبی از او می‌شود؛ این برنامه‌ها در حال حاضر در دفتر نهاد رهبری در حال پیگیری است و بخشی از مقدمات آن انجام شده است.

هاشمی در اشاره به مغفول ماندن نقش نهاد نمایندگی رهبری در طرح جمعیت و تعالی خانواده که در حال حاضر در مجلس در فرصت بررسی قرار دارد، گفت: ما طرح را مطالعه و ایراد‌های آن را مکتوب کردیم و به مجلس ارائه دادیم؛ در آن به این موضوع اشاره شد که نهاد نقشی اساسی در ازدواج دانشجویی دارد با این حال به آن اصلاً توجهی نشده است! ما نکاتی را برای نمایندگان مربوطه ارسال کردیم، اما نمی‌دانیم تا چه حد مورد توجه آن‌ها قرار بگیرد! با توجه به اینکه اندیشکده‌ها و پژوهشکده‌هایی نیز در این زمینه نظر دادند، ما در حال پیگیری نقش نهاد در طرح جمعیت هستیم.

وی افزود: طرح جوانی جمعیت به طور کلی برای کشور طراحی شده، اما در بحث‌هایی که به دانشگاه، اعضای هیئت علمی، کارکنان و دانشجویان می‌پردازد، نهاد می‌تواند در بحث‌های مدیریت، اجرا و پشتیبانی نقش مستقیم و اثرگذاری داشته باشد که متاسفانه به هیچ عنوان در طرح به آن اشاره نشده است! طرح جمعیتی مذکور بیشتر به موارد مربوط به تعالی جمعیت می‌پردازد در نتیجه در آن به بحث‌های مربوط به پیش از خانواده توجه نشده است در حالی که این موارد مقدمه تعالی جمعیت هستند! اگر به این بخش پرداخته نشود هر چقدر هم در مورد جمعیت حرف بزنیم مثل آب در هاون کوبیدن است!

مدیر خانواده و ازدواج نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها در اشاره به آمار ازدواج‌های دانشجویی و تغییرات آن‌ها گفت: تا امسال نهاد متولی امر همه ازدواج دانشجویی نبوده است و از حدود ده سال پیش برای ازدواج‌هایی که صورت می‌گرفته اردو، کلاس و کارگاه برگزار کرده است؛ با این حال نهاد متولی ازدواج دانشجویی جمعیتی در حدود ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار نفر بوده است؛ براساس آمار قطعی، میزان طلاق‌هایی که در ازدواج‌های دانشجویی اتفاق افتاده زیر ۶ درصد است که ثبات خوبی را نشان می‌دهد؛ این آمار درحالی است که نهاد متولی این امر نبوده و صرفاً کارگاه‌ها و مهارت‌های را در دوره نامزدی و بعد از عقد برگزار می‌کرده است، البته این فعالیت‌ها بسیار اثر بخش بوده است، اگر بتوانیم بیشتر بر روی آگاهی‌ها و ثبت نام‌ها کار کنیم همین آمار هم کاهش پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: بیشترین آمار ازدواج ما در سال ۱۳۹۲ بوده که ۶۰ هزار ثبت نام داشتیم، بعد از آن این آمار کاهش پیدا کرده تا در سال پیش به ۱۸ هزار ثبت نام رسیده است! پیش‌بینی می‌کنیم که این آمار در سال جاری افزایش پیدا کند، در سال ۹۸ به طور کل شاهد افزایش ازدواج‌ها در سطح کشور بوده ایم به همین نسبت انتظار داریم در جامعه دانشجویی نیز ازدواج‌ها یک افزایش نسبی داشته باشد.

شرایط بد اقتصادی مهم‌ترین دلیل کاهش ازدواج دانشجویی

هاشمی در توضیح دلایل کاهش ازدواج‌های دانشجویی خاطرنشان کرد: یکی از دلایل کاهش ازدواج دانشجویی در این سال‌ها قطعاً شرایط بد اقتصادی بوده است! مسکن، بیکاری و عدم وجود شغل بر روی این مقوله تاثیر گذاشته است؛ بخش دیگر به جریانات رسانه‌ای مربوط می‌شود که نه خیلی، اما بخشی از جمعیت جوان ما را به سوی هم باشی‌ها سوق داده و انگیزه‌های ازدواج را کمرنگ کرده که البته مقدار آن‌ها خیلی کم است.

