هویت بخشی و تمدن سازی، رسالت اصلی آموزش و پرورش

- بنا بر اعلام پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای صبح امروز (۹۹/۶/۱۱) در ارتباط تصویری با اجلاس سالیانه رؤسا و مدیران آموزش و پرورش، با اعضای شورای عالی آموزش و پرورش، رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، شورای معاونان وزارت آموزش و پرورش، استانداران و مدیران کل و روسای آموزش و پرورش کلیه مناطق کشور سخن گفتند.

در ابتدای این برنامه، آقای محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش و پرورش گزارشی از عملکرد این وزارت‌خانه در راستای تحول در نظام آموزش و پرورش ارائه کرد که رهبر انقلاب کار‌های ذکر شده را خرسندکننده و قابل توجه دانستند و همچنین از متن فارسیِ درست این گزارش تمجید کردند.

پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR متن این گزارش را به شرح زیر منتشر می‌کند.

سلام عرض می‌کنم به محضر جناب‌عالی و ایام شهادت سید و سالار شهیدان حضرت اباعبداله الحسین ع و یاران با وفای آن حضرت را تسلیت عرض می‌کنم.

در این نشست، اعضای محترم شورای عالی آموزش و پرورش، رییس محترم کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، شورای معاونان وزارت آموزش و پرورش، استانداران و مدیران کل و روسای آموزش و پرورش کلیه مناطق کشور بالغ بر حدود ۱۰۰۰ نفر حضور دارند.

تشکر و سپاس از وقتی که برای این مهم منظور فرمودید، مجموعه فهمیم و فرهیخته فرهنگیان و معلمان، ارزش و اهمیت این توجه را می‌دانند و سپاسگزار و قدرشناس محبت حضرتعالی بوده و خواهند بود.

حضرتعالی در فرمایشاتی که در سال‌های پیش بیان فرمودید به وجه آینده سازی، تمدن سازی و هویت بخشی آموزش و پرورش تصریح فرمودید. می‌توان گفت که کشور، آینده و خانواده‌ها جگر گوشه‌های خود را به امانت به نظام تعلیم و تربیت سپرده اند تا در بهترین دوران یادگیری و شکل گیری شخصیت و هویت، این مسؤولیت بزرگ را به انجام برساند. عظمت و بزرگی این مسؤولیت می‌تواند و باید که خواب را از چشم‌ها برباید و همه ظرفیت‌ها و توان ملی را به کار گیرد و تحقق این رسالت بزرگ را مدیریت و مراقبت کند.

خداوند متعال در قرآن می‌فرمایند که: والله أخرجکم من بطون امهاتکم لاتعلمون شیئاو جعل لکم السمع والأبصار والافئده. این وصف، لحظه آغاز زندگی این جهانی است. چشم و گوش و قلب، ابزار‌های کلیدی برای شناخت و یادگیری و شکل بخشیدن به زندگی بشر هستند. اینجا نقطه آغاز شکل‌گیری فرهنگ و تمدن است؛ و به اعتبار ولقد مکناهم فیما ان مکناکم فیه و جعلنا لهم سمعا و ابصار و افئده، از بزرگترین توانائی‌ها در میان همه توانمندی‌ها و نرم‌ترین عرصه شکل‌گیری اقتدار از این طریق است.

کارایی حکومت‌ها را کارائی نهادها، کارائی نهاد‌ها را کارایی انسانها، و کارائی انسان‌ها را کارائی نظام یادگیری می‌سازد، جوامع آنگونه عمل می‌کنند که آموخته اند.

جمعی که افتخار حضور در محضر رهبر بزرگوار انقلاب را پیدا کرده‌اند عالیترین سطح تصمیم سازی، تصمیم گیری، اجرا و پایش این رسالت بزرگ هستند و اولین و مهمترین سوالی که در این محضر شریف باید به آن پاسخ دهیم ارزیابی صادقانه، دقیق و منصفانه از اجرای این ماموریت بزرگ است.

