ضرورت ایجاد بیمه خسارات ناشی از وحوش/ به بهانه مرگ خرسی که در پی خوردن انگور کشته شد

- هفته گذشته بود که یک باغدار، خرسی را که به انگور‌های باغش واقع در حاشیه منطقه حفاظت شده قرخود دستبرد زده بود به ضرب گلوله کشت.

لاشه این خرس نر جمعه شب گذشته در باغات حاشیه منطقه حفاظت شده قرخود در نزدیکی روستای کاستان استان خراسان شمالی مشاهده شد. کارشناسان اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی، پس از بررسی لاشه با حفره‌ای به قطر ۵ میلی‌متر در پشت حیوان مواجه شدند که بر اثر شلیک گلوله به وجود آمده بود. گلوله‌ای که از طرف دیگر بدن خرس خارج شده بود.

کارشناسان با بررسی لاشه این خرس که حدود ۴ روز از مرگش گذشته بود مقداری انگور در محتویات معده مشاهده کردند که نشان می‌دهد جانور نگون‌بخت پس از تغذیه از انگور‌های یکی از باغات منطقه به ضرب گلوله صاحب باغ از پای درآمده است.

کشتار بی‌رحمانه این خرس، در پی تغذیه از چند خوشه انگور، گوشه‌ای از تعارضات میان انسان و وحوش را به تصویر می‌کشد. تعارضاتی که عموما پیامد‌های ناگواری را برای انسان یا وحوش به همراه دارد و حاصل سوء مدیریت در بهره‌برداری روزافزون انسان از طبیعت است.

تخریب زیستگاه‌های حیات وحش در پی توسعه صنایع، پیش‌روی کشاورزی و دامداری در زیستگاه‌های وحوش و گسترش مناطق مسکونی در اراضی ملی، به ناامن شدن زیستگاه‌های حیات وحش، کاهش منابع غذایی علفخواران و در نتیجه کاهش طعمه برای گوشتخواران منجر شده است. گوشتخوارانی که حالا به جای طعمه‌های طبیعی، گله‌های احشام را در قلمرو خود مشاهده می‌کنند و به ناچار در صدد تغذیه از آن‌ها بر می‌آیند. همین شده که طی سال‌های اخیر شاهد افزایش تعارضاتی هستیم که یا به خسارت جانی و مالی به دامداران می‌انجامد یا به از بین رفتن یکی از جانوران ارزشمند مانند پلنگ و گرگ. پیشروی مزارع و باغات تا قلب زیستگاه‌های حیات وحش هم تعارضات تلخی را رقم می‌زند که قربانیان آن را عموما خرس‌ها تشکیل می‌دهند. خرس‌هایی که به ویژه در اواخر تابستان برای تغذیه به باغات میوه نزدیک شده و بیرحمانه کشته می‌شوند.

در پی جزیره‌ای شدن زیستگاه‌های حیات وحش و در نتیجه افزایش تعارضات میان انسان و وحوش، هرساله تعداد زیادی از بومیان که به نحوی از حیات وحش خسارت دیده‌اند به ادارات محیط زیست مراجعه می‌کنند. بومیانی که یا محصول خود را از دست داده‌اند یا درختان باغ آن‌ها توسط حیات وحش شکسته شده و یا دام و کندوی آن‌ها از بین رفته است. بومیانی که در نتیجه آگاهی از اهمیت حیات وحش و یا از سر ترس از مجازات‌های زیست‌محیطی، در بسیاری از موارد نسبت به حیوان معارض عکس‌العمل قهری نشان نمی‌دهند. اما متاسفانه سازمان حفاظت محیط زیست در برابر خسارت‌دیدگان رویه‌ای نامناسب را در پیش گرفته و با پرداخت مبالغی ناچیز در پایان سال، آن هم تنها به برخی از خسارت‌دیدگان در صدد کسب رضایت از آن‌ها برمی‌آیند. عدم جبران خسارت از سوی سازمان حفاظت محیط زیست سبب می‌شود بومیان در صدد حذف فیزیکی جانوران معارض برآمده و خساراتی بعضا جبران‌ناپذیر به حیات وحش کشور وارد کنند. خساراتی که قابل اجراترین راهکار برای پیشگیری از آنها، بیمه کردن خسارت ناشی از وحوش است.

به گفته کارشناسان حیات وحش، سازمان حفاظت محیط زیست در صورت عدم برخورداری از منابع مالی لازم برای پرداخت خسارات وارده از سوی وحوش، باید با شرکت‌های بیمه وارد تعامل شده و ترتیبی اتخاذ کند که خسارات ناشی از وحوش به انسان، دام، محصولات کشاورزی، باغ‌ها و کندو‌ها به خسارت‌دیدگان پرداخت شود. البته در صورتی که طبق بررسی کارشناسان بیمه، مقصر بروز این خسارات، انسان نباشد. به عنوان مثال، بدیهی است در مواردی که دامداران متخلف بدون مجوز چرا وارد زیستگاه‌های حیات وحش شده‌اند سازمان حفاظت محیط زیست وظیفه‌ای در پرداخت خسارت به آن‌ها ندارد.