هشدار متخصص تغذیه به مصرف ناآگاهانه مکملهای ورزشی
- ایسنا نوشت: دکتر فواد عسجدی مشاور تغذیه تیمهای ملی با اشاره به اهمیت مبحث تغذیه ورزشی، اظهار کرد: تغذیه صحیح از نکات تاثیرگذار در عملکرد و سلامتی ورزشکار حرفهای و آماتور محسوب شده و در این میان مشاوران تغذیه میتوانند با توصیههای مبتنی بر علم روز دنیا بیشترین اثرگذاری را داشته باشند.
وی اصلیترین حلقه در تغذیه ورزشکاران را تامین انرژی و کالری مورد نیاز، دریافت درشتمغذیها و همچنین ایجاد تعادل در این زمینه دانست و ادامه داد: البته اولویت با دریافت مواد مغذی از طریق غذا بوده، ولی درصورت نیاز جهت تامین انرژی بیشتر میتوان از مکملها نیز استفاده کرد.
دبیر بورد تغذیه مرکز ارزیابیهای پزشکی و بازتوانی فوتبال ایران (ایفمارک)، دریافت نوشیدنیهای ورزشی را از دیگر نکات مهم در تغذیه ورزشکاران عنوان کرد و گفت: دریافت آب و نوشیدنیهای ورزشی به حفظ سلامت و ارتقای عملکرد ورزشکاران کمک شایانی میکند و باید برخی نکات در دریافت آنها رعایت شود.
عسجدی با بیان اینکه توصیههای تغذیهای برای گروههای مختلف یعنی افراد در معرض خطر و یا بیماران خاص، نوجوانان، ورزشکاران پیشکسوت و سالمندان، بانوان، گیاهخواران و ... متفاوت است، اظهار کرد: الگوهای غذایی و توصیه مواد غذایی بر اساس شرایط تغییر میکند، چراکه هر گروه نیازهای متفاوتی داشته که باید در توصیهها مکملها و رژیمهای غذایی مدنظر قرار گیرد.
نکات مهم تغذیه ورزشی در نوجوانان
عضو هیات مدیره انجمن تغذیه ایران به عنوان نمونه با اشاره به نوجوانان به عنوان یکی از گروههای ویژه در تغذیه ورزشی، گفت: نوجوانان به دلیل قرار داشتن در سنین رشد، نیاز به ارتقای بافت عضلانی، بلوغ جسمانی، رشد قدی و تامین سطح مواد اولیه مورد نیاز برای ترشح هورمونها، نیازهای تغذیهای خاصی دارند که توجه به آن ضروری است.
عسجدی با اشاره به اهمیت دریافت ریزمغذی زینک (روی) در نوجوانان، گفت: اکثر ایرانیان با فقر روی مواجه هستند، در حالیکه این ریزمغذی به بهبود و تسریع عملکرد ورزشی افراد به ویژه در سنین رشد کمک میکند.
این متخصص تغذیه همچنین با تاکید بر اهمیت وعدههای غذایی پیش، حین و پس از تمرینات ورزشی در نوجوانان، اظهار کرد: نوجوانان باید مواد مغذی را به میزان کافی و بر اساس شدت اجرای فعالیتها دریافت کنند، به عبارت دیگر در حین تمرینات ورزشی با شدت پایین دریافت آب و الکترولیتها و در شدت متوسط به بالا، دریافت نوشیدنیهای ورزشی با میزان کافی قند و املاح توصیه میشود. همچنین بلافاصله پس از اجرای تمرینات ورزشی دریافت میزان کافی کربوهیدراتهای زودجذب و پروتئین با ارزش بیولوژیکی بالا، میتواند نیاز بدن به مواد مغذی را تامین کند.