بدون تردید در طی چهار دهه حیات مبارک انقلاب اسلامی، گام‌های بلندی در توسعه دسترسی به آموزش و توزیع عادلانه‌تر فرصت‌های آموزشی و کاستن از فاصله‌های قومیتی، جنسیتی و منطقه‌ای در دسترسی به این فرصت‌ها، رشد میزان باسوادی، انتقال ارزش‌ها و باور‌های دینی و انقلابی به نسل نو، توجه و تکریم مناسک و شعائر اسلامی و کسب رتبه‌های بالا و مدارج علمی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی، آشنایی بیشتر با قرآن کریم، عترت و اهتمام به فریضه نماز، حضور مسؤولانه و همدلانه در همه صحنه‌های مهم و تاریخ ساز انقلاب اسلامی، بهبود سلامت جسمی و مراقبت از سلامت روانی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، شناسایی استعداد‌ها و پرورش نخبگان برداشته شده و افتخارات بزرگی حاصل شده است.

این دستاورد‌ها افتخار آمیز و امیدوار کننده است آنگاه که به وضعیتی می‌اندیشیم که در ابتدای انقلاب شاهد آن بودیم و مسیری که طی کرده‌ایم، ولی آنگاه که به افق‌های دور دست چشم می‌دوزیم و در اندیشه تمدن سازی نوین اسلامی هستیم و می‌خواهیم سرآمد باشیم و تاریخ ساز، الهام بخش و تحول آفرین و می‌خواهیم تشعشع تابناک انوار انقلاب اسلامی کاهنده آلام مردمان باشد و دستگیر محرومان و مستضعفان و سدی استوار در برابر مستکبران و فزونی طلبان، حکایت دیگر است و لااقل این جمع ماموریت دارد که اینگونه بیاندیشد و این رسالت بزرگ را تدبیر کند.

روح کلی تحول آنچنان که از رهنمود‌های حضرتعالی مستفاد می‌شود و بر پایه سند تحول بر پنج تحول اساسی استوار است:

• تحول در برنامه‌های درسی و محتوای یادگیری و نوسازی روش‌ها
• تحول در دانش، نگرش و مهارت‌های معلم
• تحول در دانش آموزان و پرورش آنان به دانش آموزانی خلاق، نوآور، مسؤولیت پذیر، شجاع، دیندار، فعال، امیدوار، توانمند در حل مسائل و مقاوم در برابر دشمنی ها، استوار در مسیر هدف، علاقمند به ایران و کارآمد در مسیر تعالی و پیشرفت کشور.
• تحول در مدرسه به عنوان جایگاه تحول و ارائه مدرسه‌ای ایمن، زیبا و با نشاط، سرزنده و فعال، مسئول و دارای پیوند‌های قوی با خانواده و جامعه و زمینه ساز رشد دانش آموزان.
• تحول در نظام سنجش و ارزشیابی آموزشی به گونه‌ای که توانایی سنجش و پایش اهداف بلند سند تحول را دارا باشد.

نظام تعلیم و تربیت برای دستیابی به این تحولات و حل پایدار مشکلات مزمنی که بدان گرفتار است با چالش‌هایی درونی و انباشتی از چالش‌های بیرونی روبرو بوده و تکاپو در میانه این چالش‌ها همواره دغدغه متولیان امر بوده است چالش‌هایی از قبیل هجوم همه جانبه دشمن، تغییرات سریع فناورانه، تغییرات نسلی و سرعت گرفتن شکاف بین نسلی و اخیرا تاثیر کرونا بر تسریع شکل‌گیری زیست بوم جدید در آموزش که با تغییرات گسترده‌ای همراه است شرایطی را موجب شده است که ضرورتاً باید خود را متناسب با نقش تنظیم‌گر و مدیریت این فضا بازآرائی کند.

