کودکان مبتلا به اوتیسم چه ویژگی‌هایی دارند؟

سعیده جمشیدی در گفت‌وگو با میزان در مورد بیماری اوتیسم گفت: این بیماری یک اختلال در سیستم عصبی است که عملکرد مغز را مختل می‌کند و مغز در زمینه‌هایی مثل رفتارهای اجتماعی و ارتباطی دچار مشکل می شود.

وی ادامه داد: این اختلال در سراسر دنیا در بین همه نژادها، سبک زندگی، با هر میزان سواد و وضع اقتصادی دیده می‌شود.

این روان شناس در خصوص علائم تشخیص این کودکان بیان کرد: آنها در بیان نیازها و مشکلاتشان به جای استفاده از کلمات از اداها و اشاره ها استفاده می کنندو نمی‌توانند خواسته‌هایشان را یه درستی به والدین و اطرافیان مطرح کنند. 

این روان شناس اظهار کرد: این افراد مسائل عاطفی و دردهای جسمانی خود را به شیوه غیرمعمول بیان می کنند، برای مثال اگر درد داشته باشند ممکن است با جیغ و گریه واکنش نشان دهند.

وی افزود: این کودکان اصرار به یکنواختی و تکرار دارند و در مقابل تغییرات مقاومت می کنند و اگر تغییری در زندگی مبتلایان به اوتیسم هر چند کوچک مثل عوض شدن وسایل اتاقشان اتفاق بیفتد، موجب بهم ریختتگی‌شان می شود.

این روان شناس متذکر شد: یکی از نشانه های این کودکان تکرار کلمات یا جملات است و والدین باید حتما در این مورد آموزش ببینید تا تمرکز او را به سمت دیگری ببرند ؛ برخی از این کودکان از اینکه لمس شوند، بهم ریخته می شوند درحالی که بعضی دیگر از آن‌ها نوازش را دوست دارند.

جمشیدی ضمن اشاره به اینکه این کودکان به اشیای در حال چرخیدن نظیر پنکه، چرخ و لباسشویی علاقه نشان می‌دهند، توضیح داد: این کودکان حرکات کلیشه‌ای انجام می‌دهند، برای مثال یک وسیله را دائما می‌چرخانند و یا با ابزاری  مدام ور می‌روند؛ نکته جالب توجه این است که ممکن است کودکان عادی نیز در مقاطعی به دلیل اضطراب این حرکات را داشته باشند، اما زود گذر است، ولی در مبتلایان به اوتیسم انجام حرکات کلیشه‌ای مداوم است.

وی اضافه کرد: کودکان مبتلا به اوتیسم بسته به شدت مشکلشان و اینکه در چه طیفی از اوتیسم هستند، ارتباط چشمی برقرار نمی‌کنند، مثلا به جای نگاه کردن به طرف مقابل به دیوار خیر می‌شوند.

این روان شناس بیان کرد: بیماری اوتیسم یک طیف است و شدت این بیماری بسته به طیفی است که فرد مبتلا در آن قرار دارد؛ بعضی از این کودکان یادگیری کاملا عادی دارند که آن‌ها جزو طیف اوتیسم با عملکرد بالا محسوب می‌شوند و کمتر با مشکلات حاد روبه هستند و تعدادی از آن‌ها نیز دچار مشکلات حاد هستند که از عملکردشان قابل تشخیص است.

جمشیدی ضمن اشاره به اینکه مبتلایان به اوتیسم ممکن است به بعضی چیزها به صورت غیرعادی وابسته شوند،اظهار کرد: یکی از نشانه های تشخیص اوتیسم در کودکی واکنش نشان ندادن نسبت به نام خودشان است، هر چند که از لحاظ شنوایی مشکلی ندارند. برای مثال هنگامی که والدینشان آن‌ها را صدا می‌زنند واکنشی از خود بروز نمی‌دهند و همچنین هنگامی که فردی گریه می‌کند و یا می‌خندد، کودکان عادی از همان نوزادی متوجه می شوند و عکس العمل نشان می‌دهند، اما در مبتلایان به اوتیسم چنین واکنش‌هایی وجود ندارد.

