باید ادبیات دفاع مقدس را در سطح بین‌الملل گسترش دهیم

محمدحسین علیجان‌زاده روشن در گفت‌وگو با پیرامون ادبیات دفاع مقدس گفت: ادبیات دفاع مقدس از دهه ۹۰ به بعد رشد چشمگیری را پشت سر گذاشت این امر متاثر از چند عامل بود عواملی که ریشه در دهه‌های گذشته خصوصاً در دهه ۷۰ داشته است.

وی در همین راستا ادامه داد: ادبیات دفاع مقدس از دفتر ادبیات حوزه هنری آغاز شد آن هم با حضور چند تن از نویسندگان توانمند و نام آشنای ادبیات دفاع مقدس، افرادی همچون مرتضی سرهنگی که با درایت و با در دستور کار قرار دادن سخنان مقام معظم رهبری زمینه را برای حضور و رشد ادبیات دفاع مقدس فراهم کردند بدین ترتیب لشکر تولید کنندگان ادبیات دفاع مقدس مسیر خود را برای فتح قله‌های بلند ادبیات آغاز کرد.

علیجان زاده روشن شکل گیری ادبیات دفاع مقدس راه رویکردی ارزشمند دانست و تاکید کرد: بعد از اتمام جنگ تحمیلی و هشت سال دفاع جانانه از میهن نوشتن کتاب پیرامون رویدادها، وقایع و خاطرات جنگ تحمیلی به رسالتی ارزشمند تبدیل شد گرچه در ابتدای راه حرکت بسیار آهسته و در عین حال ساده بود و عموماً افراد به ضبط خاطرات می‌پرداختند، اما به مرور زمان مسیر خود را باز کردند و توانستند در دهه ۸۰ رویکرد‌های ارزشمندی را برای خود برنامه‌ریزی و تبیین کنند ادامه این مسیر در دهه ۹۰ به رشد چشمگیر ادبیات دفاع مقدس منجر شد.

***خودمان هشت سال دفاع مقدس را نوشتیم

نویسنده کتاب «از تبار آسمان» ابراز کرد: تشکیل ادبیات دفاع مقدس از یک باور ارزشمند سرچشمه گرفته و این باور که میراث ما در هشت سال دفاع مقدس باید در بین خودمان باقی بماند و این خود ما هستیم که باید حکایتگر و بیانگر حقایق رویدادها در هشت سال دفاع مقدس از زبان تک‌تک رزمندگان، شهدا، جانبازان و آزادگان باشیم و نباید اجازه دهیم که بیگانگان آنطور که می‌خواهند هشت سال دفاع مقدس ما را بیان کنند.

وی پیرامون سوژه‌های ارزشمند نهفته در هشت سال دفاع مقدس بیان کرد: سوژه‌های ارزشمندی در گفته‌های رزمندگان و جانبازان و آزادگان ۸ سال دفاع مقدس وجود دارد در حقیقت دفاع مقدس دریا و اقیانوسی عظیم است که هر چه از آن برداشت کنیم کم نخواهد شد در حقیقت جنگ ما گنج بود و باید به درستی از آن بهره‌برداری کنیم.

*** ترسیم جهان نمایانه از ادبیات دفاع مقدس

علیجان زاده روشن به توصیف ادبیات دفاع مقدس پرداخت اظهار کرد: وقایع دوران دفاع مقدس رخداد‌های جذاب، جالب و خواندنی را در بر دارد این وقایع یک نوع ترسیم جهان نمایانه می‌خواهد، برای این منظور باید یک مدل فکری و بومی را ترسیم کنیم، زیرا دفاع مقدس ما تشکیل شده از ایمان، صبر، مقاومت، پایداری و انسانیت بود مقوله‌ها و شاخص‌هایی که در بسیاری از موارد در دشمن دیده نمی‌شد، به عنوان مثال سخنان برخی از رزمندگان و فرماندهان حاکی از این امر است که بسیاری از تانک‌های دشمن به راحتی از روی پیکر شهدا و حتی افرادی که در میدان نبرد زنده بودند و زخمی شده و توان حرکت نداشتند رد می‌شدند در حالی که هیچگاه این حرکت از سوی ایرانیان در طول جنگ تحمیلی دیده نشد، دلیل این امر را باید در مکتب «امام خمینی (ره)» جستجو کرد، رزمندگان، شهدا، جانبازان و آزادگانی که در هشت سال دفاع مقدس حضوری پررنگ و مستمر داشتند در مکتب «امام خمینی (ره)» درس گرفته بودند مکتبی که ریشه در اسلام ناب محمدی داشت لذا ادبیات دفاع مقدس توانست در مدت کوتاهی به رشد دست یابد.