طی قریب به ده سال گذشته اقدامات متنوعی انجام شده است:

• شش زیر نظام سند تحول تدوین و تصویب و ابلاغ شده است و در حال اجراست.
• برنامه‌های سالانه و پنج ساله بر اساس برنامه‌های زیر نظام‌ها و اهداف سند تدوین، تصویب و ابلاغ شده است.
• اهداف دوره تحصیلی تدوین و تصویب شده است، و محتوای کتب درسی و فعالیت‌های تربیتی و آموزشی، کلیه پایه‌ها با اهداف سند هم‌سو شده است.
• عناوین درسی جدیدی به مجموعه کتاب‌های درسی افزوده شده است.
• برای آشنایی و گفتمان سازی پیرامون محتوای سند دوره‌های آموزشی متنوعی در همه سطوح ستاد و صف برگزار شده است.

این اقدامات هر چند لازم و ضروری ارزیابی می‌شود، اما کافی نبوده است و هنوز بسیاری از مشکلات مزمن باقیست و هنوز نمی‌توانیم در قامت یک نهاد تحول ظاهر شویم. جذابیت‌ها و ویژگی‌های شوق انگیز و برانگیزاننده سند را در میدان واقعی نشان دهیم و مدعی شویم که سند تحول و اهداف بلند آن به گفتمان اجتماعی لااقل در میان عناصر اصلی و تعیین کننده تبدیل شده است.

نیازمند امید، اعتماد، مشارکت همه ظرفیت‌های اندیشه ورز و شکل گیری اراده سیاسی برای حمایت از یک تحول اساسی بوده و هستیم.

رویکرد ما در یکسال اخیر پس از گفتگو‌های عمیق، طولانی و بسیار صریح با یکدیگر و مرور تجربیات و دستاورد‌ها و پس از ارزیابی از اقدامات جاری بر این قرار گرفت:

• تولید بسته‌ها و محتوای یادگیری، مهمترین گامی است که در دستور قرار گرفت. به سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، ماموریت داده شد که تا پایان سال جاری راهنمای تولید این بسته‌ها را تدوین و به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش برساند.

• سیاست‌گذاری فرآیند جذب، تربیت و به کار گماری و آموزش مستمر معلم به عنوان اصلی‌ترین رکن تحول. بدین منظور گزارشی را تقدیم حضور حضرتعالی و لایحه‌ای را نیز برای تقدیم به شورای عالی انقلاب فرهنگی آماده کرده‌ایم. ما بر این باوریم اگر نتوانیم ساماندهی کمی و کیفی مناسبتری را ترتیب بدهیم دستیابی به اهداف با چالش‌های بزرگی روبرو خواهد بود.

• در اجرای زیر نظام‌های مصوب، بنظر با ضعف توجه به واقعیت‌های جاری و ریشه‌های شکل گیری وضعیت فعلی، مواجه هستیم. در جلسات منظم و مستمر پیشران‌ها را شناسایی و با تمرکز بر اولویت‌ها بر نتایج عمل تاکید کرده‌ایم.

• برای اینکه بتوانیم جلوه‌های قابل لمس تری از اجرای سند تحول در اختیار مردم و مسئولان قرار دهیم، تعدادی بسته تحولی از محتوای زیر نظام‌ها استخراج کرده و در صدد خلق نتایج امید بخش‌تری هستیم تا بتوانیم پیرامون آن گفتمان اجتماعی ایجاد کنیم. تلاش شده این بسته‌ها شوق انگیز، تحقق پذیر، مشارکت پذیر، فراگیر، و برخوردار از تقاضای اجتماعی با امکان جلب مشارکت اجتماعی و مشاهده در سطح مدرسه باشد:

- هر دانش آموز یک مهارت. این هدف هم برای خانواده، دانش آموز و مسئولان بخش‌های مختلف اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جذاب و شوق آفرین است و از ظرفیت بالایی برای جلب همکاری سایر دستگاه‌ها برخوردار است.
- طرح تقویت مهارت‌های اساسی خواندن نوشتن شنیدن و سخن گفتن و آشنایی با مهارت‌های پایه زندگی
- طرح آجر به آجر. با هدف گسترش چتر خیرین به همه مردم
- طرح مبارزه با چاقی دانش آموزان، طرح نماد