وی ضمن تاکید بر اینکه پدر و مادرها باید در صورت مشاهده علائمی نظیر عدم واکنش و بی توجهی کودک به اتفاقات محیط اطرافش به پزشک مراجه کنند چرا که هر چقدر اوتیسم زود‌تر شناسانی شود، امکان آموزش به کودکان بیشتر فراهم است، متذکرشد: سن طلایی درمان اوتیسم تا قبل از پنج سالگی است و هرچه در سن پایین تر این اختلال شناسایی شود توان بخشی و آموزش آغاز گردد، احتمال پیشرفت و رفتارهای عادی  و همچنین رشد طبیعی بیشتر می شود و اگر این افراد به حال خود رها شوند نمی توانند عملکرد مناسبی از خود بروز دهند.

این روان شناس ضمن اشاره به اینکه این کودکان ممکن است از لحاظ حرکتی و بدنی خیلی نرم و عادی نباشند و گاهی بدنی خشک داشته باشند، عنوان کرد: کودکان مبتلا به اوتیسم نسبت به بو، نور، رنگ ها و صدا از طریق حساسیت بیش از حد نشان می دهند؛ بعضی از آنها نسبت به صداها و بوها واکنش های شدید نشان می دهند.

ارتباط مبتلایان به اتوتیسم با دنیای پیرامونشان اندک است

جمشیدی افزود: ارتباط مبتلایان به اوتیسم با دنیای پیرامونشان اندک است؛ همچنین آنها در مهارت‌های گفتاری و به کار بردن ضمایر مشکل دارند و به جای آنکه از ضمیر «من» استفاده کنند اسم خود را با سوم شخص به کر می‌برند، برای مثال می‌گویند: «علی گرسنه است.»

 وی توضیح داد:  کودکان مبتلا به اوتیسم تمایل چندانی به بازی کردن با اسباب بازی از خود نشان نمی دهند و بیشتر دوست دارند با یک وسیله نظیر نخ، یک تکه پارچه مشغول شوند و  و ساعت ها با آن بازی کنند و سرگرم شوند.

وی با بیان اینکه افراد مبتلا به اوتیسم اصلا دروغ نمی‌گویند و اهل دغل کاری نیستند، ادامه داد: آنها هنگام بازی های مختلف نمی توانند با سایر همسالان خود ارتباط بر قرار کنند چرا که در اجرای قوانین و برقرای ارتباط با محیط اطرافشان مشکل دارند. برای مثال: وقتی در پارک سوار تاب می شوند متوجه نمی شوند که باید پیاده شوند تا نفر بعدی سوار شود.

 واکنش های کودکان مبتلا به اوتیسم شدید و غیر منتظره است

جمشیدی با بیان اینکه واکنش ها در کودکان مبتلا بسیار متفاوت است و هر کدام از آنها ویژگی‌ها و عکس العمل های خاص خود را دارند، افزود: اگر این افراد آموزش ببینند می توانند زندگی عادی داشته باشند و حتی به دانشگاه بروند در واقع مبتلایان به اوتیسم که به دانشگاه رفته اند، اوتیسم با عملکرد بالا داشته اند البته تلاش خانواده ها هم در این امر بسیار موثر بوده اند؛ جالب است بدانید که انیشتین هم مبتلا به طیف خفیف این بیماری بوده و اوتیسم با عملکرد بالا داشته است.

والدین و کودکان مبتلا به اوتیسم باید آموزش‌های لازم  را ببینند

جمشیدی عنوان کرد: والدین و کودکان مبتلا به اوتیسم باید آموزش‌های لازم را در برخی مراکز بهزیستی، مراکز استثنایی و آموزش و پرورش استثنایی ببینند؛ کودکان مبتلا به اوتیسم می‌توانند از ۴ سالگی در پیش دبستانی‌ها و مهدکودک‌های آموزش و پرورش استثنایی تحصیل خود را آغاز نمایند، البته نه معنی شروع یادگیری درس‌های مدرسه بلکه آموزش‌هایی که برای آن‌ها لازم است را فرا می‌گیرند. 

وی گفت: از آنجایی که اوتیسم یک اختلال است، تنها می‌شود با مداخلات پزشکان و روان شناسان و همچنین دادن آموزش‌های لازم به آن‌ها به بهبود زندگی این افراد کمک کرد.

راه های درمان اوتیسم چیست؟

این روان شناس در خصوص راه های درمان این اختلال عنوان کرد: برای درمان این افراد از دارو درمانی، تکنیک های ABA، تقویت مهارت های مختلف آنها در خانه توسط والدین، روش های آموزشی با استفاده از عکسا و مشاهده و همچنین کار درمانی، رژیم درمانی، بازی درمانی و گفتار درمانی استفاده می شود.