روستایی که کوچه هایش یادآور شاهکار‌های ادبی جهان است

_ روزنامه ایران نوشت: در این روستا می‌توانیم در رمان‌ها و داستان‌هایی که بخشی از خاطرات نوجوانی و جوانی‌مان را ساخته‌اند قدم بزنیم. از «صد سال تنهایی» در زیر درختان خزان گرفته گردو و چنار عبور کنیم و قبرستان روستا را پشت سر بگذاریم و به دنیای شازده کوچولو وارد شویم. در ۲۵ کیلومتری مسیر اصلی همدان - کرمانشاه در حاشیه کوه و ‏منطقه شکار ممنوع آلمابولاغ می‌توانید قدم به دنیای داستان‌ها بگذارید. «بهشت گمشده»  اولین تابلویی است که مقابل چشمان شما قرار می‌گیرد و به شما می‌گوید که به جایی متفاوت وارد می‌شوید.

 

تمام ۳۰ کوچه روستای کردنشین «تاج آباد» یا رسول آباد سفلی به نام یکی از کتاب‌هایی نامگذاری شده‌اند که ما سال‌ها با آن زندگی کرده‌ایم. هرچند این کوچه‌ها تا ۴ سال پیش ‏که تاج آباد روستای دوستدار کتاب معرفی شود بی‌نام و نشان بود، اما حالا خیلی‌ها از ماجرای تابلو‌های آبی این روستا که نام کتاب‌ها به زبان‌های ‏فارسی، انگلیسی و کردی بر آن نقش بسته است، خبر دارند. نام‌های کوچه‌های تاج آباد به‌گونه‌ای انتخاب شده که با شرایط محیطی هماهنگ باشد. کوچه‌ای که سه ماه از سال باید منتظر وقوع سیلاب در آن بود، ‏‏ «سیلاب بهاری»، کوچه‌ای که مسجد در آن است، «مناجات‌نامه»، ‏خیابانی که رودخانه از آن می‌گذرد «دُن آرام» و کوچه‌ای که خانه بهداشت در آنجاست «قانون» نام گرفته است. نکته جالب این تابلو‌ها درج نام «کردی» کتاب‌ها در قسمت پایین تابلو‌هاست. مثلاً کوچه «شازاده بچکولانه» همان «شازده کوچولو» یا خیابان «دونی سه رخو» همان «دُن آرام» است. کتاب دوستی اهالی این روستا به امسال و پارسال بر نمی‌گردد، قدیمی تر‌ها می‌گویند در روزی و روزگاری که رادیو و تلویزیون نبود هر شب در خانه یکی از بزرگان جمع می‌شدیم و یکی از باسوادان روستا شاهنامه، لیلی و مجنون و اسکندرنامه و ... می‌خواند و بقیه گوش می‌دادند. همین فرهنگ نسل به نسل دراین روستا ادامه داشته و حالا علاوه بر اینکه تمام کوچه‌های تاج آباد به اسم شاهکار‌های ادبی نامگذاری شده بلکه این روستا به‌عنوان روستای دوستدار کتاب نیز معرفی شده اشت.

 

 

«هاجر عزیزی»، دهیار روستای تاج آباد (رسول آباد) درباره چگونگی شکل‌گیری کتابخانه و نامگذاری کوچه‌های روستایش می‌گوید: کتابخانه روستای ما در عین کوچکی تأثیرات بزرگی برای روستایمان داشته است، البته فرهنگ کتابخوانی از قدیم در این روستا وجود داشته و همین علاقه‌مندی اهالی به کتاب باعث شده که امروز کتابخانه غنی با بیش از ۶ هزار جلد کتاب داشته باشیم و تمام کوچه‌های مان به نام کتاب‌های مطرح دنیا نامگذاری شود. سال ۸۷ با همکاری شورا و اهالی روستا با هزینه شخصی کتابخانه‌ای در محل شورا راه‌اندازی کردیم. اوایل تعداد کتاب‌ها محدود بود، اما در طول سال‌ها به مرور کتاب‌ها زیاد شدند و حالا روزانه به طور میانگین ۴۰ نفر کتاب‌ها را به امانت می‌برند. باسوادان این کتاب‌ها را مطالعه می‌کنند و چکیده آن را برای دیگران تعریف می‌کنند.

 

شاید خیلی‌ها نامگذاری کوچه‌ها برایشان جالب باشد، اما من می‌گویم اگر این کتابخانه نبود کوچه‌ها همچنان بی‌نام و نشان بودند. البته حالا هم توجه به کتابخانه کم است و هیچ کدام از مسئولان استان کمک نکرده‌اند تا یک مکان دائمی برای نگهداری کتاب‌ها داشته باشیم. هر سال کتاب‌ها را به جای جدید می‌بردیم تا اینکه ۳ سال پیش حمام عمومی روستا را که بدون استفاده مانده بود با همکاری اهالی بازسازی کرده‌ایم و از آن به جای کتابخانه استفاده می‌کنیم.