در رهنمود‌هایی که سال گذشته درباره آموزش و پرورش داشته اید موضوعاتی را مورد تاکید قرار دادید که به اجمال توضیحاتی تقدیم می‌شود:

* در حمایت از معلمان
• در فاصله سال‌های ۹۲ تا ۹۹ حقوق معلمان قریب به ۵ برابر و از مهر ۹۸ تا خرداد ۹۹، میانگین حقوق معلمان با بیش از ۶۰ درصد افزایش، تفاهم نامه‌ای هم برای احداث ۱۷۰ هزار واحد مسکونی برای معلمان بدون مسکن با وزارت راه و شهرسازی به امضا رسیده است که عملیات احداث حدود ۴۴ هزار واحد در ۱۸ استان آغاز شده است.
• اعمال حداقل حقوق و برقرار عیدی برای دانشجومعلمان برای اولین بار و پرداخت مطالبات معوق فرهنگیان به گونه‌ای که سال را با کمترین میزان بدهی در مقایسه با ۱۵ سال اخیر پشت سر گذاشتیم.
• زمینه‌های برخورداری از امتیازات صندوق ذخیره فرهنگیان با توزیع ۱۱۰۰ میلیارد تومان و سهیم کردن معلمان عضو در ارزش افزوده ناشی از فعالیت‌های اقتصادی (علاوه بر سهم الشرکه) فراهم شد.
• با ابلاغ دو بخشنامه تعارض منافع و نحوه خرید خدمت آموزشی از بخش غیر دولتی، در فرآیند مشارکت بخش غیردولتی دارای صلاحیت و شایستگی در آموزش و پرورش، نظم و نسق و شفافیت بیشتری ایجاد کردیم.

* در حمایت از فعالیت‌های پرورشی و فرهنگی
• در سال ۱۳۹۹ مجوز جذب ۸ هزار نیروی پرورشی جدید ابلاغ شد و دو رشته مستقل برنامه ریزی امور تربیتی و مشاوره را در دانشگاه فرهنگیان برای تربیت نیرو‌های مورد نیاز ایجاد کردیم.
• ۱۷۷ عنوان جدید آموزش ضمن خدمت در سه سطح مقدماتی تکمیلی و پیشرفته برای مربیان شاغل ایجاد کردیم.

* در حمایت از دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی:
• افزایش ظرفیت دانشگاه شهید رجایی که ماموریت تربیت دبیران فنی و حرفه‌ای را به عهده دارد.
• در دانشگاه فرهنگیان نیز در سال جاری با جذب ۲۰ هزار نفر دانشجو معلم پیوسته و ۵۷ هزار مهارت آموز گام بلندی در جهت تامین کسری نیروی انسانی برداشتیم. این میزان جذب در سال ۹۹ این سال را به درخشان‌ترین سال‌ها در جذب معلم تبدیل کرده است.
• ۲۰۰ ردیف نیز برای جذب هیأت علمی به این دانشگاه اختصاص یافته است.

* در حمایت از توسعه آموزش‌های مهارتی
• با ۹۴۰ هزار هنرجو در سال ۱۳۹۸ به میزان ۳۰۰ هزار نفر در مقایسه با سال ۱۳۹۲ افزایش هنرجو داشته ایم و سالانه ۳۰۰ هزار فارغ التحصیل آموزش دیده مهارتی داریم.
• پژوهش سرای‌های دانش آموزی را از ۲۹۸ در سال ۱۳۹۲ به ۶۶۵ در سال ۱۳۹۸ افزایش دادیم.
• برگزاری جشنواره‌های دانش آموزی نوجوان خوارزمی و المپیاد فنی و حرفه‌ای و راه‌اندازی مراکز رشد و کارآفرینی
• ۸۴ آزمایشگاه تجهیزات فناوری نانو ۵ آزمایشگاه سلول‌های بنیادی پزشکی و بازساختی و ۱۷ آزمایشگاه زیست فناوری دائر کردیم.