وی افزود: نکته دیگر عدم پشتیبانی است! در سال ۸۸ و ۸۹ از طرف نهاد به عنوان هدیه ازدواج، یک سکه به زوج‌ها می‌دادیم، این رقم به قیمت امروز حدود ۱۳ میلیون تومان است؛ از این سال‌ها این مقدار مرتب کاهش و کاهش پیدا کرد تا جایی که دیگر هدیه‌ای از طرف نهاد داده نمی‌شود و تنها هزینه سفر به مشهد مقدس پرداخت می‌شود! به همین اندازه هم پشتیبانی دانشگاه‌ها کاهش پیدا کرده است؛ این به معنای عدم وجود برنامه منسجم در این زمینه است که بر روی مقوله ازدواج تأثیرگذار بوده است.

مدیر خانواده و ازدواج نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها تصریح کرد: دوستان ما امسال زحمت کشیده اند و یک سری جهیزیه برای زوج‌هایی که ممکن است نیازمند باشند تهیه کردند، منتها کرونا در بحث‌های ترویجی و ارتباط با جامعه دانشگاهی مانع ایجاد کرده است؛ از طرفی، مجازی شدن همه ارتباطات کار را برای ما سخت کرده است، اما امیدواریم با به کارگیری فضای رسانه‌ای ملی این ضعف کلی را به خاطر شرایط خاص کشور رفع و به بحث ازدواج بپردازیم.

وی در اشاره به برنامه نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها در دوره کرونا گفت: بحث ازدواج دانشجویی ما تا اسفندماه سال گذشته برقرار بود؛ ساختار برنامه‌ها به نحو خاصی بود که سفر مشهد مقدس، جشن‌های دانشجویی و کارگا‌های حضوری مختلف را شامل می‌شد، با شیوع کرونا طبیعتاً برنامه‌های ما تحت شعاع قرار گرفت! البته دوستان ما در فضای مجازی به فراخور توانشان فعالیت می‌کنند تا فضا را حفظ کنند، اما هر چقدر هم که در این فضا تلاش کنیم مثل سابق این موضوع پوشش داده نمی‌شود.

طراحی سایتی برای تسهیل ازدواج دانشجویی

هاشمی متذکر شد: مقدمات ارتباط گیری و برگزاری کلاس‌ها در حال آماده سازی است، در این رابطه ما ایجاد سایت را داریم که یک کار ویژه است و با اینکه هنوز رونمایی نشده، اما به صورت پایلوت در حال فعالیت است؛ وقتی ایراد‌های آن مشخص و تصحیح شود در مواردی همچون مشاوره‌ها و روش‌های علمی برای همسرگزینی دانشجویان به کمک می‌آید، این زیرساخت‌ها در حال فراهم شدن است و انشاالله بتوانیم از آن‌ها بهره‌مند شویم.

مدیر خانواده و ازدواج نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه به اجرایی نشدن قانون تسهیل ازدواج جوانان نیز اشاره و یادآور شد: این قانون از سال ۱۳۸۴ اجرایی نشده است؛ در این قانون هم مثل طرح جوانی جمعیت که به آن اشاره کردیم، برای نهاد جایگاهی تعریف نشده بود! در نتیجه نهاد نمی‌توانست برای برنامه‌های خود از آن بهره ببرد؛ ظرفیت‌های خوبی در این قانون دیده شده بود که متاسفانه مورد کم توجهی مسئولین قرار گرفت! اما کماکان این امکان وجود دارد که دوستان ما در مجلس این قانون را احیا کنند تا از مزایای آن در مقوله ازدواج دانشجویان و جوانان بهره ببریم.

هاشمی خاطرنشان کرد: طرح "همسفر تا بهشت" ما هر ساله برگزار می‌شد و بر این اساس، دانشجویان ازدواج کرده را ثبت نام کرده، به مشهد مقدس می‌بردیم، کارگاه‌ها و جشن‌های ازدواج دانشجویی در دانشگاه‌ها برگذار و هدایایی به آن‌ها تقدیم می‌شد، اما به خاطر کرونا برگذاری این موارد غیر ممکن شد، در نتیجه امسال بر اساس ساختار‌ها و امکانات جدید یک طرح جایگزین را ارائه دادیم؛ این طرح منوط بر این است که در سطوح بالا مصوب و ابلاغ شود تا بلافاصله برای اجرای آن اقدام می‌کنیم، اینکه برخی رسانه‌ها اعلام کرده اند ثبت نام آن از اول آذر ماه خواهد بود یک اشتباه بوده است و ثبت نام بلافاصله بعد از مصوب شدن صورت خواهد گرفت و، چون هنوز ابلاغ و مصوب نشده ما فعلاً ثبت‌نام نخواهیم داشت.