 

عزیزی، هدف از تأسیس کتابخانه را بالا بردن سطح فرهنگ روستا در تمام زمینه‌ها می‌داند و ادامه می‌دهد: مردم تاج آباد با کتابخوانی خو گرفته‌اند و به جرأت می‌توان گفت سرانه مطالعه در این روستا بالاتر از میانگین کشوری است. اگرچه در سال ۹۴ به‌عنوان روستای دوستدار کتاب انتخاب شدیم، اما هدف ما از ابتدا مطرح شدن نبود بلکه تنها می‌خواستیم سطح دانش و اهالی روستا بخصوص کودکان و زنان را ارتقا دهیم و مهارت‌ها و سواد عمومی مردم را بالا ببریم. به‌طور مثال استفاده از سبد‌های زباله اصلاً در روستا باب نبود، اما با آموزش‌های ارائه شده در حال حاضر تمام روستاییان جلوی خانه‌های خود سبد زباله  نصب کرده اند.

 

از نظر من فرهنگ در کتاب و کتابخانه خلاصه نمی‌شود به خاطر همین ما در کنار توسعه فرهنگ کتابخوانی، تلاش کردیم فرهنگ حفاظت از محیط زیست و... را نیز توسعه دهیم تا روستایی زیباتر داشته باشیم. دهیار روستای تاج آباد باسواد شدن اهالی روستا را یکی دیگر از اهداف تأسیس کتابخانه می‌داند و می‌گوید: به همین خاطر در کنار برگزاری جلسات کتابخوانی با هزینه خودمان معلمی را برای آموزش به روستا آوردیم، اما متأسفانه زمانی که برای ثبت‌نام اهالی در نهضت سوادآموزی اقدام کردیم متوجه شدیم ۹۰ درصد افرادی که در کلاس‌ها شرکت می‌کنند در سامانه به‌عنوان افراد باسواد و‌دارای مدرک ثبت شده‌اند. این موضوع برای ما خیلی دردآور بود که فردی مدرک تحصیلی داشته باشد، اما سواد نداشته باشد. در واقع مدرک برای افرادی صادر شده که هیچگونه سواد خواندن و نوشتن ندارند. هرچند پیگیری‌های ما در این زمینه جواب نداد، اما تلاش کردیم افرادی را که سواد کافی ندارند، آموزش دهیم. خدا را شکر در این زمینه موفق بودیم و در حال حاضر ۹۰ درصد اهالی باسواد هستند، حتی خانم‌های روستا براحتی با همان سواد اندک کار‌های روزمره خود را انجام می‌دهند و به کسی نیاز ندارند. مثلاً در گروه‌های مجازی روستا عضو هستند یا از دستگاه عابر بانک که قبلاً به‌خاطر بیسوادی کار با آن برایشان بسیار مشکل بود در حال حاضر براحتی استفاده می‌کنند.

 

وی درباره ایده نامگذاری کوچه‌های روستا توضیح می‌دهد: ایده اولیه در زمان مسئولیت دهیار قبلی روستا آقای یاری که اکنون عضو شورای روستاست مطرح و اجرایی شد. بعد از اینکه ما به‌عنوان روستای دوستدار کتاب معرفی شدیم احساس کردیم باید کوچه‌ها را نامگذاری کنیم. با مشارکت همه اهالی از روحانی روستا گرفته تا جوشکار وآهنگر و ... اسم کوچه‌ها را از شاهکار‌های ادبی جهان انتخاب کردیم تا بیش از پیش فرهنگ کتابخوانی در روستا توسعه پیدا کند و اهالی بیش از گذشته برای مطالعه ترغیب شوند.

 

عزیزی با تأکید بر اینکه تاج‌آباد روستایی کتابخوان است و نام معابر آن باید نشان دهنده این ویژگی باشد می‌افزاید: تمام نامگذاری‌ها به فراخور محله بوده است. به‌طور مثال خیابانی که خانه بهداشت در آن مستقر است به نام «قانون» و کوچه خانه بهداشت «کیمیاگر»، محله دفن اموات و گورستان به‌نام کتاب «صد سال تنهایی» و کوچه انتهایی روستا با چشم‌انداز دشت به‌نام کتاب «مسیر سبز» نامگذاری شده است. البته برای انتخاب نام‌ها نظرات متفاوتی وجود داشت. درابتدا پیشنهاد‌های زیادی ارائه شد، مثلاً برای ورودی روستا چندین پیشنهاد داشتیم مانند «شکسپیر»، «هملت» و «مادر»، اما در نهایت به ‏پیشنهاد هیأت امنای مسجد و رأی ۷۰۰نفر از اهالی «بهشت گمشده» اثر جان میلتون تصویب و نامگذاری شد. عزیزی می‌افزاید: اهالی این روستا با همت بلند خود برای پیشرفت تلاش می‌کنند و در تمام کار‌ها همراه و همدل هستند. زمانی که نام‌ها نهایی شدند کار ساخت تابلو‌ها توسط یکی اهالی به طور رایگان انجام شد در حالی که اگر همراهی اهالی نبود تأمین هزینه این کار ممکن نبود. حالا هم که با همت اهالی نام روستای مان در شبکه‌های اجتماعی بر سر زبان‌ها افتاده به‌دنبال ایجاد گردشگری فرهنگی هستیم تا گردشگران کتاب دوست به تاج‌آباد سفر کنند.