* در حمایت از نخبگان و استعداد‌های برتر
• ابلاغ اساسنامه تشکیل هیات امنا و تشکیل سازمان و تعیین رییس آن
• در خصوص المپیاد‌ها به دلیل کرونا از هفت المپیاد تنها دو مورد برگزار شده که مدال آوری ایران دقیقا همانند سال قبل است.

کرونا آمد و تعادل‌های موجود را دچار تغییر و روش‌ها و رویه‌های جاری را با محدودیت مواجه و آموزش را به عنوان یکی از مهمترین ماموریت‌های دولت و حقوق ملت با مخاطره روبرو کرد. به یکباره به زیست بوم جدیدی وارد شدیم که در کنار ظرفیتها، مخاطراتی را نیز به همراه داشت که باید با هوشیاری کامل از امتیازات آن بهره و مخاطرات آن را تدبیر کرد.

ما به سرعت واکنش نشان دادیم سرعت، کیفیت، تنوع و گستره پاسخ‌ها به تبعات این ویروس یکی از نشانه‌های روشن میزان تاب آوری جامعه بود.

همه به میدان آمدند. در کمتر از یک هفته برنامه تلویزیونی و کمی بیش از یک ماه شبکه آموزشی دانش آموز (شاد) راه اندازی شد. سامانه‌ای بومی، فراگیر، اختصاصی، نظارت پذیر، تعاملی، قابل توسعه، امن و ارزان که زمینه دسترسی بیش از ۶۵ درصد دانش آموزان را به آموزش فراهم کردند همانند هر کار نو و پاسخ سریع مشکلانی داشت و دارد، اما به تدریج کامل‌تر شد و می‌شود.

این یک پاسخ بومی به مشکلی نو بود که در کنار خدمات آموزشی مصرف ترافیک داخلی را در زمان‌هایی در مقابل ترافیک خارجی افزایش داد.

معلمان با موقعیت شناسی و درک اهمیت شرایط با استفاده از همه امکانات و ظرفیت‌های موجود، و خلق حماسه‌های بزرگ، موجب تداوم آموزش و یادگیری شدند.

خانواده‌ها، على‌رغم همه محدودیت‌ها و مشکلات، به عنوان همکار و همیار معلم، مداخله موثرتری در جریان آموزش کردند. سال را به پایان بردیم، اکنون در آستانه آغاز سال تحصیلی جدید هستیم.

با مرور تجربیات شبکه اموزشی دانش اموز (شاد) در سال تحصیلی جدید باخدمات متفاوت و ظاهری متمایز عرضه خواهد شد.

سازمان صدا و سیما همچون نیمسال گذشته در کنار ما خواهد بود.

در حال آموزش معلمان برای کار در فضای جدید هستیم.

همه ظرفیت‌های خود را در هوشیاری کامل قرار دادیم.

ارتباطات در همه سطوح از ستاد تا مدرسه و دانش آموز را شکل دادیم و نظارت بر حسن اجرای امور را بین همکاران توزیع کردیم.

ما سال تحصیلی جاری را با تصویب ستاد ملی کرونا، از ۱۵ شهریور ماه شروع خواهیم کرد.

اصول مهم ما در آغاز سال تحصیلی
• فعال بودن مدرسه
• آموزش به همه دانش آموزان
• اولویت با آموزش حضوری
• رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی
• نقش ویژه و متمایز معلمان
• نقش مهم خانواده‌ها
• نقش دانش آموزان سیم کارت
• نقش رسانه ملی و رسانه‌ها
• تفویض اختیار به شورای مدرسه

در پایان از لطف و عنایت حضرتعالی به نهاد تعلیم و تربیت و جامعه فرهیخته معلمان سپاسگذارم.