«باتیست لامارک» که بود؟
- ژان باتیست لامارک در ۱۷۴۴ در فرانسه به دنیا آمد. لامارک برای بیان چگونگی وقوع تکامل دو نظریه استعمال و عدم استعمال اندام‌ها و ارثی بودن صفات اکتسابی را عنوان کرد.
وی مشاهده کرد که اگر اندامی از بدن یک جاندار استفاده شود، بزرگ و کارآمدتر می‌شود و اگرعضوی به کار بیفتد، کوچک شده و تحلیل می‌رود. بنابراین، جاندار در نتیجه ناهماهنگی در استفاده و عدم استفاده اندام‌های مختلف بدن در طول عمر فرد، ممکن است تا حدی تغییر یابد و بعضی از صفات را کسب کند.
لامارک این گونه صفات اکتسابی را ارثی و قابل انتقال به اخلاف دانست. این تئوری بسیار موفقیت‌آمیز بود و به اشاعه اندیشه تکامل کمک کرد. اما سرانجام معلوم شد که نظر لامارک نادرست است.
اینکه استفاده و عدم استفاده از اندام‌ها به کسب صفتی می‌انجامد درست است. ولی اشتباه لامارک در این بود که برخلاف عقیده او صفات اکتسابی به ارث نمی‌رسند. یکی از تلاش‌های آزمایشی مشهور که لامارکیسم را باطل ساخت، به وسیله واهیمان، زیست شناس قرن ۱۹ انجام شد، که نشان داد از تولیدمثل موش‌هایی که دمشان را بریده‌اند، موش‌های دارای دم طبیعی ایجاد می‌شود. او در مقام استاد جانورشناسی در "باغ گیاهان" پاریس سرگرم کار‌های تئوریک بود و گروه جانوران را به دو دسته "استخوان‌دار" و "بدون استخوان" تقسیم کرد. از آثار برجسته او "فلسفه جانورشناسی" است.
منبع: کتاب دایرة المعارف نوابع و مشاهیر معلول ایران و جهان