نویسنده کتاب «یادگاران» توجه به ادبیات دفاع مقدس برای دوری از آسیب‌ها را امری ضروری دانست و تاکید کرد: ادبیات دفاع مقدس نیاز به فرم قالب دارد آنچه در طی این سه دهه رخ داده البته رویکردی ارزشمند است، اما همین رویکرد نیازمند چهارچوب و شاخص‌های مشخص است و چنانچه خاطرات در قالب شاخص‌ها به کتاب تبدیل شود قطعاً می‌تواند رویکردی ارزشمند باشد ما تا به حال در حوزه خاطره‌نویسی تاریخ شفاهی و داستان‌ها و رمان‌های دفاع مقدس کتاب‌های ارزشمندی را تولید کرده ایم، اما برای اینکه بتوانیم در سطح دنیا آن را مطرح کنیم نیازمند تلاش بیشتری هستیم.

***تبعیت از عناصر روایت

وی با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری پیرامون تولید محتوای با کیفیت در ادبیات دفاع مقدس اظهار کرد: مقام معظم رهبری در سخنان خود به این موضوع مهم یعنی تولید محتوای خوب تاکید بسیاری داشته‌اند، زیرا تولید محتوای خوب می‌تواند در آینده کاربرد‌های فراوانی داشته باشد و در عین حال مورد استفاده برای نمایشنامه نویسی، داستان نویسی و بسیاری دیگر از آثار هنری و تاریخی قرار گیرد، اگرچه امروز تمام تلاش ما متمرکز بر این موضوع است که بتوانیم به ضبط و ثبت تمام خاطرات هشت سال دفاع مقدس بپردازیم، اما باید توجه داشته باشیم که از عناصر اصلی یک روایت باید تبعیت کنیم و از موقعیت و شخصیت روایت‌ها غافل نباشیم.

علیجان زاده روشن به کتاب‌هایی که در خارج از مرز‌های ایران ترجمه شده اشاره و ابراز کرد: بعد از گذشت دو دهه در حوزه ادبیات دفاع مقدس توانستیم به نقطه مطلوب دست یابیم اکنون شاهد این امر هستیم که کتاب‌هایی مانند کتاب «دا» در آمریکا ترجمه و به چاپ رسیده است و در عین حال مورد استقبال نیز قرار گرفته ما در این حوزه باید به حدی از پختگی برسیم که بتوانیم کتاب‌های خود را برای عرضه به تمام جهان آماده و ارائه کنیم.

***شکل گیری نهضت ترجمه

نویسنده کتاب «حج عماد» بهینه‌سازی و ترجمه ادبیات دفاع مقدس را رویکردی ارزشمند دانست و ابراز کرد: مقام معظم رهبری بار‌ها بر نهضت ترجمه تاکید داشته‌اند، اما همچنان حرکت‌های خوبی در این زمینه شکل نگرفته اگرچه برخی از ناشران در نمایشگاه‌های بین‌المللی حضور یافته و گام‌هایی در این زمینه برداشته شده مثلاً در نمایشگاه فرانکفورت ناشران رایزنی‌هایی برای ترجمه کتاب‌های دفاع مقدس انجام دادند و یا در روسیه بنیاد بوعلی به ترجمه چندین کتاب در حوزه دفاع مقدس پرداخته و آن را به جامعه این کشور ارائه کرده است، اما با این همه باید به خاطر داشته باشیم که ما نیازمند یک رویه مدون و تشکیلات راهبردی هستیم تا بتوانیم ادبیات دفاع مقدس را در سطح دنیا معرفی کنیم و بتوانیم مانند بسیاری از نویسندگان جوایز بین‌المللی را کسب کنیم کتاب‌هایی مانند «جنگ چهره زنانه ندارد» و یا کتاب «صدای چرنوبیل» از جمله کتاب‌هایی بودند که توانستند در عرصه بین‌الملل خود را نشان دهند، هدف‌گذاری ما باید همانند این کتاب‌ها باشد تا بتوانیم در عرصه بین الملل حضوری پررنگ داشته باشیم.

***نقشه راه

وی جذابت ژانر جنگ را در سطح ادبیات جهان مورد بررسی قرار داد و افزود: جنگ و ابعاد حاشیه‌ای آن در سطح جهان سوژه‌های جذاب و جالب محسوب می‌شود این همان سوژه‌ای است که از هشت سال دفاع مقدس برای ما به یادگار مانده، پس باید ادبیات دفاع مقدس را در سطح دنیا عرضه کنیم و برای این کار نیازمند یک همگرایی و سازماندهی هستیم که به نقشه راه نیاز دارد.

علیجان زاده روشن تاثیر ادبیات دفاع مقدس را بر ابعاد دیگر ادبیات کشور مورد بررسی قرار داد و ابراز کرد: ادبیات دفاع مقدس شاخه‌‍‌ای جذاب در ادبیات کشور است لذا توانسته تحولات چشم‌گیری را در ادبیات ایران در پی داشته باشد از سوی دیگر اگر ادبیات دفاع مقدس به رشد دست یافته و موجب شکل‌گیری ادبیات مقاومت شده است تاثیری منطقه‌ای را به دنبال آورده، ادبیاتی که در سطح منطقه خاورمیانه توانسته جایگاهی ویژه به خود بگیرد و اکنون بسیاری از کتاب‌های ادبیات دفاع مقدس ایران در کشور‌هایی مانند سوریه و لبنان منتشر شده و با استقبال قابل توجهی روبرو شده است.