دوران سالمندی زمان کناره گیری از جامعه و انتظار کشیدن برای پایان زندگی نیست

-  معاون توسعه پیشگیری بهزیستی کشور ضمن اشاره به افزایش سریع جمعیت سالمندان در جهان و ایران اظهار داشت: در سال‌های آتی با رشد سریع جمعیت سالمندان در کشور مواجه هستیم، به نحوی که تا سی سال آینده بیش از ۳۰ درصد از جمعیت کشورمان را سالمندان تشکیل خواهند داد. این امر علاوه بر ایجاد ضرورت برای فراهم کردن خدمات مناسب و مبتنی بر نیاز‌های خاص جمعیت سالمندان، نوید دهنده‌ی افزایش جمعیتی است که در صورت برخورداری از سلامت روانی و اجتماعی گنجینه‌ی مهمی در انتقال تجارب مثبت و سازنده به نسل جوان و منبع بسیار ارزشمندی در حفظ ارزش‌ها و تقویت سرمایه اجتماعی است.

وی ادامه داد: با این نگاه دوران سالمندی، دوران کناره گیری از جامعه و انتظار کشیدن برای پایان زندگی نیست، بلکه مرحله مهم و سازنده‌ای از زندگی است که دو تا سه دهه از عمر یک فرد را در بر می‌گیرد.

دکتر رضوان مدنی گفت: دوره‌ای که تغییرات جسمی آن برای همه‌ی افراد مشترک است، اما میزان بهزیستی روانشناختی و سبک زندگی اجتماعی سالمندان، سرعت و کیفیت این تغییرات را تعیین می‌کند.

وی در ادامه با اشاره به مشکلات روانی شایع دوران سالمندی، افسردگی، آلزایمر و اضطراب را از شایعترین مشکلات روانشناختی و عصب شناختی دوران سالمندی دانسته و بر تاثیر این عوامل بر کیفیت سلامت جسمی و میزان آسیب پذیری سالمندان در برابر مشکلاتی نظیر انواع خشونت، خودکشی، سوء مصرف مواد و حوادثی نظیر سقوط در اثر عدم تعادل که از مشکلات شایع سالمندی است، تاکید کرد.

معاون توسعه پیشگیری بهزیستی کشور همچنین خاطرنشان کرد: اگرچه در سراسر جهان به صورت میانگین از هر چهار یا پنج نفر، یک فرد در طول زندگی خود بیماری‌های روانی را تجربه می‌کند، اما با افزایش سن میزان آسیب پذیری افراد در برابر انواع مشکلات روانشناختی افزایش می‌یابد، به نحوی که شیوع اختلالات روانشناختی در سالمندان ۶۵ سال به بالا در جهان تقریبا ۱۰ درصد است، اما این میزان در سن ۸۰ سالگی دو برابر می‌شود.

دکتر رضوان مدنی گفت: دفتر مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی کشور، به صورت جدی در راستای توسعه خدمات روانشناختی مبتنی بر نیاز‌های این جمعیت، تقویت نیروی انسانی لازم و تجهیز حرفه‌ای مراکز مشاوره عمومی و تخصصی خود در تلاش است؛ اما لازم است بدانیم که با توجه به سرعت رشد جمعیت و گسترش مشکلات و نیاز‌های روانشناختی این جمعیت، در صورتی که اقدامات پیشگیرانه لازم در این زمینه انجام نشود، حتی قویترین سیستم‌های تشخیص و درمان روانشناختی قادر به حل مشکلات و پاسخگویی به نیاز‌های روانی سالمندان نخواهند بود.

وی در بیان راهکار‌های حفظ سلامت روان سالمندان تصریح کرد: با توجه به اینکه خوشبختانه سالمندان در فضای فرهنگی جامعه و خانواده‌های ایرانی از جایگاه مقبولی برخوردارند، خانواده‌ها و مراقبان دروازه بانان سلامت سالمندان محسوب می‌شوند. توجه به وضعیت روحی و روانی این افراد، علاوه بر کاهش هزینه‌های مادی و معنوی مراقبت و درمان آن‌ها برای خانواده، از پیشرفت بیماری‌های احتمالی و گسترش میزان آسیب و ناتوانی ناشی از این مشکلات پیشگیری کرده و در نهایت موجب خواهد شد، خانواده‌ها به جای سالمندان وابسته و نیازمند به مراقبت، از اعضای باتجربه، مستقل و کارآمدی برخوردار باشد که با توجه به فراغت‌های دوران بازنشستگی می‌توانند، نقش مهمی در تقویت کارکرد‌های مثبت خانواده و پرورش نسل جدید داشته باشند.

همچنین وی عنوان کرد: نظر به اینکه یکی از مهمترین دلایل آسیب پذیری سالمندان در برابر انواع بیماریها، تنهایی و انزوا است، خانواده‌ها می‌بایست از سویی به حضور بزرگسالان و سالمندان در روابط خانوادگی، اجتماعی و به ویژه ارتباط با نسل‌های جدید و نیز بهره گیری از توانمندی‌های این افراد در حل مسائل خانوادگی و اجتماعی اهمیت دهند و از سوی دیگر، نسبت به بروز نشانه‌های افسردگی، آلزایمر، اضطراب، مشکلات خواب و سایر بیماری‌های روانشناختی در سالمندان خانواده و اطرافیان حساس بوده و در صورت مشاهده این علایم، بهره گیری از خدمات مشاوره و روانشناختی حضوری و یا تلفنی را تشویق و حمایت کنند. میانسلان نیز به عنوان جمعیتی که در آینده‌ای نزدیک با چالش‌های دوران سالمندی مواجه می‌شوند، از خود مراقبتی روانی غافل نشده و با اهمیت دادن به درمان مشکلات روحی و روانی خود و حفظ فعالیت مثبت در شبکه ارتباطات خانوادگی، دوستی، بین نسلی و اجتماعی به بهبود وضعیت سلامت روان خود کمک کنند.

وی در بیان اهمیت تقویت مطالبه گری و ایجاد حساسیت نسبت به وضعیت سلامت روان سالمندان گفت: در شرایطی که می‌دانیم از هر شش سالمند حداقل یک نفر مورد خشونت و به ویژه خشونت روانی واقع می‌شود و متاسفانه بر اساس تحقیقات موجود، عمده این وقایع در فضای خانواده‌ها رخ می‌دهند، توجه و واکنش مناسب به مشکلاتی که به دلیل عدم آگاهی، غفلت و یا بی توجهی به حقوق سالمندان رخ می‌دهد را مسئولیتی اجتماعی برای همه افراد جامعه دانست و بیان کرد: هر چه که با گذشت زمان توان جسمی و روانی سالمندان کاهش می‌یابد، می‌بایست نقش جامعه، محیط و خانواده در مراقبت و حفظ کیفیت و رضایت از زندگی سالمندان پر رنگ‌تر شود.

معاون توسعه پیشگیری سازمان بهزیستی کشور گفتگوی خود را با بیان این مطلب به پایان رساند که: اگر چه همه ما کسانی که برای میانسلان و سالمندان کار می‌کنیم در کنار خانواده‌ها و سایر مراقبین شاید نتوانیم جلوی پیر شدن عزیزانمان و چروکیده شدن پوست آن‌ها را بگیریم، ولی می‌توانیم کمک کنیم که روح آن‌ها دیرتر پیر شود. در این مسیر در کنار ایجاد ساختار‌ها و سیستم‌های خدمات دهی مناسب به سالمندان، کمک به ایجاد درک مثبت از دوران سالمندی و تقویت حمایت و مشارکت اجتماعی این جمعیت بسیار راهگشا خواهد بود.