هشدار نسبت به بروز مشکلات کلیوی و کبدی به دنبال مصرف نا آگاهانه مکملها
عسجدی در بخش دیگر این گفتگو در رابطه با مکملهای ورزشی با بیان اینکه این مکملها تیغههای دو لبهای هستند که به همان اندازه که میتوانند مفید باشند، اگر شرایط و ضوابط مشخصی نداشته باشند، میتوانند به فرد آسیب رسانده و او را از دنیای قهرمانی دور کنند، گفت: تنها مکملهایی میتوانند مفید باشند که مجوز وزارت بهداشت را داشته و از محل معتبر خود یعنی داروخانه تهیه شده باشند، مکملهای مجاز در مکانهایی مانند عطاری و باشگاههای ورزشی فروخته نمیشوند.
وی با اشاره به مضرات مکملهای غیرمجاز برای سلامت افراد، عنوان کرد: هر مکملی که باعث افزایش عملکرد و توان ورزشی فرد شود الزاماً مکمل خوبی نیست، چراکه ممکن است به سلامت فرد آسیب زده و یا در تهیه آن از مواد ممنوعه استفاده شده باشد که در این صورت بر اساس قوانین آژانس بینالمللی مبارزه با دوپینگ (وادا)، منجر به محرومیت ورزشکار از حضور در میادین ورزشی میشود.
مصرف مکمل ورزشی در نوجوانان
این متخصص تغذیه با هشدار نسبت به بروز مشکلات کلیوی، کبدی و یا اختلالات هورمونی به دنبال مصرف نا آگاهانه مکملهای غیر مجاز، عنوان کرد: این مساله بخصوص در بین نوجوانان ورزشکار اهمیت بالایی دارد، چراکه نوجوانان بیشتر از گروه همسالان خود تقلید کرده و تاثیرپذیرند و گاها با توصیه مربی ورزشی و یا دوستان هم سن و سال خود؛ بدون توجه به اصول سلامت به مصرف مکملها که ممکن است غیز مجاز هم باشند رو میآورند.
وی با بیان اینکه نوجوانان بیشتر مکملهای موثر در افزایش قدرت بدنی را مصرف میکنند، گفت: مکملهای ارگوژنیک اگر دارای مجوز نبوده و از محل معتبری تهیه نشود، به بافتهای بدن به خصوص غدد درون ریز و کبد و کلیه آسیب وارد میکند.
نکات مهم در رابطه با مصرف مکملهای ورزشی
عضو هیات مدیره انجمن تغذیه ایران (اتا) با اشاره به نکته مهم بعدی در رابطه با مکملهای ورزشی، اظهار کرد: یک مکمل میتواند همه شرایط استاندارد را داشته باشد، ولی ورزشکار به آن نیازی نداشته باشد، به عبارت دیگر مکملها باید نواقص مواد غذایی موجود را تکمیل کنند، بنابراین زمانیکه ورزشکار بتواند تمام مواد غذایی لازم را دریافت کند، مصرف مکمل تاثیری در ارتقای عملکرد ورزشی فرد نداشته و حتی دریافت بیش از حد آن میتواند برای بدن مضر و آسیبزا باشد.
عسجدی با تاکید بر اهمیت مصرف مکملها بر اساس پروتکلها، دستورالعملها و دوز مناسب، تصریح کرد: گاهی ممکن است یک مکمل با دوز پنج گرم در روز عملکرد موثری از خود نشان دهد، ولی اگر با دوز ۵۰ گرم در روز مصرف شود ممکن است نه تنها پاسخ بهتری دریافت نشود، بلکه باعث آسیبهای کلیوی و کبدی و امثال آن شود.
وی همچنین زمان مصرف مکمل را نکته مهمی دانست و گفت: باید دقت شود که زمان بندی مصرف مکملها حتما توسط یک مشاور تغذیه که دارای شماره نظام پزشکی است، باشد تا ضمن بهره مندی از حداکثر مزایای یک مکمل، از تداخلات احتمالی پیشگیری شود.
چه کسانی برای تجویز مکملها و رژیمهای غذایی مجازند؟
این متخصص تغذیه با بیان اینکه این موضوعات تخصصی بوده و باید از سوی متخصصین و مشاوران تغذیه توصیه شود، تصریح کرد: دانشآموختگان رشته علوم تغذیه که شماره نظام پزشکی دریافت کردهاند برای توصیه مکملهای غذایی و تجویز رژیم غذایی مناسب صاحب صلاحیت هستند.
وی با بیان اینکه پزشکان و متخصصان پزشکی ورزشی میتوانند نسبت به تجویز مکملهای غذایی و ورزشی اقدام کنند، تصریح کرد: البته تجویز رژیم غذایی و در صورت نیاز مکملها در حیطه تخصصی مشاورین تغذیه است.
هشدار متخصص تغذیه به نحوه مصرف مکملهای ورزشی
این عضو هیئت مدیره انجمن تغذیه ایران (اتا) با تاکید بر اینکه گروههای غیرعلوم پزشکی مانند مربیان ورزشی و شاخه تربیت بدنی مجاز به توصیه و تجویز رژیم غذایی و مکملهای ورزشی نیستند، عنوان کرد: طبق قوانین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی این موضوع خلاف است و بر اساس نامه معاونت درمان وزارت بهداشت که در این رابطه صادر شده، دخالت گروههای علوم تربیت بدنی در امور درمان ممنوع است.
وی با بیان اینکه توصیه رژیم یا مکمل غذایی باید با در نظر گرفتن کلیه شرایط جسمی و بالینی افراد باشد، عنوان کرد: دانش علوم پزشکی در کنار مشاهدات و آزمایشهای بالینی و تجربیاتی که در بیمارستانها و مراکز بهداشتی کسب میشود، در مجموع به تجویز یک برنامه غذایی و رژیم سالم تغذیهای و ارتقای سلامت و عملکرد ورزشکاران منجر میشود.
مکملهای ورزشی تنها از داروخانههای مجاز تهیه شوند
وی با تاکید مجدد بر تهیه مکملهای ورزشی از داروخانههای مجاز، گفت: مکملهایی که به صورت قانونی تولید و یا وارد کشور میشوند، برای تایید کیفیت و سلامت محصول پروسهای بسیار طولانی طی میکنند و کل این پروسه توسط سازمانهای ناظر از جمله سازمان غذا و دارو رصد و ارزیابی میشود، بنابراین توصیه میشود مکملها را از هیچ مرکزی به غیر از داروخانه تهیه نکنید.
دبیر بورد تغذیه مرکز ارزیابیهای پزشکی و بازتوانی فوتبال ایران (ایفمارک) با اشاره به موضوع مهم دیگری در رابطه با رژیم غذایی ورزشکاران، عنوان کرد: متاسفانه طی سالهای اخیر دورههایی تحت عنوان "دانش افزایی مربیان ورزشی و گروههای تربیت بدنی" با موضوعات مرتبط با تغذیه و رژیمهای غذایی برگزار میشود که وجهه قانونی ندارد.
برگزاری دورههای دانش افزایی مربیان ورزشی مجوزی برای دخالت در درمان نیست
وی با بیان اینکه اخذ گواهینامه این دورهها مجوزی برای دخالت در امر درمان و توصیههای تغذیهای محسوب نمیشود، گفت: با استناد به نامههای متعدد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همچنین مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، این دورهها مجوزی جهت دخالت در امر درمان محسوب نشده و دخالت در امر درمان تخلف محسوب میشود.
فروش مکملهای ورزشی در باشگاهها ممنوع است
عسجدی با بیان اینکه دخالت در امر درمان و توصیه رژیمهای غذایی و مکملها بدون دانش و آگاهی مرتبط با آن بازی کردن با سلامت و جان مردم است، تاکید کرد: طبق آییننامه فدراسیون پزشکی ورزشی، فروش مکمل در داخل باشگاهها ممنوع بوده و از تخلفات سنگین محسوب میشود که با گزارش تخلف با باشگاه خاطی برخورد شده و میتواند حتی به پلمب باشگاه منجر شود.
